In Antwerpen worden resultaten geboekt in de strijd tegen de zware misdaad. Maar er blijven doden vallen. Een boze commentaar van procureur Bart Van Lijsebeth.

Het voorbije jaar maakte het Antwerpse gerecht onmiskenbare vorderingen in de strijd tegen de zware misdaad. Maar vorige woensdag vielen er toch weer drie doden bij schiet- en steekpartijen. Vooral in het Albanese milieu zijn afrekeningen schering en inslag geworden. Het aantal moorden is in Antwerpen de jongste twee jaren tot recordhoogten gestegen. Maar in 2000 werden wel alle moorden opgehelderd.

Bart Van Lijsebeth, de nieuwe procureur die bij zijn aantreden de zware misdaad de wacht aanzegde en daarvoor geprezen werd door de minister van Justitie, heeft nu wel een prestigeslag gewonnen door de uitlevering van drugsmakelaar Fouad Abbas uit het Verenigd Koninkrijk (zie kader). Dat is vooral te danken aan het onderzoek van voormalig onderzoeksrechter Ivo Moyersoen en aan de dossierkennis van substituut Jan Poels, die in Londen sterke argumenten op tafel moesten gooien.

Het onwaarschijnlijke verhaal van de geniale ‘misdaadondernemer’ Fouad Abbas beschreven we eind 1998 al uitvoerig in het boek Ik ben makelaar in hasj. Na de publicatie van dat boek reageerde het Antwerpse gerecht met een verbijsterende bekentenis van onmacht: ja, de georganiseerde misdaad liep uit de hand, en neen, ze konden het niet meer aan. Daarna beloofde de minister van Justitie bijkomende middelen en manschappen. Maar wat is daarvan terechtgekomen?

Van Lijsebeth: Wij zitten hier bijna in een oorlogssituatie, waarbij we soms een slag winnen, soms een slag verliezen. Maar er is een schrijnende discriminatie tussen de criminele wereld die bijna onbeperkte middelen heeft en het parket dat op een soms middeleeuwse manier moet werken. Met een milieu zoals de Albanese misdaad moeten we heel snel op de bal kunnen spelen. Maar zowel op personeelsvlak als op materieel vlak krijgen we niet de mogelijkheden die we daarvoor nodig hebben.

Het is gewoon belachelijk hoe we moeten werken. Ik heb dat al zo vaak uitgelegd aan minister van Justitie Verwilghen (VLD). Telkens weer heb ik op die spijker geklopt, brief na brief geschreven, maar ik heb het gevoel dat ik tegen een muur praat. Ik heb er tot nu toe over gezwegen, omdat ik het intern wou uitklaren. Maar als ik toch niets bereik, kan ik het evengoed in het openbaar zeggen. De mensen hebben het recht om te weten hoe België de misdaad bestrijdt.

Hoe is dat dan?

Van Lijsebeth: Het Antwerpse parket heeft 350.000 dossiers per jaar, die moeten verwerkt worden door 38 magistraten, en dat voor een kader van 62. Dat is absoluut niet te doen. Wij hebben maar zes magistraten voor de georganiseerde misdaad, en die moeten dan ook nog andere taken opknappen. Dat zouden er minstens de helft meer moeten zijn, fulltime, en mét de nodige ondersteuning van een voldoende aantal parketjuristen. Wij komen nu dus 24 magistraten tekort. Brussel heeft er 28 tekort. Toch krijgt Brussel er 32 parketjuristen bij, en wij maar 12. Ik zie daar de logica niet van in. Ik gun het Brusselse parket de broodnodige juridische ondersteuningscapaciteit. Het ontgaat mij echter waarom Antwerpen niet op voet van gelijkheid behandeld kan worden.

Ik pleit ervoor dat de minister niet alleen bloemetjes naar het Antwerpse parket gooit en de misdaadbestrijding in onze stad een topprioriteit noemt, maar dat hij er eindelijk ook de nodige middelen voor vrijmaakt.

