De economische groei is broos en kwetsbaar. Een overzicht van de hindernissen die haar kunnen afremmen.
lDe klip van het verziekte sociale klimaat, bijvoorbeeld. Als het verzet tegen het Generatiepact verder aangroeit, en de vakbonden weigeren over de ontspoorde loonkosten te discussiëren zonder spijkerharde garanties op tewerkstelling, dreigen er alweer stakingen in ons land. En stakingen kunnen de groei van het bbp aardig remmen. Tijdens zo’n stakingsdag vermindert de economische output met twee derde. Daardoor verliest de Belgische economie per dag 0,3 procent van het bbp. Na drie dagen staken (totaal verlies voor de Belgische economie: 2,6 miljard euro), is een derde van de economische groei opgesoupeerd. En is bijgevolg de volledige veiligheidsmarge verdwenen.
lDe Europese Centrale Bank (ECB) zou de voorspellingen over Belgiës economische toekomst ook op de helling kunnen zetten. Bij de renteverhoging in december liet ECB-voorzitter Jean-Claude Trichet nog uitschijnen dat dit ‘niet noodzakelijk het begin was van een lange reeks’. In mensentaal betekent dit, dat er geen nieuwe verhoging van de basisrente komt zolang de inflatie onder controle blijft. Maar als de inflatie toch verder de pan uit rijst, moet de ECB de rente verhogen. Bovendien moeten dan ook de lonen aan de index worden aangepast. Die indexaanpassing zou de internationale concurrentiepositie van de Belgische ondernemingen verder ondergraven, met mogelijk desastreuze consequenties voor de groei van het bbp.
lZelfs de Doha-ronde, waarin ministers van de grootste geïndustrialiseerde landen van de wereld over de vrijmaking van de internationale handel praten, kan rechtstreeks effect sorteren op de Belgische economie. Stel dat de gesprekken tegen alle verwachtingen in zouden leiden tot belangrijke verschuivingen in de landbouwsubsidies of de bescherming van intellectuele eigendommen. Dan zou het dreigende protectionisme in de kiem worden gesmoord, en groeit het internationale vertrouwen. Maar het kan net zo goed de andere kant uitgaan, waarna de VS een batterij protectionistische wetten uit de kast halen. Europa, nog steeds verdeeld door de interne strubbelingen over de grondwet en de onenigheid over de begroting, zou daar wellicht niet krachtdadig op kunnen reageren, met alle gevolgen van dien voor onze economische groei. Bij een aantrekkende internationale vrijhandel zou België dankzij de notionele interestaftrek kunnen profiteren van de investeringsdrang van multinationals, vooral in de VS, die op een berg contant geld op overnames en buitenlandse investeringen zitten te wachten (de grootste bedrijven van de wereld hadden nooit eerder zoveel beschikbare liquide middelen in verhouding tot hun uitstaande schulden). Maar als de VS naar meer protectionisme zouden teruggrijpen, zoals met de staalheffingen van enkele jaren geleden, dreigt het Europese consumentenvertrouwen te zakken naar een historisch dieptepunt, en komt de Europese economie in een negatieve spiraal. België, dat vooral binnen de Unie exporteert, zou daar wellicht zwaarder door getroffen worden dan de rest van de EU, vanwege de enorme belastingdruk die wij meedragen.
lDe invloed van gebeurtenissen in de Verenigde Staten op de Belgische economie valt trouwens nauwelijks in te schatten. Maar ze kan wel enorm zijn. Als president George W. Bush in de komende weken of maanden met een geloofwaardig, omvangrijk project komt om de begrotingstekorten van de Verenigde Staten fors terug te schroeven, kan dat een schitterende zaak zijn voor Belgiës economische toekomst. Zulke maatregelen zouden suggereren dat het gapende tekort op de lopende rekening van de Amerikaanse betalingsbalans eindelijk zou worden gedicht. Van de weeromstuit zou de vrees voor een crash van de dollar er geruisloos door wegebben. De dollar zou versterken tegenover de euro, en wellicht zouden meteen ook enkele Aziatische landen hun munt opwaarderen. Waardoor Europese exporteurs zowel het aantal bestellingen als de winstmarges zouden zien aangroeien. Maar als nieuwe internationale spanningen tot nieuwe oorlogen leiden, en dus tot extra uitgaven voor de Amerikaanse schatkist, krijgen we precies het omgekeerde effect. Dan schieten de Amerikaanse begrotingstekorten door het dak, keldert het vertrouwen in de Amerikaanse economie en kalft de waarde van de dollar verder af. Op termijn zou ook Europa daar zwaar onder lijden, omdat een euro die ontspoort ten opzichte van de dollar, op termijn de exportcijfers van de hele EU negatief zou beïnvloeden. Met rampzalige gevolgen voor de economische groei in België.
lMaar misschien vormen terroristen in 2006 wel het grootste gevaar voor de Belgische economie. Aanslagen, zelfs als ze ver van België worden gepleegd, kunnen namelijk ook in economisch opzicht vernietigend zijn. Een zware terroristische aanslag, bijvoorbeeld in de Verenigde Staten, zou een heel complexe geopolitieke situatie doen ontstaan. Het zou maar een kwestie van tijd zijn voor George W. Bush de Venezolaanse president Hugo Chavez, om maar iemand te noemen, ervan beschuldigt het internationale terrorisme te financieren. Of voor hij Iran aanpakt, of een ander land in de zogenaamde As van het Kwaad. Zo’n aanslag zou ook de spanningen in het Midden-Oosten doen toenemen, en mogelijk zou China bij wijze van reactie de druk opvoeren op Taiwan, een vazal van de Verenigde Staten. De gevolgen van die situatie zouden nauwelijks te overzien zijn. Voor we het weten, verdrievoudigen de olieprijzen naar meer dan honderd dollar per vat, met alle gevolgen van dien voor de winstmarges van de bedrijven. Een vernietigende aanslag zou bovendien de bereidheid van de financiële markten vermorzelen om engagementen op langere termijn aan te gaan. Een nieuwe WTC-aanslag zou het ene na het andere bedrijf in moeilijkheden brengen, waardoor het hele westerse economische model stukje bij beetje onder druk begint af te brokkelen – van de VS tot in België. Maar in dat geval zou de economische groei in België wellicht een van onze laatste zorgen zijn.
