Het rusthuis van de toekomst: denkoefeningen.
“Het systeem van zorgfinanciering van de federale overheid houdt geen enkele uitdaging tot reactivering in. Op dit moment worden rusthuizen betaald om de aftakeling van de bewoners in stand te houden, en gestraft als ze erin slagen die te verminderen.” Dat zeggen Marc Vanderbeken, de nieuwe DROV-voorzitter (Vereniging van Directies van Ouderenvoorzieningen in Vlaanderen) en VDOR-voorzitter Marc Notredame (Vlaamse Directies van OCMW-Rusthuizen). “In de toekomst moet het rusthuis een echt leef-, woon- en zorgcentrum worden dat inspeelt op specifieke zorgvragen van elke oudere. Bijvoorbeeld: dementie, crisisopvang, dagopvangcentra, revalidatie, serviceflats, palliatieve zorg, kortverblijf, nachtopvang, lokaal dienstencentrum. Het heeft daarnaast ook een duidelijke opdracht binnen een netwerk van zorgvoorzieningen. De verschillende partners van zo’n netwerk – rusthuizen, thuisverplegingsdiensten, diensten voor gezinszorg, oppasdiensten – voeren een taakverdeling door, werken samen, spelen afhankelijk van de zorgvraag in op de noden van elke oudere en verwijzen naar elkaar door.”
Een aantal rusthuisdirecteurs acht daarom nu de tijd rijp voor een eigen Vlaams ouderenwelzijnsbeleid, met eigen Vlaamse middelen. Daartoe willen ze de hele ouderenzorgsector verenigd zien in een overkoepelende vereniging voor ouderenzorg. Daarnaast is volgens hen ook het bejaardendecreet van ’85 aan herziening toe.
Door het opzetten van netwerken wordt het zorgaanbod gespecialiseerder. Ouderen verplaatsen zich minder naar de zorg, maar de zorg verplaatst zich naar de ouderen. Wonen en zorgen worden van elkaar losgetrokken en krijgen een apart beleid. De rusthuizen hopen op die manier tegelijk te ontsnappen uit “het voorgeborchte van de dood”.
“In de toekomst moet de overheid minder restrictief optreden, meer coachen, meer naar de output van de zorgvoorzieningen kijken, in plaats van naar de input”, vindt Luc Bulckens (voorzitter sectoraal overleg kwaliteitszorg van de residentiële ouderenvoorzieningen). In de toekomst zouden de rusthuizen er wel eens helemaal anders kunnen uitzien dan nu. Over het onderwerp vindt begin juni een rondetafelgesprek plaats.
Ondertussen sukkelen rusthuizen met een chronisch personeelstekort. Dat heeft ook met een imagoprobleem te maken – “Je bent te goed om in de bejaardenzorg te gaan werken”, kreeg een pas afgestudeerde verpleegkundige op school als advies mee. Nochtans, wie in een rusthuis wil werken, moet niet alleen technisch voldoende onderlegd zijn, maar ook beschikken over een flinke dosis empathie.
De sector staat bij medische beroepen ook minder goed aangeschreven omwille van de lagere verloning (lagere toeslagen en premies). Vlaams minister van Welzijn Luc Martens ziet iets in het LBC-voorstel om de lat gelijk te leggen met de verpleegkundigen in de ziekenhuizen.
In sommige regio’s met een zeer lage werkloosheidsgraad is nieuw personeel gewoon onvindbaar. In zo’n geval denken de rusthuisdirecteurs aan de omscholing van werklozen. Ook het aantrekken van andere nationaliteiten kan een oplossing zijn. De sector heeft, bijvoorbeeld, zeer goede ervaringen met Marokkaanse meisjes, die zeer gevoelig kunnen omgaan met oudere mensen.
De sector heeft tevens last van werkloosheidsvallen. “Tijdelijke statuten zijn een probleem”, zegt zuster Louisa Peeters van RVT Sint-Margaretha in Holsbeek. “Hen inschakelen betekent veel energie steken in een tijdelijke kracht. De sector zou ermee gebaat zijn mochten er, zoals in de ziekenhuizen, logistieke helpers gesubsidieerd worden. Ook de functies die voorzien zijn in het kwaliteitsdecreet zouden moeten worden gesubsidieerd.”
Louisa Peeters hoopt dat de betrokken koepelorganisaties beter gaan samenwerken en dat ze daadwerkelijk de kaart van de rusthuizen trekken. De residentiële ouderenzorg is nu nog al te vaak het kleine broertje waar men te weinig aandacht voor heeft.
M.T.
