Om 8.15 uur komt het eerste bericht over een kaping. Dan volgen de aanslagen: om 8.45 uur vliegt de eerste Boeing het World Trade Center in, goed een kwartier later de tweede. Wanneer nog eens 40 minuten later een derde vliegtuig op het Pentagon crasht, twijfelt de nationale verkeersleiding niet langer: het hele luchtruim boven de VS moet worden vrijgemaakt en afgesloten. Vliegtuigen uit Europa die boven de Atlantische Oceaan hangen, moeten rechtsomkeert maken. Het relaas van de meest kritieke uren uit de luchtvaartgeschiedenis.

Op 11 september 2001 rond 9.30 uur stapt de Belgische Tilly D. de vertrekhal van de luchthaven van Zaventem binnen. Na een korte break gaat ze opnieuw aan de slag in New York. Normaal zou ze op 10 september vertrokken zijn, maar er bleek een probleem met de vliegtuigtickets. Vandaag heeft ze een vlucht om 11.15 uur. Als ze in de namiddag, lokale tijd, in New York aankomt, moet ze maar meteen naar kantoor.

Vlucht 141 van Delta Airlines vertrekt mooi op tijd. Het is helder weer. In New York is het 05.15 uur. Met goed zeven uur vliegen voor de boeg, heeft ze een zee van tijd om haar werk voor te bereiden. De maaltijden worden geserveerd. Ze knapt een uiltje. En ze duikt in haar lectuur.

14.15 belgie – 8.15 new york

In de kantoren van American Airlines in Fort Worth, Texas, loopt een vreemd telefoontje binnen. Een stewardess heeft van op vlucht 11 de reservatiedesk van de luchtvaartmaatschappij opgebeld. Ze slaagt er maar niet in de piloten aan boord van haar eigen toestel te bereiken. Maar waarom loopt ze niet naar de cockpit en bonkt ze niet op de deur?

Secondenlang blijft het stil. ‘Een passagier is dood…’ zegt ze dan met een trillende stem. ‘Iemand van de bemanning is zwaar gewond… een paar mannen zijn de cockpit binnengedrongen… en nu volgt het vliegtuig een vreemde koers…’ Wat kan ze doen? Vlucht 11 van American Airlines, die van Boston naar Los Angeles vliegt, is gekaapt.

Spoedig dringt de boodschap door tot de FAA (Federal Aviation Administration), het orgaan dat de militaire en de civiele luchtvaart in Amerika vertegenwoordigt. De communicatie met vlucht 11 is weggevallen. De piloten reageren niet meer op de oproepen. Luchtverkeersleiders zeggen zelfs dat ze in de cockpit een man hebben gehoord met een vreemd accent. ‘We hebben de controle over verschillende vliegtuigen’, zei hij door de microfoon. ‘Blijf rustig, and you’ll be OK.’

We have some planes’: zouden er dan nóg meer kapingen aan de gang zijn? Maar om hoeveel vliegtuigen gaat het? Hoeveel toestellen zijn er gekaapt?

14.30 belgie – 8.30 new york

In de grootste luchtverkeersbasis van de FAA in New York State rent manager Mike McCormick naar de radarschermen. Verkeersleiders trachten vlucht 11 op te sporen. ‘Het vliegtuig bevindt zich boven New York en heeft net een daling ingezet’, berichten piloten uit naburige vliegtuigen via hun radioverbinding. Het gaat niet richting JFK, La Guardia of Newark International Airport. Het vliegt recht op de stad af.

‘Elektronische problemen’, denkt McCormick nog. Wellicht staat daarom ook de transponder af. Hij belt naar een ander controlecentrum, dat de vluchten naar de drie belangrijkste luchthavens van New York coördineert. ‘Vlucht 11 probeert mogelijk een noodlanding te maken’, waarschuwt hij.

Bij American Airlines in Fort Worth is de stewardess nog steeds aan de lijn. Operationeel manager Craig Marquis berekent snel hoeveel kerosine het vliegtuig rest. Zo kan hij misschien voorspellen waar de kapers heen willen. Maar ook hij verliest plots het contact met vlucht 11. Het is 8.46 uur plaatselijke tijd. Zijn berekeningen doen niet meer ter zake.

