Het heilige vuur van Hermes Sanctorum

HERMES SANCTORUM Uitstel dreigde afstel te worden. © Dirk Waem/BelgaImage

Omdat hij zich te weinig gesteund voelt in zijn strijd voor een verbod op onverdoofd slachten heeft Vlaams Parlementslid Hermes Sanctorum ontslag genomen uit de Groen-fractie. ‘Hij zat op een emotionele trip waar hij niet meer .’

Het bericht in Het Laatste Nieuws dat Hermes Sanctorum besloten had om met Groen te breken, wekte verwondering. Bio-ingenieur Sanctorum heeft de naam een eerder bedachtzaam politicus te zijn, een rustig man die zijn verleden als rationalist en academicus nooit losliet. Waarom dan zo’n aparte stap?

Zou het dus écht zijn uit onvrede over het feit dat ‘zijn’ voorstel tot decreet op het verbieden van onverdoofd slachten nog altijd niet ter stemming kon worden voorgelegd? In principe is zogoed als elk Vlaams Parlementslid en elke partij, van links tot extreem-rechts, voor zo’n verbod. Ook Groen: dierenwelzijn hoort bij de groene corebusiness.

Er was ook een ‘maar’. Iedereen weet dat het onverdoofd slachten moeilijk ligt bij twee specifieke religieuze minderheden: de moslims en de joden. Onlangs jende Bart De Wever (N-VA) hen daarover in Knack: ‘Het is een publiek geheim dat Hermes Sanctorum het onverdoofd slachten helemaal wil verbieden, en dat zijn partijgenoot Wouter Van Besien daar heel ongemakkelijk van wordt. Want Van Besien heeft in Antwerpen grote ambities, en de PVDA heeft in 2012 aan alle allochtonen uitgelegd dat de groenen in naam van de dierenrechten het onverdoofd slachten willen afschaffen.’

Vandaar ook dat Hermes Sanctorum zijn voorstel tot decreet uitdrukkelijk in eigen naam indiende, en niet namens zijn partij. ‘Toch is het verschil in mening miniem’, zegt fractieleider Björn Rzoska. ‘Over het principe van het verbod op onverdoofd slachten is heel Groen het eens met Hermes. Alleen was en is er discussie over de strategie.’ Lees: zoekt het Vlaams Parlement eerst nog een compromis met ‘de betrokkenen’ (voor sommige partijen beperkt dat zich tot de joodse gemeenschap en de moslims, voor andere gaat het ook om de vleesverwerkende industrie), of keurt het Vlaams Parlement zo snel mogelijk een voorstel tot decreet goed waar iedereen in principe toch al achter staat? Met dien verstande dat de principes waarop de parlementsleden zich beroepen bepaald tegenstrijdig zijn. Veel parlementsleden zijn voor het verbod op onverdoofd slachten omwille van het dierenwelzijn. Anderen doen zelfs geen moeite om te verbergen hoeveel gein ze hebben in een rondje moslim-pesten.

Verhakselde kuikens

Met die dubbelzinnigheid heeft SP.A-fractieleider Joris Vandenbroucke het moeilijk. ‘Ik stel vast dat er blijkbaar twee soorten dierenrechten zijn’, zegt hij. ‘Je hebt dierenrechten zoals een verbod op onverdoofd slachten, die de moslims treffen en per ongeluk ook de joden. Die moeten voor sommigen blijkbaar zo snel mogelijk doorgevoerd worden. Maar de meerderheid was dan weer niet te vinden voor een verbod op het verhakselen van levende kuikens. En onlangs heeft minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) de lijst met beschermde diersoorten zelfs ingekort.’

Achter de principiële eensgezindheid over het verbod op onverdoofd slachten schuilt dus een waaier van opinies over dierenwelzijn, en ook over diversiteit. Vandaar dat de CD&V eiste dat er een advies zou worden gevraagd aan de Raad van State. Rzoska: ‘Dat was een redelijke eis, maar toen wist ik wel dat we vertrokken waren voor een werk van lange adem.’

Dat advies kwam er in juni. De Raad van State was behoorlijk kritisch. Een algemeen verbod doet namelijk ‘op een onevenredige wijze afbreuk aan de godsdienstvrijheid’. De Raad van State drong aan op aanpassingen van het ontwerpdecreet om ‘het dierenleed te kunnen terugdringen, zonder godsdienstvrijheid te miskennen’. Hermes Sanctorum reageerde toen nog vrij positief. Hij zag ‘ruimte voor overleg’.

Minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) stuurde een bemiddelaar het veld in: Piet Vanthemsche heeft tot 2017 de tijd om met alle betrokkenen naar een oplossing te zoeken. Geen slecht idee, vond Rzoska: ‘Ook in het Ringlanddossier in Antwerpen hebben we gezien dat een externe bemiddelaar de zaken soms in beweging kan krijgen.’ Hij wijst erop dat de marge van Vanthemsche beperkt is: ‘Eigenlijk is er alleen een compromis mogelijk over de invulling van “onverdoofd”, en niet over een verbod an sich. Ik ben geen dierenarts, ik laat het aan specialisten over om uit te maken welke verdovingstechnieken garant staan voor een pijnloze dood van de dieren en toch aanvaardbaar zijn voor de betrokken geloofsgroepen.’

Volgende regeerperiode

Sanctorum zelf kreeg er stilaan een hard hoofd in. Hij had niet de minste fiducie in Vanthemsche: laat de oud-voorzitter van de Boerenbond niet al zijn hele carrière de belangen van de bio-industrie primeren op het dierenwelzijn? En waarom moet die bemiddelingsopdracht tot 2017 duren? Is dat uitstel geen voorbode van afstel?

Paradoxaal genoeg werd Sanctorum mogelijk gesterkt in zijn twijfels door een ‘straffe’ verklaring van Ben Weyts. In een reactie op het arrest van de Raad van State zei Weyts dat de N-VA eisende partij is voor een totaalverbod op onverdoofd slachten. ‘Ik kan nog geen uitspraken doen over de volgende regeringsonderhandelingen, ‘ zei Weyts, ‘maar wat mijn partij betreft zal zo’n verbod aan bod moeten komen en zullen er afspraken over gemaakt moeten worden.’Dat klinkt stoer, maar het impliceert natuurlijk dat de N-VA blijkbaar had aanvaard dat een doorbraak in dit dossier niet meer voor deze regeerperiode is. Een partijgenoot: ‘Blijkbaar duurde de zomer voor Hermes Sanctorum veel te lang.’

Feit is dat Hermes Sanctorum zich niet meer gesteund voelde door zijn eigen partij. In een interview met de krant De Morgen zei hij dat hij zich niet meer wilde plooien naar de regels van ‘een verlammende particratie’. Zonder te willen ingaan op de interne keuken bij Groen had hij ‘een lastige strijd’ moeten voeren. Anderen vermoeden dat de externe druk op Sanctorum om ‘zeker niet op te geven’ te groot werd. En dat ging dan van Gaia tot – zo wordt gefluisterd – de N-VA.

Is Hermes Sanctorum trouwens niet de zoon van de rechtse cultuurfilosoof en islamcriticus Johan Sanctorum, ooit de tekstschrijver van VB’ers zoals Gerolf Annemans en Bruno Valkeniers? En hoewel vader Sanctorum op de Vlaams-nationalistische website Doorbraak.be benadrukt dat hij en zijn zoon ‘hun wegen gescheiden houden’ (’toch wat de openbaarheid betreft’), was hij er als de kippen bij om hem te loven voor zijn ‘moedige beslissing’. Hij voegde er nog aan toe dat Hermes zich bij Groen ‘nooit thuis heeft gevoeld’.

Dat laatste weigert men bij Groen te geloven. Men ziet in de beslissing van Sanctorum vooral de reactie van een parlementslid dat al jarenlang pragmatisch te werk ging, maar dat zich het dossier van het onverdoofd slachten persoonlijk begon aan te trekken. ‘Hermes zat op een emotionele trip waar hij niet meer uitraakte’, heet het. Dat kan: ook in de Wetstraat winnen de menselijke aard en de persoonlijke drive soms van de rationele afweging en de politieke logica.

Hermes Sanctorum blijft in het parlement als onafhankelijke. Hij heeft ‘geen intentie’ om naar een andere partij over te stappen.

DOOR WALTER PAULI

‘Sommigen vermoeden dat de externe druk op Sanctorum om “zeker niet op te geven” te groot werd. Van Gaia tot de N-VA.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content