Mira Markovic, de vrouw van de Joegoslavisch ex-president Slobodan Milosevic, praat over het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag en over de verdediging van haar man en van haar land tegen terroristen.

Tijdens zijn proces zou ze graag een huis of appartement in Nederland huren. Nu moet Mira Markovic het stellen met één dagelijks telefoontje van haar man, de Joegoslavische ex-president Slobodan Milosevic. Die verblijft in de gevangenis van Den Haag in afwachting van zijn proces voor het Joegoslaviëtribunaal.

U bezocht onlangs uw man in Den Haag. Hoe beleeft hij zijn nieuwe situatie?

Mira Markovic: Welke nieuwe situatie?

De overplaatsing van Belgrado naar Den Haag.

Markovic: Een gevangenis is een gevangenis. Zoals ik het zie, gaat het er in de gevangenis van Den Haag iets beschaafder toe dan in die van Belgrado.

Daar was uw man bang vergiftigd te worden. Hoe is het nu met zijn gezondheid?

Markovic: Zijn bloeddruk is nog altijd laag. In Belgrado had hij daarbovenop hartklachten, maar ze weigerden een behandeling in het ziekenhuis.

De gewezen Amerikaanse minister van Justitie en een van zijn huidige advocaten, Ramsey Clark, beweert dat Slobodan Milosevic ongeduldig wacht om zich te kunnen verdedigen en de waarheid te kunnen zeggen. Welke waarheid?

Markovic: Mijn man is de beste getuige van de gebeurtenissen van de jongste tien jaar in Joegoslavië. Hij weet als geen ander waarom het land uit elkaar is gevallen, wat er daarna gebeurde en wat nu de problemen van Joegoslavië zijn.

Naar verluidt, wil hij in de rechtszaal met nieuwe onthullingen over overeenkomsten met westerse politici uitpakken.

Markovic: Ik denk dat het vooral gaat om nieuwe interpretaties van de gebeurtenissen, en van de rol van sommige politici daarin. Ik geloof niet in geheime afspraken, geheime contacten of welke geheimen dan ook.

Uw man gold geruime tijd als een bondgenoot van de Verenigde Staten. In 1995 ondertekende hij het vredesverdrag voor Bosnië.

Markovic: Zolang Milosevic voor de politiek van de Verenigde Staten nuttig was, was hij een bondgenoot. Later ontstond in de Verenigde Staten weerstand tegen het nieuwe Joegoslavië, en begon Washington separatistische en terroristische bewegingen in Kosovo te ondersteunen. Dat alles met het doel het huidige Joegoslavië te destabiliseren. Het is toch duidelijk dat de Albanezen zonder westerse hulp noch de moed, noch het geld, noch de wapens gehad zouden hebben om een dergelijk offensief in ons land te ontketenen.

Het moet uw man genoegdoening schenken dat het Westen nu zelf problemen heeft met de Albanezen in Macedonië.

Markovic: En die problemen kunnen ze moeilijk in onze schoenen schuiven. Hoewel. Stel dat ik vandaag in Den Haag was. Misschien was dat dan wel om van Milosevic aanwijzingen te krijgen over hoe we ons met de Macedonische kwestie kunnen bemoeien. Sorry, nu word ik wat té ironisch.

De aanklacht noemt Milosevic verantwoordelijk voor de terreur in Kosovo en de verdrijving van honderdduizenden Albanezen daar. Uw man moet inderdaad geweten hebben wat er in Kosovo gebeurde. Wat heeft hij daartegen gedaan?

Markovic: Iedereen weet wat zich dagelijks in Kosovo afspeelde. En velen in het Westen beter dan ik. Het conflict is vanuit het buitenland geprovoceerd. De internationale gemeenschap heeft de Albanezen aangemoedigd en de Serviërs als agressors bestempeld om Joegoslavië te ontwrichten en zijn onafhankelijkheid en soevereiniteit in twijfel te trekken. Wij hebben ons alleen maar verdedigd. Dat had elk land in die situatie gedaan. Alleen ons wordt het recht ontzegd om dat te doen. Wij worden misdadigers genoemd omdat we het land tegen terroristen en separatisten wilden beschermen.

Maar hoe verklaart u dan de massagraven in Servië: gevuld met lijken die tijdens de oorlog in koelwagens vanuit Kosovo naar Servië werden getransporteerd om met het oog op het Joegoslaviëtribunaal sporen te wissen?

Markovic: Hoe morbide. Er is toch geen mens die gelooft dat iemand lijken van Kosovo naar Servië vervoerd heeft.

In Belgrado staan de media vol van berichten over dergelijke massagraven.

Markovic: Misschien zijn die lijken honderd, tweehonderd of vijftien jaar oud. Dat zijn allemaal leugens, die deel uitmaken van de hetze tegen Joegoslavië in het algemeen en tegen Servië in het bijzonder. Ik heb het gevoel dat wij nog altijd oorlog tegen de Navo aan het voeren zijn. Dat enkele soldaten en politiemannen zich aan excessen te buiten gingen, doet zich toch bij elk conflict voor? Maar die mensen zullen bij ons streng gestraft worden.

Waren de slachtingen van Racak en Srebrenica een geval van verdediging of een misdaad?

Markovic: Tegen wie werd in Racak dan een misdaad gepleegd?

Tegen Albanese burgers.