In de toren van Newark, in de buurt van New York, net over de rivier de Hudson, zijn de verkeersleiders zich van geen gevaar bewust. Een van hen, Rick Tepper, staat gebogen voor zijn scherm en antwoordt routineus op vragen via de telefoon. Maar dan kijkt hij door het raam en ziet het gebeuren. Een paddestoelwolk rijst op uit de noordelijke toren van het World Trade Center. De vlammen slaan uit het gebouw. Wát de explosie veroorzaakte, weet hij niet. Maar stel nu dat het een vliegtuig was? Hij belt de dichtstbijzijnde luchthavens een voor een op. ‘Is er een vlucht vermist?’ vraagt hij telkens weer. Niemand die ook maar een van zijn vluchten uit het oog verloren is.

Plots rinkelt de noodlijn. ‘Er is een toestel vermist boven Manhattan’, zegt iemand uit het controlecentrum in New York. ‘Is er iets te zien door het raam?’ ‘Niet veel…’, antwoordt Tepper. ‘Maar een van de WTC-torens staat in brand.’

15.00 belgie – 9.00 new york

Er wordt druk heen en weer gebeld tussen de controlecentra. In New York probeert McCormick zicht te krijgen op de berichten die binnenlopen. ‘Dat moet vlucht 11 van American geweest zijn’, denkt hij. Was het een terroristische aanslag? Maar waarom vliegt een toestel in ’s hemelsnaam recht op een gebouw af? Net voor het verdween, hadden verkeersleiders nog een noodsignaal opgevangen. Maar waar kwam het vandaan? Een helikopter is van de radar verdwenen net boven de stad en is nog steeds spoorloos. Zou ook die tegen het Trade Center zijn gevlogen?

Even buiten Chicago, in het hoofdkantoor van United Airlines, volgen verkeersleiders op een reuzenscherm wat er in New York gebeurt. ‘ Confirm American into Trade Center’, roept de manager met zijn baritonstem. Maar de verkeersleiders hebben nóg erger nieuws. Ze zijn elk radiocontact kwijt met nog een tweede vlucht. Een Boeing 767 van United, die net als vlucht 11 van American Airlines in Boston is opgestegen met bestemming LA. Op het scherm zien ze ook die vlucht opschuiven ten noordwesten van New York. Ook United-vlucht 175 zet koers richting Manhattan. Ook die vlucht verdwijnt van het scherm…

Alweer rinkelt de noodlijn in de verkeerstoren van Newark. Waar is United 175? ‘Zie je het toestel door het raam?’ vraagt de man aan de telefoon. Tepper, die amper een vijftiental minuten voorheen de noordelijke toren van het WTC zag exploderen, kijkt angstig naar buiten. Hij ziet het vliegtuig noordwaarts door de lucht glijden. Het tekent een baan boven de horizon van Manhattan. Het gaat heel snel. Véél te snel. En het slingert. Het maakt een duikvlucht, dan wijkt het uit naar links, dan weer naar rechts. Dan houdt het gelijke hoogte aan en… ‘Jezus! Het vliegt het gebouw binnen!’ schreeuwt hij door de telefoon.

Ook bij de FAA in Herndon in Virginia, kunnen ze hun ogen niet geloven. ‘Een tweede vliegtuig heeft zich in de torens geboord!’ Het reuzenscherm kleurt helemaal oranje.

‘Dit is onvoorstelbaar. Het is onmogelijk.’ In het hoofdkantoor in New York zit Bruce Barrett, de rechterhand van McCormick, ongelovig voor zich uit te staren. Wat moet hij doen? De verkeersleiders die alles live konden volgen op tv, haasten zich naar de controlekamer. Ook zij hebben het vliegtuig in de andere toren zien vliegen. Zal hij het doen? Even aarzelt hij, en dan: ‘We kondigen ATC zero af’, zegt hij tegen de verkeersleiders. Verkeerscontrole nul. Wat zoveel betekent als: maak het luchtruim vrij boven de regio. McCormick stemt onmiddellijk in. Er is géén tijd te verliezen. Telefoneren naar het Witte Huis zou minuten vergen. En of er zoveel tijd rest, weten ze niet. Het is 9.03 uur, plaatselijke tijd.

