Heel Europa liep vorige dinsdag uit voor de presentatie van een tijdschrift. Commissievoorzitter Jose Manuel Barroso op kop. Wie kreeg dat voor elkaar en wat is ‘Europe’s World’ voor een blad?

Europe’s World verschijnt drie keer per jaar. Een exemplaar kost euro 10. In het eerste nummer onder meer bijdragen van Daniel Janssen en Poul Nyrup Rasmussen over de Lissabon Strategie, Carl Bildt over de Balkan, Bronislaw Geremek over Rusland, Jacques de Larosière over de financiële markten en Susan George over de Europese grondwet. Alle informatie: Bibliothèque Solvay, Leopold Info : Park, Belliardstraat 137, 1040 Brussel. Telefoon: 02 738 75 92. Website: http://www.europesworld.org.

Veel Brusselaars weten het nauwelijks te vinden. Maar als de restauratie straks helemaal voltooid is, wordt het kleine, golvende Leopold Park een plek met internationale allure. Een parel in dat parkje is de ook al onlangs opgekalefaterde Bibliothèque Solvay uit 1902. Dat schitterende voorbeeld van de bouwkunst uit het begin van de 20e eeuw staat er nu naast het imposante, nieuwe Europese parlement waar de 21e eeuw mee vorm moet krijgen.

In de Bibliothèque Solvay woont nu de Europese denktank Friends of Europe/Les Amis de l’Europe. Die organiseert er conferenties en debatten. En hij presenteerde er begin deze week voor een keur van Europese toppolitici en internationale zakenlui zijn nieuwe tijdschrift Europe’s World. De belangstelling mag niet verbazen. Friends of Europe wordt voorgezeten door de internationaal zeer gewaardeerde en alomtegenwoordige Etienne ‘Steve’ Davignon. In de adviesraad van de organisatie prijken namen als Jean-Luc Dehaene, baron Daniel Janssen, de voormalige voorzitters van het Europese parlement Enrique Barón Crespo en Robert Cox, Wim Kok, Pascal Lamy, Peter Mandelson, Javier Solana, Karel Van Miert en anderen.

Friends of Europe werd in 1999 opgericht door de voormalige Britse journalist Giles Merritt en de Belg Geert Cami, die er nog altijd secretaris-generaal en adjunct-secretaris-generaal van zijn. Ze zijn ook hoofdredacteur en uitgever van het nieuwe tijdschrift.

‘ Europe’s World is een idee waar ik al tien jaar mee rond loop’, zegt Giles Merritt. ‘Het Amerikaanse Foreign Affairs is het enige tijdschrift over internationale politiek dat door iedereen wordt gelezen. Maar het gaat natuurlijk vrijwel uitsluitend over Amerikaanse politiek. Europa komt nauwelijks aan bod. De voorbije jaren, de meningsverschillen over Irak en de kakofonie over de Europese instellingen hebben mij geleerd dat Europeanen weinig weten van wat andere Europeanen denken. Diplomaten komen in Brussel bijeen en beslissen, maar ze vertegenwoordigen niet noodzakelijk wat er in brede lagen van de bevolking leeft. Wij willen ideeën en analyses uit heel Europa op een platform leggen, zodat iedereen er kennis van kan nemen. We hebben, bijvoorbeeld, veel moeite gedaan om de nieuwe lidstaten voor ons idee warm te maken. Want iedereen weet dat er in Londen een discussie bezig is over de vraag wanneer Tony Blair opstapt in Downing Street, maar we hebben er geen besef van waar de mensen in Letland en Malta over praten.’

De Belgische weg

Het tijdschrift is in ieder geval geen stoet van stukken die geen tegenspraak dulden. Merritt werkte jaren als correspondent van de zakenkrant Financial Times in onder meer Parijs en Brussel en doet nog regelmatig zijn zeg op de opiniepagina van de International Herald Tribune. ‘Er moet in het blad altijd een balans zijn tussen de aanwezigheid van politici of gewezen politici en de stem van experts. Ik heb geleerd dat politici veel kwaliteiten hebben, maar kennis van de zaken waarover ze praten, is daar doorgaans niet bij. Wij zorgen voortdurend voor tegenstemmen, voor debat.’

‘Elk artikel moet maken dat ergens iemand zich ongemakkelijk voelt’, zegt Geert Cami. ‘Daarom wordt elk artikel ook door iemand uit dezelfde sector van commentaar voorzien. Europe’s World is niet en zal nooit de stem worden van welke instelling dan ook. Het interesseert niemand om de toespraken van ministers of commissarissen nog op papier te lezen. Wij gaan voor impact. Overal, in alle landen, zijn denktanks aan het werk. We hebben met 45 van hen een coalitie gesloten om het blad inhoudelijk mee te voeden en om te berichten over wat er in hun land gebeurt. Het geeft ze tegelijk de kans om naburige akkers bij manier van spreken met hun gedachten te bevloeien. Ze zullen ons daarnaast ook helpen met de distributie van het blad – we rekenen op een oplage van 200.000 exemplaren per nummer.’

