Het Vlaams Radio-Orkest heeft met Yoel Levi een nieuwe dirigent en kreeg na vele omzwervingen een eigen huis.
Het Vlaams Radio-Orkest (VRO) – vroeger het BRTN-Filharmonisch Orkest – is geruime tijd op de dool geweest. Dat begon met het sluiten van het radiogebouw aan het Flageyplein (1994) in Brussel, hun vaste stek en concertruimte. Daarna werd het orkest door de openbare omroep afgestoten, of beter gezegd verzelfstandigd, en begon er een lange en onzekere odyssee: de zoektocht naar een intendant, een dirigent en een permanent onderkomen.
De intendant werd Dries Sel, die van I Fiamminghi overkwam. Met het koor en orkest begon hij onmiddellijk een eigen koers te varen. Hij koos radicaal voor klassieke werken, het grote repertoire van de twintigste eeuw, en hedendaagse werken die uitnodigend zijn voor het grote publiek. Daarbij schuwt Sel geen stunts. Denken we maar aan de tweede uitvoering in Europa van de jongste symfonie van Philip Glass op de happening van het Festival van Vlaanderen in Gent of aan de suite met mixed media van de Chinese componist Tan Dun.
De zoektocht naar nieuwe behuizing eindigde na lang gekrakeel en veel zere tenen uiteindelijk in een oude, statige bioscoop aan het Leuvense station. Ze maakten het huis ‘bewoonbaar’, richtten bureaus in en fristen de repetitie-concertruimte op. Iedereen lijkt enthousiast. De bioscoop biedt wel niet heel veel zitplaatsen, maar het orkest heeft toch eindelijk een plek gevonden om op permanente basis de confrontatie met het publiek aan te gaan. Misschien dat het zo na jaren zijn eigen publiek vindt.
Dus restte alleen nog het probleem van de dirigent. Dat werd de vijftigjarige Yoel Levi. Hij werd in Roemenië geboren, maar verhuisde al snel naar Tel Aviv – waar hij gestaag zijn carrière opbouwde – en daarna naar Italië, Engeland en de Verenigde Staten. Zijn laatste leerperiode maakte hij door als assistent bij het Cleveland Orchestra, een van de Amerikaanse toporkesten. Later trok hij naar het Atlanta Symphony Orchestra, dat hij twaalf jaar onder zijn hoede had.
OPBOUWEN VERGT TIJD
Levi behoort niet tot het kleine kringetje van de allergrootsten, maar bengelt daar net onder, bij de subtop. Zelf beweert hij een van de weinigen te zijn die een duidelijke voorstelling in het hoofd heeft van het ideale klankbeeld dat je moet nastreven. Onder zijn leiding maakte het Atlanta Symphony Orchestra meer dan dertig plaatopnamen die de kwaliteiten van dat orkest bewijzen. Ook met het Vlaams Radio-Orkest heeft hij grootse plannen. De dirigent maakte vroeger al kennis met het orkest en was toen onder de indruk van de mogelijkheden van de musici. Die zijn volgens hem in staat om snel een moeilijke partituur onder de knie te krijgen.
In Atlanta bouwde hij de klank van het orkest op door een geduldige selectiepolitiek. Hij wachtte soms twee jaar voor hij een plaats wilde invullen, maar dan wel met een absolute topmuzikant. De joodse Levi ziet het zo: ‘God had zeven dagen nodig om de wereld te maken. Hij deed het niet in één dag, niet in een minuut of in een seconde, hij had er zeven dagen voor nodig. Dat is lang, en dat was God! Een mens heeft heel wat meer tijd nodig. Een orkest opbouwen vergt tijd, je moet eraan werken, je moet geduldig zijn als je iets wil bereiken.’
Levi ‘bouwt’ ook zijn publiek op. Naar Amerikaans recept moet vooral de jeugd warm worden gemaakt. Concerten moeten een soort evenement worden. Op dat vlak lopen de ideeën van Levi parallel met die van intendant Sel. ‘Evenementen maken het verschil. Je kunt daardoor je publiek raken, in hun ziel. Die ervaring zullen ze op prijs kunnen stellen’, zegt Levi. ‘De binding met de radio kunnen we tot ons voordeel ombuigen. Het opent vele deuren. We kunnen liveconcerten geven. Die hebben maar eenmaal plaats en dat zorgt voor heel wat opwinding. Dat is in het belang van zowel de radio, het orkest als het publiek.’
Op het inhuldigingsfeest van het nieuwe huis én de nieuwe dirigent op 21 december, pakt Yoel Levi uit met Le sacre du Printemps van Stravinski. Voorts staat ook The young persons’ guide to the orchestra van Benjamin Britten op het programma. Vlaams minister van Cultuur Bert Anciaux is de verrassende recitant. Hij is vast van plan er een speciale avond voor de jeugd van te maken. Dat is immers het publiek van de toekomst. Als zij in de toekomst wegblijven, is er geen toekomst meer voor dit en alle andere orkesten.
Inhuldigingsconcert op 21/12 met werk van Barber, Britten, Stravinski in het nieuwe VRO-huis, Martelarenplein 12, 3000 Leuven. Het concert is uitverkocht maar rechtstreeks te beluisteren op radio Klara, vanaf 20.00.
Concert met werk van Schönberg, Haendel en Mahler: 22/1/2001, De Bijloke, Gent; 23/1, Paleis voor Schone Kunsten, Brussel.
Lukas Huybrechts