De opdracht klinkt onwaarschijnlijk. Geen enkele vlucht van of naar New York? De grootste luchthavens dicht? En een deel van het Amerikaanse luchtruim gesloten? Dát hebben de Amerikanen nooit eerder gezien. Niet alleen het luchtruim boven Manhattan moet leeg. Alle vliegtuigen ten zuiden van New England over Maryland, en van Long Island naar centraal Pennsylvania, moeten uit de lucht. Als een domino zal de ingreep voelbaar zijn in het hele land. Vliegtuigen moeten worden omgeleid, voor andere wordt het een tijdlang wachtpatronen vliegen.

Op een conferentiegesprek tussen luchtverkeersdiensten volgt het nieuws van een derde vliegtuig. Het contact van de verkeersleiders met vlucht 77 van American Airlines met bestemming Los Angeles, is volledig verbroken. Ook op de radar trekt het stipje, het symbooltje voor vlucht 77, in een oogopslag van het scherm weg.

15.15 belgie – 9.15 new york

De operation managers van American Airlines in Fort Worth zijn in spoedberaad bijeen. Nu er ook een tweede vlucht van hun maatschappij vermist is, moeten ze absoluut ingrijpen. Vliegtuigen die nog niet opgestegen zijn in het noordoosten, moeten tot nader order aan de grond blijven.

De maatregelen gaan crescendo. De FAA in Herndon blokkeert het vertrek van elke vlucht naar New York of New England, maar ook naar Washington D.C. Het verkeer naar Los Angeles wordt lamgelegd, meteen daarna ook de vluchten naar San Francisco. Deze opdrachten zullen honderden vliegtuigen aan de grond houden. Maar volgens sommige luchtverkeersspecialisten volstaan die ingrepen niet. ‘Je zou alles moeten stilleggen’, zeggen ze. Het is 9.25 uur plaatselijke tijd. Van vlucht 77 is geen spoor te bekennen. De FAA neemt het zekere voor het onzekere: een volledige stop aan de grond. ‘Geen enkel toestel in de VS, commercieel of privé, mag nog opstijgen.’

15.25 belgie – 9.25 new york

In het kantoor van Ian Jones, hoofd van de Central Flow Management Unit bij Eurocontrol in Evere, staat de telefoon roodgloeiend. Een collega van het Brusselse kantoor van de FAA heeft hem zopas gebeld. ‘Amerikaanse verkeersleiders zijn een deel van het luchtruim boven de getroffen regio aan het leegmaken’, meldt hij. ‘Ook onze vliegtuigen zullen mogelijk worden omgeleid.’ Tientallen overzeese vluchten zijn onderweg richting New York. De meeste stijgen op rond de middag en zijn nog uren van hun bestemming weg. Dit wordt een zware opdracht. Zoveel vliegtuigen tegelijk omleiden, wordt nog moeilijker dan het luchtruim leeg te maken.

‘Alle vliegtuigen moeten weg van het Amerikaanse luchtruim’, bericht de FAA aan de ‘oceaancontrole’. Maar waar moeten ze heen? De eerste optie is Canada. Maar dat zint de Canadese overheid niet. ‘Canada is niet in staat alle vliegtuigen die de Noord-Atlantische oceaan overvliegen op te vangen’, meent een woordvoerder.

15.30 belgie – 9.30 new york

Aan boord van de vliegtuigen duurt de hel intussen voort. Kapitein Werner van Delta-vlucht 1989 heeft de berichten over de aanslagen vernomen via de radio. Kleine vliegtuigen wellicht, troost hij zichzelf. Hij weet niet dat de FBI en de verkeersleiders vermoeden, dat zijn toestel het volgende is dat gekaapt wordt. Het steeg op enkele minuten na de vluchten 11 van American Airlines en 175 van United in Boston. Er zijn trouwens nog gelijkenissen. Net als de twee andere vliegtuigen, is ook dit een Boeing 767. Ook deze vlucht was op weg naar Los Angeles. Ook dit toestel is volgetankt.

