In december 2007 werd in een Berlijns park een lijk aangetroffen. De man die zelfmoord had gepleegd, heette Karlheinz Schädlich. Hij was de broer van de bekende Duitse schrijver Hans Joachim Schädlich, wiens beklijvende agentenroman Tallhover (1986) in 1989 bij Meulenhoff ook in een Nederlandse vertaling verscheen.

Susanne Schädlich (°1965), dochter van de schrijver en nicht van de dode, vertelt in haar documentaire verhaal Mijn oom, vriend en verrader over haar verwarring toen ze in januari 1992 vernam dat haar geliefde oom Karlheinz een informant was van de Stasi, de staatsveiligheidsdienst van de DDR. Tot de val van de Berlijnse Muur was Karlheinz vanuit Oost-Berlijn nauw contact blijven houden met zijn broer Hans Joachim, die samen met zijn gezin de DDR al in 1977 had verlaten. De Oost-Duitse autoriteiten waren de literaire lastpost liever kwijt dan rijk. Uit de Stasidossiers die Susanne Schädlich na de implosie van de DDR kon inkijken, bleek dat Karlheinz Schädlich massa’s vertrouwelijke informatie over zijn broer aan de Stasi had overgebriefd.

Aan Karlheinz Schädlich had de Stasi een ijverige IM (‘inof-ficiële medewerker’). Zelf verdiende de verklikker er een ferme duit aan. Karlheinz verried de Oost-Europese schrijvers met wie zijn broer in verbinding stond. Hij meldde zijn bazen welke controversiële manuscripten uit Oost-Berlijn, Warschau en Praag naar het Westen gesmokkeld werden. Door zijn toedoen werden in de DDR mensen gearresteerd die hem hun vertrouwen hadden geschonken. Karlheinz wist dat ook hijzelf door de Stasi gechanteerd kon worden, maar dat is nauwelijks een verzachtende omstandigheid, aangezien niets erop wijst dat hij zijn ‘job’ restrictief probeerde uit te oefenen.

Na het verdwijnen van de DDR had Karlheinz gehoopt dat zijn verleden door de papierversnipperaar vernietigd zou zijn. Quod non. Mijn oom, vriend en verrader is een stuitend verhaal over een man die uit afgunst, ambitie en geldingsdrang bereid was tot het laagste verraad. Bovendien biedt het boek een uitstekend beeld over de manier waarop de Oost-Duitse staatsveiligheidsdienst doordrong in de intiemste domeinen van zijn ideologische tegenstanders en hun privéwerelden op een barbaarse wijze vernietigde.

SUSANNE SCHäDLICH, MIJN OOM, VRIEND EN VERRADER, HOE DE STASI MIJN FAMILIE ONTWRICHTTE, VERTALING HENRIETTE VAN WEERDT-SCHELLEKENS, UITGEVERIJ COSSEE, AMSTERDAM, 239 BLZ., 22,90 EURO, ISBN 978 90 5936 270 3.

Piet de Moor

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content