In ‘De Kroonraad’ geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week Leo Tindemans over de regeringsverklaring, de verkoop van De Post, de regeringsvorming in Duitsland, en de presidentsverkiezingen in Polen.
Mijnheer Tindemans, premier Guy Verhofstadt (VLD) kondigt in zijn regeringsverklaring een zevende begroting in evenwicht op rij aan.
LEO TINDEMANS: Een begroting in evenwicht indienen is een eervolle betrachting, maar zegt op zichzelf natuurlijk niets. Je kunt uitgaven onderschatten en inkomsten overschatten, waar het op aankomt, is of op het einde van de rit de rekening klopt. En op welke manier de eventuele tekorten dan worden weggewerkt.
Wat mij trof, was de onverwachte en vrij verwarde invoering van roerende voorheffing op beleggingsformules als beveks en sicavs. Zoiets schendt het vertrouwen van de bevolking. In mijn tijd hebben we die fout ook gemaakt, toen we de multinationals plotseling een hoger tarief aanrekenden voor hun coördinatiecentra, die we eerder met een gunstig fiscaal regime hadden gelokt. In de hoofdkwartieren in Amerika of Azië schrappen ze België dan als onbetrouwbaar van hun lijst. De regering dreigt hetzelfde te ondervinden met deze nieuwe roerende voorheffing. Dat wordt als woordbreuk ervaren door de vele kleine spaarders.
Ik heb het vroeger eens meegemaakt tijdens een algemene vergadering van de Spaar- en Lijfrentekas. Dat was normaal gezien een formaliteit, maar die dag stelde Hubert Anciaux, de gouverneur van de Nationale Bank, voor om de interest op de spaarboekjes van 3 % naar 2,75 % terug te brengen. De andere financiële instellingen zouden dan verplicht zijn om te volgen. Ik was een van de drie mensen die hebben tegengestemd, omdat men met die maatregel de zwakste schakel zou treffen: de kleine spaarder. Het is toch gebeurd, maar het aantal deposito’s liep in enkele maanden tijd drastisch terug, en vele jaren later zaten ze met hun boekjes nog niet terug op het niveau dat ze hadden. Om maar te illustreren hoe gevoelig zo een ingreep ligt bij de gewone man.
De premier en de minister van Financiën zeggen dat de mensen hun geld maar in risicovollere bedrijven moeten investeren. Wat voor een boodschap is dat? De meeste mensen proberen met hun spaargeld een eigen pensioenpijler op te bouwen, daar willen ze echt niet mee gaan gokken. En daar laten ze ook niet zomaar plots een deel van wegroven omdat anders de begroting niet rond geraakt. Het verwondert me dan ook niet dat de regering zeer snel gas terugneemt, onder het mom van ‘verkeerde communicatie’.
De regering pakt ook uit met een fiscale amnestie bis.
TINDEMANS: Hoe kun je na een uitdrukkelijk ‘eenmalig’ genoemde regularisatiekans, er een jaar later nog een tweede geven? Hoe kun je aan de mensen verkopen dat wie al jaren de belastingen ontduikt door zijn kapitaal in het buitenland weg te bergen, alleen maar die achterstallige taksen moet terugbetalen, terwijl hij het via de interest opgebouwde voordeel mag houden. En dat verkondig je uitgerekend op hetzelfde moment waarop je de eerlijke mensen een deel van hun zorgvuldig gespaarde geld afneemt. Psychologisch is dat niet erg sterk, nog afgezien van de onrechtvaardigheid van die maatregelen.
Tussen neus en lippen laat de premier horen dat zijn fameuze 200.000 nieuwe jobs er niet komen. Misschien de helft, wie weet?