Wat de verkeersleiders zo gevreesd hadden, zal bewaarheid worden. Als het vliegtuig de grens met Ohio nadert, horen ze mensen roepen. Iemand schreeuwt: ‘Kom daaruit!’. Meteen daarna volgt een dof gevecht. Dan wordt het dramatisch stil. Tot een stem met een zwaar accent spreekt door de microfoon: ‘Dames en heren, dit is uw kapitein. Wil iedereen plaatsnemen op zijn stoel? Er is een bom aan boord.’

Vlucht 1989 van Delta is de zoveelste op de lijst van ‘mogelijk gekaapte vliegtuigen’. Die lijst groeit aan tot 11 toestellen. Topmanagers van de FAA vrezen het ergste. Overal in het land zijn blijkbaar vliegtuigen gekaapt. Het een na het ander. Sommige daarvan boven de oceaan.

Ian Jones volgt het allemaal op de voet. Vanuit zijn kantoor in Evere heeft hij een directe toegang tot een geheime teleconferentie van de Amerikaanse FAA. Op elk moment weet hij precies wat de Amerikaanse verkeersleiding en de overheid beslist. De ene na de andere luchtvaartmaatschappij belt hem op. Maar hij houdt het hoofd koel. ‘Verschillende luchtvaartbasissen zijn gesloten als gevolg van een omvangrijk incident’, meldt hij.

Dat incident blijft maar aanzwellen. Op de kantoren van de Amerikaanse FAA loopt een rapport binnen van een verkeersleidster van de internationale luchthaven van Washington, Dulles. Op haar radar schuift een vliegtuig voorbij richting Washington. Zonder signaal van een transponder dat het normaal gezien identificeert. Bovendien vliegt het heel snel: zowat 800 kilometer per uur. En het gaat in een rechte lijn op de stad af. Is dit de American-vlucht 77?

De FAA waarschuwt de geheime diensten. Gevechtsvliegtuigen van de luchtmachtbasis van Langley in Virginia spoeden zich naar Washington. Maar komen ze wel op tijd?

In het hoofdkantoor, op goed een halve kilometer van het Witte Huis en het Congres, volgen verkeersleiders de weg van het vliegtuig via een conferentiegesprek. Het stevent in ijltempo af op de stad. ‘Het vliegtuig is nu op 10 kilometer van het Witte Huis’, zegt een stem aan de telefoon.

‘Op acht kilometer.’

‘Op zes kilometer.’

‘Het cirkelt rond… Weg van het Witte Huis.’

Waar vliegt het heen? Plots is het verdwenen.

Vanuit het aanpalende kantoor zien de verkeersleiders rook opstijgen ten westen van de stad. Het vliegtuig heeft het Pentagon geraakt. Het is 9.38 uur plaatselijke tijd.

Al een halfuur, sinds de tweede toren van het WTC geraakt werd, twijfelt de manager van de Amerikaanse nationale luchtverkeersleiding in Herndon of hij de beslissing zou nemen of niet. Nu weet hij het zeker: alle verkeer moet uit de lucht. ‘Alle vliegtuigen moeten landen’, roept hij. ‘Naar welke bestemming ook!’ Via een elektronisch systeem wordt de opdracht naar het hele land verstuurd. Voor het eerst in de geschiedenis moeten alle commerciële en privé-vliegtuigen in Amerika uit de lucht.

Vanuit een bunker aan het Witte Huis neemt minister van Transport, Norman Mineta, contact op met de FAA. Het topmanagement legt ook aan hem uit dat ze elk vliegtuig op de dichtstbijzijnde luchthaven zullen doen landen.

Amerikaanse luchtverkeersleiders beginnen aan een nooit eerder vertoonde krachttoer: ongeveer 4500 toestellen moeten in een paar uur tijd uit de lucht worden gehaald. Een groot deel ervan op luchthavens honderden kilometers van hun bestemming. Nooit eerder hebben ze onder zulke zware druk gestaan. Ze moeten 350.000 passagiers en bemanningsleden veilig aan de grond brengen.