Markovic: Het is toch al meer dan een jaar duidelijk dat de Serviërs in verband met Racak iets in de schoenen wordt geschoven dat niet gebeurd is.

En Srebrenica?

Markovic: Wat is er met Srebrenica?

Daar hebben de Serviërs ongeveer achtduizend Moslims geliquideerd. Wegens die volkerenmoord werd de Bosnisch-Servische generaal Krstic onlangs in Den Haag tot 46 jaar cel veroordeeld.

Markovic: Ik weet niets van Srebrenica. Maar het zal waarschijnlijk wel verzonnen zijn, zoals al die andere beschuldigingen. Ik weet werkelijk niet wat Radovan Karadzic en Ratko Mladic in Bosnië uitgespookt hebben. Die gebeurtenissen heb ik niet gevolgd. Ik leef in Joegoslavië.

Heeft het Servische nationalisme Joegoslavië niet verwoest?

Markovic: Begin jaren negentig kookte het nationalisme bij de Joegoslavische volkeren over. De internationale gemeenschap heeft dat nationalisme gewild en aangemoedigd. De internationale gemeenschap wou dat de Joegoslavische volkeren elkaar in de pluimen vlogen. Ik heb altijd tegen nationalisme gestreden, maar natuurlijk overwegend tegen het Servische nationalisme. Niet omdat dat groter of gevaarlijker is dan bij andere volkeren, maar omdat dat mijn morele plicht als Servische was.

Uw man erkent het tribunaal in Den Haag niet. Maar heeft hij met het Dayton-verdrag niet de oprichting van zo’n rechtbank mee ondertekend?

Markovic: Ik heb het document van Dayton gelezen. Dat van die internationale rechtbank stond er niet in.

Uw man omringt zich met internationaal gerenommeerde advocaten. Zal hij zich door een internationaal team van advocaten laten verdedigen?

Markovic: Die advocaten zijn alleen maar assistenten. Mijn man voelt zich niet schuldig, dus zal hij zich ook niet verdedigen. Hij zal alleen spreken.

Carla Del Ponte, de openbare aanklager in Den Haag, liet weten dat ze verwacht dat Milosevic levenslang krijgt. Is dat voor u een uitdrukking van de justitie van de overwinnaar?

Markovic: Dat hebt u zelf gezegd, daar geef ik geen commentaar op. Maar ik geloof dat ze in Den Haag zelf geloven dat het geen eerlijk proces wordt. In Den Haag zal het hele Servische volk veroordeeld worden omdat het trouw bleef aan zijn strijd voor vrijheid en rechtvaardigheid.

Bij zijn aanhouding in Belgrado zou uw man geroepen hebben: ‘U krijgt me niet levend.’ En uw dochter Marija: ‘Papa, schiet uzelf dood’.

Markovic: Dat heeft hij niet gezegd. 95 procent van wat daarover in de kranten is geschreven, is gelogen.

Maar waarom ging Milosevic goedschiks mee naar de gevangenis?

Markovic: Omdat hij onder druk stond. Cedo Jovanovic, de vertegenwoordiger van de regering, dreigde met een bloedbad: ‘Of u gaat mee of we brengen alle mensen hier om.’ Ons huis zat vol met vrienden en medewerkers, er waren ongeveer vijftig mensen aanwezig. Wat kon mijn man anders doen dan in de auto plaats te nemen en zich te laten wegvoeren?

Er waren openbare pogingen om voor uw familie een ballingsoord te vinden. Hebben uw vroegere vrienden u in de steek gelaten – Rusland, China, Cuba?

Markovic: Neen. We hebben ons op geen enkel moment voorgenomen in het buitenland een onderkomen te zoeken.

In tegenstelling tot vele militairen zou u destijds uw man hebben aangeraden de confrontatie met de Navo aan te gaan, omdat u dacht dat China nooit zou toelaten dat Joegoslavië gebombardeerd werd.

Markovic: U kan net zo goed beweren dat ik lang blond haar heb. Maar een volk dat zijn vrijheid verdedigt, moet met oorlog rekening houden. Dat is de loop van de geschiedenis.

In de media werd u er geregeld van beschuldigd zelf aanslagen te hebben bevolen.

Markovic: Daar word je toch sprakeloos van? Wie zou ik dan hebben laten ombrengen? Ik ben professor aan de universiteit. Met die berichten heeft de propaganda tegen mij en mijn familie een absoluut en absurd hoogtepunt bereikt.

Uw zoon Marko is naar het buitenland gevlucht. Bang voor de nieuwe regering in Belgrado?

Markovic: Ja. Mijn familie wordt constant bedreigd. Mijn man is aangeklaagd als oorlogsmisdadiger, terwijl hij een leger commandeerde dat zich verdedigde. Wat zouden ze niet met mijn zoon aangevangen hebben?

Uw dochter is in Montenegro. Voelt zij zich ook bedreigd?

Markovic: Weet u wat de grootste bedreiging voor mij is? Al die leugens, die intriges. Onze dochter bevindt zich in ons land, ze zit nu vermoedelijk te zonnen aan het strand van Montenegro. Mag ze dat asjeblief als normale burger doen zonder dat het een thema voor de media wordt?

Hoopt u dat Slobodan Milosevic Den Haag als een vrij man zal verlaten?

Markovic: Over mijn hoop en over een mogelijk resultaat van het proces kan ik niet spreken.

Copyright Knack/Der Spiegel