Hun misdaden zijn niet met elkaar te vergelijken. Hun persoonlijkheden evenmin. Toch zijn er opvallende parallellen tussen de zaak-Shipman en de zaak-Dutroux.

Joël De Ceulaer

Het gevangenisregime: Ook Shipman wordt voortdurend in de gaten gehouden, om te voorkomen dat hij zelfmoord pleegt. Voor de publieke opinie is het van het allergrootste belang dat Shipman zijn verdiende straf niet ontloopt.

De mediastorm: Vermoed wordt dat er sinds de dood van Lady Di niet meer zoveel aandacht is besteed aan één individu als aan dokter Shipman.

De heksenjacht: Net zoals de jacht op pedofielen na de arrestatie van Dutroux bij ons is losgebarsten, zijn er in Engeland ondertussen al een aantal dokters beschuldigd van moord. Tot dusver zijn ze telkens volledig vrijgesproken.

Het systeem: De zaak-Shipman heeft voor een vertrouwenscrisis gezorgd. Mensen hebben het gevoel dat ‘het systeem’ hen in de steek heeft gelaten.

De gemiste kansen: Zoals een huiszoeking bij Dutroux ooit op niets uitliep, had ook het eerste politieonderzoek naar Shipman geen resultaat. De verantwoordelijke agent, David Smith, dreigt volgens sommigen te worden ‘gedemoniseerd’. Er loopt een ‘disciplinair onderzoek’. Ook het feit dat Shipman, met een verleden als verslaafde, toch frauduleus grote hoeveelheden diamorfine kon blijven voorschrijven, vinden de nabestaanden wraakroepend: elke moord was een ‘gemiste’ kans om Shipman te ontmaskeren. Bij de publieke opinie leeft het verlangen om ‘koppen’ te zien ‘rollen’.

De slachtoffers: Alle nabestaanden hebben zich verenigd om druk uit te oefenen op overheid en gerecht. Aanvankelijk zou het onderzoek achter gesloten deuren hebben plaatsgevonden, maar uiteindelijk besliste de regering om een onafhankelijk, grondig en openbaar onderzoek in te stellen. Ook de media hebben lang en intensief gepleit voor ‘volledige openheid’ en een onderzoek dat ’tot op het bot’ zou gaan.

De witte ridder: Zoals Marc Verwilghen als voorzitter van de parlementaire onderzoekscommissie (althans tijdelijk) een volksheld werd, wordt ook Dame Janet Smith, de rechter die het onderzoek voorzat, door iedereen gerespecteerd omwille van de kalme, maar klinische en efficiënte manier waarop zij het onderzoek voerde. De totale transparantie van haar onderzoek, en het rapport dat ze inmiddels heeft vrijgegeven over fase 1 van het onderzoek, staan wel enigszins in contrast met de aanhoudende feitelijke onduidelijkheden in de zaak-Du-troux. Al moet het moment van de waarheid voor Dame Janet Smith nog komen.

De aanbevelingen: In september starten fases 2 en 3 van het onderzoek. In fase 2 wordt nagegaan wat er allemaal is foutgelopen. Waarom kon Shipman, na die veroordeling, toch nog gecontroleerde drugs in grote hoeveelheden blijven voorschrijven? Waarom was het voor hem zo makkelijk om de doden zonder lijkschouwing te laten cremeren? Waarom heeft het systeem van de dubbele handtekening op de crematieformulieren niet als waarschuwing gewerkt? Waar is de medische inspectie in de fout gegaan? Enzovoort. In fase 3 is het de bedoeling dat Dame Janet Smith met aanbevelingen komt: ‘Tegen het einde van het onderzoek hoop ik in staat te zijn om aanbevelingen te doen die niet alleen moeten verzekeren dat een dokter zoals Shipman nooit meer zo lang onopgemerkt kan moorden, maar die ook moeten zorgen voor een systeem dat de mensen begrijpen en waarin ze een goed gefundeerd vertrouwen kunnen hebben.’ Ook dat klinkt ons hier vertrouwd in de oren.