Niemand die zich dat scenario ooit had ingebeeld. De laatste keer dat de landing van een hele vloot gesimuleerd werd, was tijdens de Koude Oorlog. Het plan heette SCATANA, een acroniem voor ‘ security control of air traffic and navigation aids’. Het opzet: het luchtruim leegmaken en de controle in handen geven van de militairen. Gesteld dat de toenmalige Sovjet-Unie een aanslag zou uitvoeren op de VS.

15.45 belgie – 9.45 new york

De opdracht krijgt een echo in Europa. ‘De volledige sluiting van het luchtruim gaat voor problemen zorgen’, denkt Ian Jones. Vluchten naar Noord-, Centraal- en Zuid-Amerika zijn ongeveer halfweg en zullen aan de Amerikaanse grenslijn geweigerd worden. Jones hoeft er niet lang over na te denken. Aan de controlekamer geeft hij de opdracht het Europese verkeer naar de VS meteen te laten stilleggen. ‘Geen enkele vlucht naar de Verenigde Staten mag nog opstijgen’, beveelt hij. Een paar minuten later vertrekt een elektronisch bericht naar 1400 adressen wereldwijd: ‘Door een zwaar incident wordt alle verkeer naar Amerika platgelegd.’

Jones wordt even stil. ‘Het wordt een helse chaos als alle vliegtuigen rechtsomkeert maken naar Europa’, bedenkt hij. ‘Zorg dat de capaciteit in de kritieke zones als het Verenigd Koninkrijk en Ierland met 10 procent verminderd wordt’, beveelt hij. Daar waar extra vliegtuigen zullen aankomen, moet er ruimte worden vrijgemaakt. Anders ziet hij het al gebeuren. Voor zich heeft hij het beeld van een autoweg waar alle wagens ineens de andere richting uit moeten. ‘Een toename van het luchtverkeer mag geen enkel land in gevaar brengen.’

Jones wordt voortdurend vanuit verschillende hoeken van de wereld opgebeld. Mag deze of gene speciale vlucht de oceaan toch niet over? Voor bepaalde militaire toestellen maakt hij in overleg met Defensie in Washington en de US Airforce Europe in Ramstein een uitzondering en laat ze dus toch door. Er volgt een telefoontje om ook een bepaald burgervliegtuig tot het luchtruim toe te laten. Jones weet zich geen raad. Hij belt met het Witte Huis. Om dit toestel met een ex-vice-president van Amerika te laten overvliegen krijgt hij de toestemming van het hoofd van de CIA.

Jones krijgt een telefoontje van de Amerikaanse veiligheidsdienst. Sinds duidelijk blijkt dat het gaat om terroristische aanslagen, overlopen ze systematisch lijsten met mogelijke doelwitten. ‘De NAVO zou wel eens geviseerd kunnen worden’, zo klinkt het.

Niet lang daarna loopt bij Eurocontrol het bericht binnen dat er drie vliegtuigen vermist zijn. Ook een Belgische overheidsinstantie laat weten dat ze bezorgd is over een bepaalde vlucht. De NAVO zelf krijgt trouwens een vergelijkbare melding. Vanuit het crisiscentrum van Binnenlandse Zaken en van de verzekeraar Loyd vernemen ze dat er twee vliegtuigen zoek zijn boven de Atlantische Oceaan die mogelijk richting Europa vliegen. Volgens het ergst denkbare scenario zijn ze gekaapt.

In de Verenigde Staten duurt de ellende ondertussen voort. Verkeersleiders van het Cleveland Center kunnen vlucht 93 van United niet terugvinden. Het gaat om een Boeing 757 met bestemming San Francisco. Zou er verwarring ontstaan zijn met de Delta-vlucht? Beide vliegtuigen bevonden zich op 40 kilometer van elkaar, toen de onheilspellende radiotransmissie werd doorgeseind. Dicht genoeg om de twee vliegtuigen door elkaar te halen.