Kan u een voorbeeld geven van de tekorten op materieel vlak?

Van Lijsebeth: Weet u dat ik een nietjesmachine van honderd frank nog niet zelf mag kopen? Dat moet in Brussel gebeuren, en daarvoor moet ik eerst de nodige nota’s versturen. Het parket krijgt welgeteld 3300 frank (82 euro) per maand voor vergader- en onthaalkosten. Als wij de internationale misdaad willen bestrijden, is het absoluut noodzakelijk om andere collega’s en buitenlandse delegaties te ontvangen. In oktober vorig jaar werd ons door het kabinet van Justitie toegezegd om dat bedrag tot 8000 frank (198 euro) per maand op te trekken. Begin dit jaar laten ze ons dan weer weten dat het toch niet kan. Dan denk je toch: waar zijn we mee bezig?

Of neem nu het wagenpark van het parket. Onze magistraten en juristen hebben twee autootjes, die we tweedehands van de gerechtelijke politie hebben overgenomen, om taken in de provincies Antwerpen en Limburg uit te voeren voor diverse gerechtelijke instanties. Een van die autootjes is overigens bloedrood, een niet bepaald onopvallende kleur. Dan hebben we nog een derde dienstwagen, een oldtimer met 236.000 kilometer op de teller. Als hij definitief uitgeteld is, wordt hij niet vervangen en moeten we liften!

Het parket heeft wel al computers?

Van Lijsebeth: Ja, maar de magistraten en de administratie hebben twee verschillende systemen gekregen, die niet compatibel zijn. Als een magistraat een ontwerpverslag van tweehonderd bladzijden heeft gemaakt, moet een bediende dat nog eens allemaal overtikken!

Toch zegt iedereen dat er in Antwerpen het jongste jaar meer resultaten geboekt zijn?

Van Lijsebeth: Dat is juist. Maar het is frustrerend dat we niet genoeg mogelijkheden krijgen. Anders hadden we nog veel verder gestaan! Het is een mirakel dat we met zulke schaarse middelen toch zoveel zaken hebben opgehelderd en zoveel misdadigers voor de rechtbank hebben gebracht. Op het vlak van mensenhandel en prostitutie wordt nu zeer goed samengewerkt door parket, politie en stad. In het Schipperskwartier is het misschien nog niet perfect, maar het is er toch al veel beter dan enkele jaren geleden.

De media hebben veel aandacht voor onze grootschalige razzia’s, zoals in de stationsbuurt of op het Falconplein, maar we hebben er tegelijkertijd voor geopteerd om ook in de diepte te werken. We proberen de criminele milieus te infiltreren en informatie te verzamelen. Dat de Antwerpse moordbrigade van de federale politie vorig jaar alle moorden heeft kunnen ophelderen, is onder meer daaraan te danken.

Ook onze onderzoeken naar fraude in de naturalisatie- en regularisatiecommissie zijn van groot belang. We moeten immers vermijden dat zich hier nog meer zware criminelen komen vestigen. Anders is het dweilen met de kraan open.

De uitlevering van Abbas is wel een overwinning?

Van Lijsebeth: Het is nog maar één gewonnen veldslag, want die zaak kan nog alle kanten opgaan. De procedureslag was verschrikkelijk tot nu toe. En het blijft een gecompliceerde driehoeksverhouding tussen het gerecht in België, Nederland en Engeland. Maar het is al schitterend dat we de Britse rechtsgang met succes hebben kunnen afsluiten. Wat uitsluitend te danken is aan de inzet van de Antwerpse magistraten en politiemensen.

Er is nog een ander verschil met vroeger: talrijke juristen bieden zich spontaan aan om bij het Antwerps parket te werken. Veel would be-magistraten zien daar weer een uitdaging in. Dat komt door de uitstraling van de dynamische en, ondanks alles, nog bijzonder gemotiveerde ploeg van het parket. Maar of wij de juristen ook daadwerkelijk zullen kunnen begroeten, hangt natuurlijk weer van de minister van Justitie af.

Chris De Stoop