Musicogrammen als luistertruukje.

Alexander Waugh is muziekkenner, auteur en geluidstechnicus. Beroepshalve heeft hij heel wat uren in opnamestudio’s doorgebracht. Tijdens zo’n sessie tuurt hij uiteraard oplettend naar de diverse frequentiemeters waarop je het dynamisch klankverloop kan volgen met pieken, vloeiende lijnen en stillere momenten. Op een goeie dag kreeg hij een lumineus idee : als hij nu eens al die curven liet afdrukken, een beetje zoals bij een cardiologisch onderzoek. En als hij daarbij dan zou aanduiden : daar begint de cello, daar de harp, bij die piek hoor je de paukenslag. In feite dus het visualiseren van de muziek. Het was een vondst.

Hij begon er aan en maakte een bijzonder nuttig boek. Het heet ?Klassieke muziek leren luisteren en begrijpen?. Hij dacht daarbij vooral aan mensen die van deze Schone Kunst nog niks afweten. Hij balt voor hen een brok muziekgeschiedenis samen, babbelt over diverse begrippen als ritme en melodie en geeft tips. Muziek moet je horen, en daarom zit bij dit boek een cd met 38 fragmenten uit het standaardrepertoire. Smaakmakertjes in feite.

De kern van het boek zijn natuurlijk de door hem uitgevonden diagrammen ( musicogrammen) als visuele weergave van zeven composities op de cd : de ?Ouverture 1812? van Tsjaikovski, ?Audi Vocem? van Tallis, delen uit de sonate ?Pathétique? van Beethoven, het ?Forellenkwintet? van Schubert, ?La Mer? van Debussy, de ?Vier Jaargetijden? (De winter) van Vivaldi, en ten slotte de aria ?Non so più cosa son? uit ?Le Nozze di Figaro? van Mozart. De diagrammen verlopen horizontaal en zijn gekleurd. Die kleuren geven de wisselingen in stemming weer : rood staat voor hartstochtelijke momenten of passages. Extravert noemt Waugh die. Geel duidt op lyrische introverte fragmenten, en oranje kleurt de feitelijke neutrale gedeelten in.

De diagrammen zijn verdeeld in tijdsbalken ; ze geven de timing aan die u op de cd-speler kunt aflezen. Bijvoorbeeld 0.01-0.20., 0.20-0.37. Bij zo’n aflees-aanduiding staat wat er gebeurt. ?Glissando in de harp? lees je op 5.45 in Debussy’s ?La Mer?. Dat hóór je dan ook. Tof is dat Waugh niet enkel op technische aspecten wijst, maar ook op emotionele.

Het is een doe-boek. Je moet dus actief meewerken, wat niet altijd zo makkelijk is want je moet èn het diagram volgen èn de timer op de cd-speler in de gaten houden.

De vertaler van al dit schoons is Bert Stroo. Hij doet dat correct, maar vaak houterig. Het is eigenlijk de enige kritiek die ik op deze mooi verzorgde en geïllustreerde uitgave heb. Het luistertruukje : dààr komt het tenslotte op aan. En dat is echt iets nieuws.

Fons de Haas

Alexander Waugh, ?Klassieke muziek leren luisteren en begrijpen?. Standaard Uitgeverij, Antwerpen. 144 blz. Inclusief cd, 895 fr.

Antonio Vivaldi : echt leren luisteren naar diens Vier Jaargetijden.