Had de kapitein van de Delta-vlucht trouwens niet verdacht snel gereageerd toen verkeersleiders hem vroegen om zijn koers te wijzigen? Is vlucht 1989 van Delta dan toch niet gekaapt? Zou het dan de United-vlucht 93 zijn? Of is het Delta-vliegtuig toch gekaapt? Nu wil de piloot trouwens onverhoeds landen in Cleveland. En dat is vreemd. Zijn vraag komt er nog vóór hij kan weten dat alle vluchten zo snel mogelijk moeten landen.

De verwarring is compleet. Wat de verkeersleiders niet weten, is dat vertegenwoordigers van Delta de kapitein die opdracht zelf hebben gegeven. Hij concentreert zich op de landing en reageert dan ook niet meer op externe oproepen. Verkeersleiders aan de grond maken zich zorgen. Waarom antwoordt hij niet?

Op een heel aantal vliegtuigen is het nieuws van de aanslagen intussen al bekend. Piloten en bemanningsleden aan boord van honderden toestellen bereiden zich op het ergste voor. Steak-messen, volle flessen wijn: alles wat dienst kan doen als wapen, scharrelen ze bij elkaar. Ze weten wat er met sommigen van hun collega’s is gebeurd. Wat niemand hen kan zeggen en wat niemand weet, is of ook hun vliegtuig wordt gekaapt.

Aan boord van vlucht 93 van United Airlines begint een handvol passagiers met mobiele telefoons familie en vrienden op te bellen. Zo vernemen zij precies wat er gebeurt: dat er al drie vliegtuigen gekaapt zijn en op gebouwen zijn ingevlogen. Het leidt tot een van de meest heroïsche reacties van die dag. Nog geen halfuur voordien hadden kapers de bemanning overmeesterd. Nu lopen enkele passagiers naar de cockpit en proberen de controle over het vliegtuig terug te winnen.

Verkeersleiders aan de grond hebben totaal geen idee van wat er gebeurt. Ze vermoeden wel dat het toestel gekaapt is. Maar waar de kapers naartoe vliegen, weten ze niet. Eerst was dat richting Pittsburgh. Zo laag bij de grond trouwens dat de verkeersleiders van de internationale luchthaven in paniek hun toren uit vluchtten. Daarna zette het toestel koers richting Washington. Naar het Witte Huis? Naar het Congres misschien? Of is het naar Camp David, het presidentiële verblijf in Maryland? Op de radar kruipt het toestel aan een slakkengangetje voort, richting Washington. In werkelijkheid stormt het met een enorme snelheid recht op de stad af.

16.05 belgie – (10.05 new york

In het crisiscentrum van United Airlines hebben ze vlucht 93 met rood aangeklikt. ‘Zullen ze het neerschieten?’ vraagt directeur Krakowski. Een paar militaire toestellen volgen het spoor van de Boeing 767 op zijn vlucht naar de stad. Om 10.06 uur plaatselijke tijd valt het rode lichtje uit boven Pennsylvania. Er gaan enkele minuten voorbij. Dan verschijnt de volgende boodschap op het scherm: ‘Zopas is een van onze vliegtuigen gecrasht’. Uit een veld ten zuiden van de luchthaven van Johnstown stijgt een zwarte rookwolk op. Niemand heeft het moeten neerhalen.

De top van Eurocontrol volgt de gebeurtenissen nog steeds via de teleconferentie met de FAA. Zelf is de organisatie nog steeds druk in de weer om de verdwenen vliegtuigen op te sporen. Jones krijgt een telefoontje van de veiligheidschef van de NAVO. ‘We evacueren’, zegt hij. Op een kern van belangrijke medewerkers na, wordt iedereen naar huis gestuurd. Eurocontrol zal precies hetzelfde doen. Niet meer dan een handvol medewerkers van de kern werkt voort in het gebouw.

De vermiste toestellen moeten ze zo snel mogelijk weten terug te vinden. De bezorgdheid is het grootst over één Amerikaanse vlucht. Verschillende medewerkers worden ingezet om de verkeerscentra op te bellen. Eerst is het de beurt aan de Ieren. Zij zijn de eersten die het oceaanverkeer binnenkrijgen. Maar daar hebben ze dat toestel niet gezien. Ook een telefoontje naar het Verenigd Koninkrijk levert niets op. Maastricht moet al eveneens doorverwijzen. Zaventem ten slotte kan de verlossende boodschap brengen. Het vliegtuig staat er gewoon aan de grond.

