Werden de verkiezingen gewonnen door de “Democraten”, die willen nu meer, want de stemming was niet democratisch.

De drie “Democratische” groepen zijn de Democratic Party rond advocaat Martin Lee, de groep Frontier van Emily Lau, en de Citizens Party van Christine Loh. Hoewel het kiessysteem precies was afgesteld om hen eruit te sluiten, wonnen zij samen meer dan de helft van de rechtstreeks te verkiezen zetels. Natuurlijk zijn dat er maar twintig van de zestig, zodat ze nooit aan een meerderheid komen. De onverwachte uitslag interpreteren ze nochtans als een uitspraak van het volk van Hongkong dat voor volgende verkiezingen, in 2000, alle Legco-leden rechtstreeks verkozen moeten worden. Maar dat is niet zo met China afgesproken.

Emily Lau, ’s avonds laat doodop in haar hoofdkwartieren in volks Kowloon, direct en kortaangebonden als steeds: “Natuurlijk ben ik blij omdat we drie van onze mensen in de Legco hebben. Maar het was geen democratische, eerlijke verkiezing, want de mensen kunnen maar een derde van de raadsleden kiezen. Dus echt blij kunnen we maar zijn als we ze alle zestig kunnen kiezen, met één persoon, één stem. Dat is wat we vragen voor de eerstvolgende verkiezing. Zullen we dat niet krijgen? Je weet het nooit. Hoe klein de kans ook is, we moeten blijven duwen.”

Met de regering, die het bij het opgelegde tijdschema wil houden, is ze het niet eens.

EMILY LAU: Omdat wij klaar zijn voor volledige democratie. Waarom zouden wij de macht in handen geven van een klein groepje mensen? Waarom mag de bevolking haar wetgevende macht niet verkiezen? Het is juist dat soort arrogantie dat ze zo onuitstaanbaar maakt. Ze zijn ervan overtuigd dat zij de goede formule hebben, en dat de macht maar moet geconcentreerd liggen in de handen van een kleine groep, en de anderen kunnen de bomen in. Ik kan het daar niet mee eens zijn. Doen ze zo omdat ze voor een kleine klasse mensen spreken, of omdat ze bang zijn van China? Er zal wel wat van allebei in zitten. Het is evident dat China onze actie voor democratie niet toejuicht. Maar ook dat zij nauw luisteren naar die heel kleine kring rijke mensen. Zal er iets veranderen in Peking tussen dit en het jaar 2007? We kunnen dat niet voorspellen. Dus moeten we maar doen wat wij hier juist vinden, en zien wat er gebeurt in Peking. Ik ben niet optimistisch weet je, maar ook niet gefrustreerd.”

LONKEN NAAR PEKING

Martin Lee, de frêle zakenadvocaat, houdt zich op in zijn uiterst dure kantoor in zo’n toren in Central. Een van zijn troeven bij het volk in Hongkong is dat iedereen hier weet dat hij fortuinen zou kunnen verdienen in de tijd die hij aan democratie “verspilt”. Hij is op het eerste gezicht minder scherp en meer tot compromissen bereid. Zijn partij deed mee aan de “niet democratische” luiken van de verkiezingen. Maar over de onfortuinlijke Chief Executive Tung Chee-hua zegt hij: “Het ongelukkige aan C.H. Tung is dat hij een heel fijne man is, zeker als je hem alleen hebt, heel beleefd, fatsoenlijk en oprecht. Maar hij heeft gewoon geen enkel respect voor democratie, voor mensenrechten of voor de wet.”

Het relatief onverwachte succes van deze verkiezingen schrijft hij toe aan bezorgdheid en ontevredenheid over de prestatie van Tung en zijn regering: werkloosheid, economische crisis…

MARTIN LEE: Maar de mensen weten ook wel dat de wetgevende raad hun problemen niet kan oplossen: het is de regering die dat moet doen. Maar de regering vertrouwen ze niet meer, daarom zijn ze voor meer dan vijftig procent komen stemmen, in de hoop dat hun verkozenen er iets aan zouden doen. Dat die voor hen zouden spreken. Elke keer dat je hier een opiniepeiling hebt – over mensenrechten, of wat dan ook – kom je uit op een verdeling van twee tegen een voor democratie. Die één, dat zijn de mensen die nog pro-communistisch zijn. Niet dat ze hier het communisme wensen, maar uit gewoonte. Oude mensen, de jongeren niet meer.

Dit verkiezingsresultaat geeft ons dan ook een sterk mandaat om te ijveren voor meer democratie in Hongkong, nu onmiddellijk. Als Tung nu tegen de wil van het volk in zou gaan, zou dat heel gevaarlijk zijn. Gaan ze daarvoor de grondwet willen aanpassen? Als je het niet geprobeerd hebt, weet je dat niet. Ik weet niet hoe lang het zal duren, misschien maak ik het niet meer mee, maar ik weet dat dit een strijd is die je onmogelijk kan verliezen. Als je niet opgeeft. Er gebeuren al zoveel dingen in Azië! We moeten niet eens naar Europa kijken, Azië wordt wakker. Ook in China, zeker.

Wij suggereren niet dat China nu op het vasteland ook democratie zou moeten invoeren. Wij zeggen alleen dat het heel geschikt is voor Hongkong. En China kan dan aankijken hoe het voorbeeld werkt. En natuurlijk zal het werken, en het zal stabiliteit meebrengen, en de Chinezen zullen zeggen kijk, het werkt in Taiwan, en in Hongkong, waarom proberen wij het ook niet? Dan kunnen ze een kalender vastleggen daarvoor.

Hongkong heeft een tijdschema tot in 2007?

LEE: En dat dan wellicht niet verder gaat. Die agenda werd ook vastgelegd kort na het bloedbad van de vierde juni 1989, die moest wel ondemocratisch zijn. Toen vreesden ze dat ze de controle aan het verliezen waren. Terwijl ze nu op hun gemak zijn en die Basic Law best nog eens kunnen bekijken. Het zou een mooi teken zijn als ze ons naar Peking lieten komen, om te praten. Wij zijn nu ten slotte verkozen, in China, volgens hun wetten: hoe kunnen ze ons nog buitensluiten?”

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content