‘Het is lastig om Wallonië te besturen tegen de PS-staat in’

Houtsnede uit 1873 over het werk in de Henegouwse mijnen. Wallonië was toen de rijkste regio van Europa. © BELGAIMAGE
Han Renard

Niet zozeer de taal, maar de ondergrond verklaart de relatie tussen het zuiden en het noorden van het land, schrijft Walloniëkenner Guido Fonteyn in zijn nieuwe boek.

Guido Fonteyn legt in Vlaanderen, Brussel, Wallonië, een ménage à trois uit hoe de aanwezigheid van steenkool en ijzererts in de Waalse ondergrond, veel meer dan enig taalconflict, de verhoudingen tussen Vlaanderen en Wallonië gedurende vele decennia heeft bepaald – en tot op heden doorwerkt.

Wallonië was in de 19e eeuw de meest welvarende regio van Europa, in het straatarme Vlaanderen stierven de mensen op dat moment van de honger. En Brussel? Dat was de lachende derde, want daar zaten de financiële holdings zoals de Société Générale, die de superwinsten van de Waalse mijnbouw opstreken.

‘Wijlen professor Juul Hannes stelde dat er zelfs op het toppunt van de Waalse welvaart nooit transfers van Wallonië naar Vlaanderen zijn geweest’, zegt Guido Fonteyn. ‘Maar dat is een van de meest misbruikte citaten in het Vlaamse lezingencircuit. Men vergeet doorgaans het vervolg van zijn betoog te citeren, namelijk dat Wallonië nooit solidair met Vlaanderen kón zijn omdat het Brusselse establishment met de centen ging lopen. Wel moet daaraan worden toegevoegd dat de levensstandaard van de gemiddelde Waal in de 19e eeuw vrij hoog was. Dat verklaart ook waarom de Walen zich tot op vandaag tamelijk goed in hun vel voelen. De Vlamingen daarentegen komen in veel enquêtes als ongelukkig naar voren. Ik denk dat dat nog altijd te maken heeft met de extreme miserie die Vlaanderen in de 19e eeuw heeft meegemaakt.’

Toch lijkt men dat in Vlaanderen te zijn vergeten.

Fonteyn: Dat stuk van de geschiedenis wordt bewust verdrongen, want het past niet in het imago van het fiere en rijke Vlaanderen. Vorig jaar hield ik een 11 julitoespraak in Waregem en bracht ik die verschrikkelijke 19e eeuw ter sprake. Dat viel niet bij iedereen in goede aarde.

Uit uw boek blijkt dat Wallonië al heel lang met het fenomeen migratie te maken heeft, wat ook verklaart waarom daar in Wallonië minder gespannen mee wordt omgegaan.

Fonteyn: Dat klopt. Vanaf 1820 en gedurende anderhalve eeuw is er een massale volksverhuizing uit Vlaanderen naar Wallonië op gang gekomen, al moesten ‘Vlaanderen’ en ‘Wallonië’ toen nog worden uitgevonden. Later kwamen ook de Italianen, de Turken en de Marokkanen. Maar dat betekent niet dat die migranten in het begin goed werden behandeld in Wallonië. Er waren cafés waar bij de ingang een bordje hing met ‘Défendu aux chiens et aux Italiens’.

De staatshervorming heeft Vlaanderen niets opgeleverd, zei professor Paul De Grauwe onlangs. Maar u schrijft dat Wallonië er dankzij de eigen instellingen weer bovenop is geholpen.

Fonteyn: Wallonië is laat tot het besef gekomen dat een staatshervorming nuttig kan zijn, maar de lange reeks Waalse marshallplannen begint nu wel vruchten af te werpen. De opeenvolgende Waalse regeringen hebben de strijd tegen het verval van de oude staal- en steenkoolindustrie waarschijnlijk gewonnen. Dat leidt vandaag zelfs tot een voorzichtig Waals nationalisme. Een nieuwe lichting Waalse politici, met Jean-Claude Marcourt – misschien de volgende Waalse minister-president – als bekendste boegbeeld, trekt ongegeneerd de kaart van meer Wallonië.

Hoe groot acht u de kans dat de PS na de verkiezingen in mei buitenspel wordt gezet?

Fonteyn: Dat is weinig waarschijnlijk, want het is bijzonder lastig om Wallonië te besturen tegen de PS-staat in. En die bestaat nog wel degelijk: intergemeentelijke bedrijven, ziekenhuizen, socialewoningmaat- schappijen – dat is allemaal in handen van de PS. Maar je mag dat ook niet alleen als negatief zien. PS-mandatarissen staan veel dichter bij hun kiezers dan politieke mandatarissen in Vlaanderen.

Vlaanderen, Brussel, Wallonië: een ménage à trois, 192 blz., verschijnt eind januari bij EPO.

Han Renard

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content