Steeds minder Belgische kinderen groeien op in een klassiek gezin. Hun ouders gaan uit elkaar, hertrouwen of kiezen voor een leven alleen. Soms worden ze pas geboren wanneer hun moeder voor de menopauze staat of hun vader al volwassen kinderen heeft. Knack onderzoekt de vier trends die de samenleving ingrijpend hebben veranderd.

Op het grootouderfeest van onze school zijn vanaf dit jaar nog maximaal vier grootouders per leerling uitgenodigd.’ Die boodschap gaf een Oost-Vlaamse basisschool vorig schooljaar met alle leerlingen mee naar huis. Een beetje vrijpostig misschien, maar de klaslokalen waren gewoon niet groot genoeg meer voor het legertje bompa’s en moekes dat sommige leerlingen op grootouderdag meebrachten. Bij sommigen namen oma en opa elk hun nieuwe partner mee, bij anderen kwamen zowel hun echte grootouders als de ouders van hun stiefvader en -moeder opdagen. Meer en meer kinderen groeien anno 2010 immers niet meer op in een zogenaamd traditioneel gezin. Sommigen wonen de ene week bij hun mama en pluspapa en de andere week samen met een paar halfzusjes en stiefbroertjes bij hun echte papa en zijn nieuwe vrouw. Anderen worden het gros van de tijd alleen door hun moeder opgevoed. En wonen ze al bij hun beide ouders, dan zijn die steeds vaker niet (met elkaar) getrouwd.

Onze samenleving is dan ook in ijltempo aan het vervellen. ‘Dat komt door verschillende tendensen die eigenlijk vooral door de vrouwen worden aangestuurd’, zegt professor Koen Matthijs van het Centrum voor Sociologisch Onderzoek van de K.U.Leuven.Uit de vele statistieken in zijn recente boek Bevolking. Wie, Wat, Waar, Wanneer? blijkt inderdaad dat er heel wat is veranderd naarmate vrouwen in België langer gingen studeren, meer buitenshuis gingen werken en vlot toegang kregen tot de pil. ‘Vrouwen werden financieel onafhankelijk en konden hun leven in eigen hand houden’, zegt Koen Matthijs. ‘Dat gaf hen de mogelijkheid om alleen te wonen, pas later te trouwen en aan kinderen te beginnen, en eventueel zelf een einde aan hun huwelijk te maken.’ Onder meer daardoor is het aantal echtscheidingen de voorbije decennia enorm toegenomen, met als gevolg dat veel mensen een tweede keer trouwen of gaan samenwonen. Dat heeft niet alleen verregaande gevolgen voor die mannen en vrouwen zelf, maar ook voor hun kinderen.

Daardoor ontstaat een maatschappij die er helemaal anders uitziet dan die van vijftig jaar geleden. Dat komt echter niet doordat we vandaag helemaal zouden zijn ontspoord maar wel omdat we net een bijzonder atypische periode achter de rug hebben. Na de Tweede Wereldoorlog lag de focus heel zwaar op het gezin, en dat was een uitzondering in de geschiedenis. Om erkend en gewaardeerd te worden, moest een vrouw kinderen krijgen. Ze moest excelleren in vruchtbaarheid en was de spil van het gezin. Dus was het huwelijk heilig en bleven moeders gewoon thuis.

Knack bracht de vier trends die onze samenleving de laatste jaren sluipend maar ingrijpend veranderen in kaart aan de hand van de demografische cijfers van professor Koen Matthijs, inzichten van experts en getuigenissen van gewone mensen. Het beeld dat daardoor ontstaat, spreekt voor zich: het traditionele gezin is niet langer de hoeksteen van onze maatschappij, en dat heeft invloed op ieders leven. Ook op dat van u.

KOEN MATTHIJS, BEVOLKING. WIE? WAT? WAAR? WANNEER?, UITGEVERIJ ACCO, 136 BLZ, 24,50 EURO.

trend 1

Vrouwen krijgen hun eerste kind op steeds latere leeftijd

trend 2

Koppels gaan almaar vaker uit elkaar

trend 3

Er komen meer samengestelde gezinnen bij

trend 4

Meer en meer Belgen wonen alleen

DOOR ANN PEUTEMAN EN EWALD PIRONET/foto’s lies Willaert & Lieven van Assche