De onlineversie van Europe’s World blijft wel volledig vrij. Het blad verschijnt ook alleen in het Engels. ‘Toen ik hier tien jaar geleden begon over na te denken, kon je dat nog niet maken’, vertelt Giles Merritt. ‘Ik stel vast dat heel Europa ondertussen de Belgische weg ingeslagen is. Het valt me in België al lang op dat ook Belgen op zakenbijeenkomsten onder elkaar Engels praten. Dat was ooit ongewoon, nu is het dat niet meer. Toen ik 27 jaar geleden in Brussel arriveerde, was dit een francofoon bolwerk waar alle diplomatieke, politieke en economische zaken in het Frans werden afgehandeld. Engels is nu de lingua franca. We hebben een moment met het idee gespeeld om ook in een Franse en een Spaanse versie te voorzien, maar ik denk dat de Engelse uitgave haar weg wel zal vinden. Niet alleen in Brussel – zelfs in Parijs!’

Eigenlijk drukt Friends of Europe al vijf jaar op dezelfde pijnlijke plek: Europa verkoopt zichzelf niet goed. ‘We begonnen met de vaststelling dat twee terreinen zeer verwaarloosd waren’, zegt Merritt. ‘De eerste was de hervorming van de instellingen. In 1999 had niemand daar belangstelling voor. Wij vonden dat daar werk van gemaakt moest worden, zeker in het licht van de uitbreiding die eraan kwam. Op dat punt zijn we nu door iedereen ingehaald, maar wij sloegen echt als eersten op die nagel.’

‘Maar de achilleshiel van de hele Europese Unie is natuurlijk dat niemand de organisatie begrijpt. En wat je niet begrijpt, daar houd je ook niet van. Een jaar geleden publiceerden we een rapport met dertig concrete voorstellen, ” Can EU hear me?” Ik hoor dat onze ideeën bij de bevoegde commissaris Margot Wallström niet verloren zijn gegaan.’

Die voorstellen komen in het tijdschrift niet weer aan bod. Merritt: ‘Het is geen nieuwsbrief van de organisatie, het is een ideeënplatform. De agenda van de Europese Unie is de onze niet. Vergelijk de Europese Unie met een loodgieter die in het grote Europese huis aan de slag is. Wat ons interesseert, is het hele huis – niet alleen wat er in de gereedschapskist van de loodgieter zit. Neem nu Turkije dat de EU op dit moment een groot probleem bezorgt. Dat probleem heeft een technisch karakter, maar ook een breder, cultureel. Ik wil dat de lezers van Europe’s World dat begrijpen, zonder dat ze daarom van de hele interne keuken van de Unie op de hoogte moeten zijn.’

Verre bureaucratie

Hoe dringend dat communicatieprobleem is, bleek dit voorjaar toen de Europese grondwet in kernlanden van de Unie, zoals Frankrijk en Nederland, bij referendum werd weggestemd. ‘Die crisis was al lang in de maak’, legt Merritt uit. ‘De Unie kan schitterende resultaten voorleggen, maar wordt almaar minder populair. Europese integratie was vijftig jaar geleden de enige manier om een nieuwe Europese burgeroorlog te voorkomen, maar dat weten alleen nog oudere mensen. De pijnlijke afgang van de grondwet is de prijs die de Unie betaalt omdat ze het probleem van de communicatie niet eerder heeft aangepakt. Wij zijn er niet om de communicatie van de Europese instellingen te verzorgen. Maar we kunnen wel een rol spelen in een proces dat de Europese politieke klasse uiteindelijk Europeser maakt – in de plaats van Duits, Frans, Brits of Belgisch.’

‘Ik vertel u toch geen geheim, als ik u zeg dat veel nationale parlementsleden en journalisten thuis, ver weg van Brussel, geen idee hebben waarover er hier wordt gepraat’, vult Geert Cami aan. ‘Wij willen geen boodschap verspreiden, we willen belangstelling kweken – ze maken daarna zelf maar uit of ze voor of tegen zijn. Weten mensen met een hart voor het milieu, bijvoorbeeld, dat olietankers tegenwoordig dubbele wanden hebben omdat de EU dat eist? Het hele vlaggensysteem bij de Europese kustwateren is een Europese regel.’

Europe’s World verschijnt zonder een eurocent steun van welke Europese instelling dan ook. Het is, beklemtonen hoofdredacteur en uitgever, een privé-initiatief dat alleen kan overleven als het kwaliteit biedt. Geert Cami vindt het leuk dat de vier grootste politieke groepen in het Europees parlement wel een duit in het zakje deden. ‘Het is wellicht de eerste keer in de geschiedenis dat ze iets steunen dat niet voor partijpropaganda zorgt.’

‘Ze moeten er in ieder geval niet op rekenen dat we hen wierook toezwaaien’, besluit Giles Merritt. ‘We gaan niet voor het goede nieuws. We willen niet het zoveelste beleidsdocument afdrukken. We willen wel een lekker verhaal over hoe België op zijn eigen manier met al zijn parlementen en ministers de boel toch bij elkaar houdt. Want België is toch eigenlijk Europa in het klein?’

Hubert van Humbeeck