De samenwerking tussen Theatergroep Hollandia (Zaandam) en Theater Antigone (Kortrijk) blijft niet onopgemerkt. “De bitterzoet” (naar Dennis Potter) is genomineerd voor het aanstaande Theaterfestival (Brussel) en het Guido Gezelle-project “Een wereld van papier zal heel de wereld wezen” is op zijn minst een gedurfde poging om de dualiteit in Gezelle (1830-1899) als mens en dichter op een ludieke manier te benaderen.

Er wordt uitgegaan van een aantal tegenstellingen. Een vrouwelijke God ( Irène Vervliet) geeft Gezelle twee zielen: een lauwe ( Wim Willaert) en een hitsige ( Geert Six). De vrouw, in Gezelles werk een volgzame moeder of meid, is in de vertolking van Sofie Decleir een dynamische kracht die het agrarische Vlaanderen meer dan één schop onder de kont geeft. De natuur, door Gezelle als Gods schepping veelvuldig bezongen, is teruggebracht tot een suggestie van de Brugse Damse vaart: een kikkerpoel en een gestrand bootje, niet in een lyrische omgeving maar in een prozaïsche havenloods, zoals in Brugge, of in een fabriekshal, zoals in Haarlem en Kortrijk. Kern van de productie is de tegenstelling tussen de progressieve taalvorser en -virtuoos en de conservatieve priester, tussen de onvolwassenheid van de man en de hoge vlucht die de dichter in bepaalde verzen neemt.

De voorstelling baadt in een kinderlijke sfeer. Zoals Gezelle met woorden stoeide, zo stoeien twee jongens en een meisje met elkaar. Het strenge, Franstalige internaat is een bron van hilariteit. De karikatuur van de Superior ( Ivo Kuyl) symboliseert zowel de almachtige geestelijke overheid als de volgzame priester. Seksualiteit en economische hervormingen blijken de taboes van de theocratische 19de eeuw. Een jongen die voor het eerst een meisje “ontdekt”, kan haar enkel vragen: “Kent gij het lied van Boerke Naas?” terwijl boeren met elkaar twisten over de overgang van melkvee naar mestvee. Tegenover zoveel naïveteit stellen de strijkers van een subliem Horta Kwartet vanuit de gestrande boot een heerlijk klassiek klankenspel (composities van Florentijn Boddendijk).

In zijn regie geeft Jos Verbist een aantal satirische aanzetten, maar tot een doorgedreven kritische commentaar op de Gezelleverering komt het niet. Zo blijft deze productie, zoals Gezelle zelf, een teken van tegenspraak.

Nog in Haarlem tot 29/5; in Kortrijk (Vetex, P. De Conincklaan) van 24/6 tot 6/7. Info: (056) 22.69.15.

Roger Arteel