In de Brusselse verkeerstoren blijven ze er vrij rustig onder. De verkeersleiders maken zich enigszins zorgen wanneer een toestel van American Airlines, vlucht 88, zich aan de toren aanmeldt. ‘Mag het op een gewone piste landen?’ vraagt een controleur. ‘Misschien zijn er wel kapers aan boord.’ De piloot spreekt dat onmiddellijk tegen. Ook via de luchtvaartmaatschappij wordt hij gerustgesteld. Het vliegtuig landt op een gewone baan.

De Brussels Tower heeft de handen eerder vol met een andere regeling. Om veiligheidsredenen beslist een speciaal opgericht crisiscentrum – met leden van Belgocontrol, Defensie, en het kabinet van de eerste minister – het luchtruim boven het Brusselse stadscentrum af te sluiten. Vliegtuigen die oostwaarts vliegen, moeten via de nachtroute. Dat wil zeggen: over het zuiden van de stad. Het doel van de maatregel: Brussel vrijwaren van een aanslag op de NAVO. En niet te vergeten: een garantie voor de veiligheid van het Koningshuis.

Ook de luchtmacht heeft trouwens al haar stations in een verhoogde staat van paraatheid gebracht. De vier F16’s die in normale omstandigheden in Florennes en Kleine Brogel klaar staan om binnen de tien minuten op te stijgen, houden een tijdlang hun motoren draaiende. Zodra de situatie enigszins onder controle lijkt, zetten ze de motoren af.

Ook in de Verenigde Staten begint de spanning af te nemen. Vlucht 1989 van Delta Airlines waarvan nog gevreesd werd dat hij was gekaapt, is inmiddels in Cleveland geland. Het toestel staat op een afgelegen taxibaan op de internationale luchthaven van Hopkins. Voorzichtig praten federale speurders door een open cockpitvenster met de kapitein. Dan gaan ze aan boord en ondervragen de passagiers en de bemanningsleden. De situatie blijkt veilig. Geen bommen, geen kapers, geen gevaar. Dit vliegtuig is nooit bedreigd geweest.

18.00 belgie – 12.00 new york

Aan boord van de Delta-vlucht 141 met bestemming New York neemt de Belgische Tilly D. nietsvermoedend een laatste document door. Vanuit de raampjes zien de passagiers dat er stilaan land in zicht komt. De piloot neemt de microfoon en zegt: ‘Dames en heren. We komen aan op de luchthaven van Gander, in Canada. Er is niets mis met het vliegtuig. Maar door een incident is het luchtruim van Amerika afgesloten.’

Een Russisch emigrantenstel slaat in paniek. ‘In Canada zullen ze ons nooit binnenlaten. We hebben alleen papieren voor de VS.’ De bemanning probeert de gemoederen te bedaren. De piloot belt de bestuurders van de andere vliegtuigen op. ‘Twee gekaapte vliegtuigen hebben zich in de WTC-torens geboord’, zegt hij. ‘Op het Pentagon is een vliegtuig ingevlogen. En een vierde toestel is neergestort.’

Geroezemoes in het vliegtuig. Een paar passagiers willen na de landing zo snel mogelijk naar buiten. Maar Gander, een dorpje van 10.000 inwoners en met nu 6000 passagiers op zijn landingsbaan, heeft maar een noodplan voor één enkel vliegtuig. Iedereen moet aan boord blijven. Tot de volgende dag. Maaltijden zijn er voorlopig niet. Dokters brengen de meest noodzakelijke medicijnen. En voor verstokte rokers zijn er nicotinepleisters. Op een dag als deze is dat het beste wat ze te bieden hebben.

Bewerking en aanvulling: Ingrid Van Daele

4500 vliegtuigen moesten in een paar uur tijd uit de lucht worden gehaald.

Het luchtruim boven Brussel-centrum moet dicht: voor de bescherming van de NAVO én van het Koningshuis.

vier f16’s staan met draaiende motoren klaar in florennes en kleine brogel.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content