TINDEMANS: Die 200.000 nieuwe jobs aankondigen was niet verstandig. Alsof je met wetten of decreten arbeidsplaatsen kunt creëren. Wie daar sceptisch over was, is twee jaar lang versleten voor iemand die mordicus de regering wilde doen vallen. Plotseling verandert de premier totaal van discours, net alsof dat geen afbreuk doet aan wat hij jarenlang heeft verkondigd. Ook dat tast het vertrouwen in de politiek aan.
Ik merk in de begrotingsplannen in het algemeen te weinig van een herstelpolitiek. Men mag de cijfers van de OESO en andere internationale instellingen toch niet zomaar wegwuiven of minimaliseren. Voortdurend sluiten hier bedrijven, en trekken ze weg. Deze week nog Pioneer, en ik hoor alarmerende geluiden uit de West-Vlaamse textielsector.
De maatregelen voor het loopbaaneinde moeten nog worden goedgekeurd door de vakbonden. Als de ACV-achterban de leiding terugfluit, zit de regering met een groot probleem.
TINDEMANS: Men heeft in België te lang gewacht om de sociale zekerheid aan te pakken. In Nederland en Duitsland hebben ze wel drastisch ingegrepen, in Frankrijk proberen ze het. Wij zijn passief blijven toekijken. Als de nu genomen, en vrij beperkte maatregelen ook nog zouden worden teruggeschroefd, staan we helemaal nergens. Kunnen wij met onze economie ons sociaal stelsel nog dragen? Daar zijn ernstiger antwoorden voor nodig dan wat nu is gegeven.
De Belgische Post wordt voor de helft min één aandeel verkocht aan de Deense Post en een Brits investeringsfonds.
TINDEMANS: Is het geen belediging dat wij aan de Denen moeten vragen hoe wij onze Post moeten organiseren? Welke afbraak is er eigenlijk bezig, als we zelf geen orde meer kunnen scheppen in ons eigen huishouden? En ik zie dat op vele niveaus. We hebben een minister voor beweging en één voor administratieve vereenvoudiging, maar ik heb niet de indruk dat die veel doen bewegen of vereenvoudigen.
In het verleden was de postmeester in het dorp een notabele, en de postbode vervulde een belangrijke sociale taak. Iedereen is het daarover eens, en toch neemt men beslissingen die die troef teniet zullen doen. Ze hebben de fout al eens gemaakt met de hervorming van de politie. Laat de subsidiariteit toch spelen. Wat op een lager niveau goed functioneert, moet niet naar een hoger niveau worden verhuisd. Een politiekantoor in een dorp had net als een postkantoor niet alleen zijn eigen specifieke functie, maar ook een sociale. Dat moest en zou allemaal grootschaliger worden aangepakt. Daar zijn argumenten voor, maar je moet ook stilstaan bij wat je vernietigt. Politie en post zijn gemeenschapsdiensten, hun economische efficiëntie is meegenomen maar mag niet de eerste doelstelling zijn.
In Duitsland brengt bondskanselier Angela Merkel een grote coalitie van CDU-CSU met SPD op de been. Is zo een regering werkbaar?
TINDEMANS: Het is niet goed voor de democratie. Men moet kunnen kiezen voor en tegen, maar dat wordt in onze landen minder en minder mogelijk. Het onderscheid is weg. De Duitse democratie heeft sinds 1949 goed gefunctioneerd, maar komt nu in een moeilijke periode. De kanselier lokt een verkiezing uit omdat zijn plannen door het parlement, ook door een deel van zijn eigen troepen, niet aanvaard werden, en dan maakt men met diezelfde mensen een nieuwe regering. Wat is er dan nog mogelijk aan hervormingen? En hervormingen zijn broodnodig in Duitsland, alleen al vanwege de hoge werkloosheid.
Het ziet ernaar uit dat de SPD heel wat belangrijke departementen in de wacht sleept, waaronder Buitenlandse Zaken. Is dat een goede zaak?
TINDEMANS: Dat denk ik niet. De vorige minister Joschka Fischer heeft kort na zijn aantreden een bevlogen toespraak gehouden, waarin hij een federalistisch Europa aanprees. Dat heeft me toen aangenaam verrast, maar van zijn mooie woorden heeft hij niet veel in de praktijk omgezet. En een regeringsstandpunt zijn ze niet geworden.
Gerhard Schröder was niet erg pro-Europees, en heeft zich bij de verkiezingen van drie jaar geleden laten opmerken door felle anti-Amerikaanse uitspraken. Nadien heeft hij die snel afgezwakt, wat me nog meer ergerde, want wie vóór en na de verkiezingen iets totaal anders verkondigt, bedriegt zijn publiek.
De christen-democraten hebben gepleit voor een Europees buitenlands beleid in het kader van een goede Atlantische verhouding. Dat is niet waar de SPD voor stond. Schröder verkondigde: ‘Over de Duitse buitenlandse politiek wordt alleen in Berlijn beslist.’ Wat overigens in tegenspraak was met de doelstellingen van Maastricht. Dus welke buitenlandse politiek zal een SPD-minister dan uitvoeren in een rooms-rode coalitie? Schröder zelf zal het niet worden, maar met Frank-Walter Steinmeier is een van zijn dichtste vertrouwelingen kandidaat. Tussen twee haakjes: ik vraag me af of Schröder er niet van droomt om secretaris-generaal van de VN te worden.
In Polen vindt komend weekend de tweede ronde van de presidentsverkiezingen plaats. Het gaat tussen Donald Tusk en Lech Kaczynski, twee veeleer rechtse kandidaten, al komen ze allebei uit Solidarnosc.
TINDEMANS: In Polen zijn interessante ontwikkelingen bezig. Tussen de twee overgebleven presidentskandidaten is niet zoveel verschil. In het Europees parlement is de partij van Tusk lid van de EVP, die van Kaczynski behoort tot de UEN, de Union for a Europe of Nations, een kleinere partij rond een afgescheiden groep van gaullisten die niet bij de EVP willen horen. Toch is ook Tusk nationalistisch ingesteld, net als de meeste Polen. Ze hebben dan ook eeuwenlang voor hun soevereiniteit moeten vechten, altijd gekneld tussen de Russen en de Duitsers.
Duitsland heeft Polen nu weer gekwetst door een gasleiding vanuit Rusland door de Baltische Zee te laten lopen, en niet over Polen. Ik hoorde een Pools politicus zeggen: ‘Het is weer hetzelfde als voor de Tweede Wereldoorlog.’ De oorlog is uitgebroken omdat men hulp beloofde aan Polen, maar die hulp is niet fameus geweest. De Russen en de Amerikanen gooiden het op een akkoordje, en lieten de Polen in hun bezet land aan hun lot over. Na de oorlog waren ze er niet veel beter aan toe. Een deel van het grondgebied, Kaliningrad, kwam bij Rusland, de rest werd ingekapseld in het Warschaupact.
Ik heb veel sympathie voor de Polen, die een moedig volk zijn, maar soms nogal onberedeneerd te werk gaan. Zij hebben het gevoel dat wij vanuit de EU voor hen geen inspanning doen. En ze proberen zelf een leidersrol te spelen in hun deel van Europa. Men zegt dat er een as loopt van de Baltische naar de Zwarte Zee. Als Roemenië en Bulgarije bij de EU komen, zal het snel duidelijk worden hoezeer die landen samenspannen. Verder lonken ze naar Oekraïne en Wit-Rusland. De Polen voelen zich de bevrijders van Oost-Europa. Dat is zowel economisch als militair-strategisch niet zonder belang. De vraag is ook hoe Rusland op zo een nieuw bondgenootschap zal reageren. De EU zou beter wat meer aandacht hebben voor wat in dat gebied gebeurt.
Koen Meulenaere
Leo Tindemans
‘Is het geen belediging dat we de Denen moeten vragen hoe wij onze Post moeten organiseren.’
