Middagdutjes zijn vooral iets voor baby’s en bejaarden, zou u denken. Maar powernaps, daar kwamen zelfs Napoleon, Winston Churchill en Salvador Dali mee weg. En ze zijn helemaal terug: bedrijven als Google installeren zelfs ‘dutjescapsules’.
Comfortabele ligstoelen met een witte bolkap die over je hoofd schuift: zo zien de ‘nap pods’ eruit die onder meer op het hoofdkwartier van Google in Californië staan. Ook andere ‘hippe’ bedrijven, zoals Uber en Ben&Jerry’s, hebben dutjesruimtes in hun kantoren, kwestie van hun personeel de tijd en ruimte te gunnen om af en toe een oogje dicht te knijpen. Dichter bij huis geeft het chemische bedrijf Sabic, net over de grens in Bergen op Zoom, het goede voorbeeld: daar is sinds kort een speciale powernap-ruimte: een kamertje van vier bij vier met een comfortabele fauteuil en een poster van een zonsondergang. Wie even behoefte heeft aan een hazenslaapje kan zich er – maximaal 20 minuten per dag – terugtrekken. Na twintig minuten gaat een zoemer af: tijd om weer aan het werk te gaan. Een prima idee, vindt slaapexpert Johan Verbraecken (UZA). ‘Dutjes zijn zeker zinvol voor mensen die in de namiddag een dipje krijgen: ze voelen zich slaperig en minder alert. Dat gebeurt meestal tussen één en drie uur ’s middags, het ideale moment voor een powernap.’
Veel later dan dat kun je er beter niet meer aan beginnen, weet Verbraecken. ‘Dan heb je minder tijd om opnieuw “slaapschuld” of “slaapdruk” op te bouwen, waardoor je ’s avonds minder slaperig bent en dus te maken kunt krijgen met slapeloosheid. De slaap overdag en ’s nachts zijn communicerende vaten: hoe langer en hoe meer je overdag slaapt, hoe moeilijker het is om ’s avonds de slaap te vatten. Dat zie je vaak bij ouderen: overdag doen ze lange dutjes, waardoor ze ’s nachts oppervlakkiger slapen en de volgende dag weer moe zijn. Een vicieuze cirkel.’ Daarom is het belangrijk om die powernap zo kort mogelijk te houden. ‘Er is wel discussie over’, zegt Verbraecken. ‘Soms hoor je zeggen: maximaal een halfuur. Maar dat is eigenlijk al lang. Sommige mensen komen op dertig minuten al in een diepe slaap terecht, en dat moet je net vermijden. Want dan duurt het veel langer om weer actief te worden. In onze diepe slaap is de hersenactiviteit veel trager, en dan vraagt het best wat tijd om over te schakelen naar de snelle hersengolven van ons wakkere brein.’
Sleutelmethode
Het ideaal is volgens Verbraecken een powernap van 20 minuten. Al zijn er ook voorstanders van zogenaamde ultra- of nanodutjes van een minuut of vijf. De surrealistische kunstenaar Salvador Dali geloofde in de ‘sleutelmethode’: rechtop slapen, met een sleutel in je hand. En eventueel een metalen schaaltje op de vloer. Zodra je in slaap valt, glipt die sleutel tussen je vingers en word je vanzelf wakker van het gekletter. Al blijft het bizar dat je lichaam kan herstellen van zo’n ultrakort dutje. Maar het werkt, beaamt Verbraecken. ‘Hoe kort we ook indutten, bij elke vorm van slaap vertraagt onze hartslag en gaat onze bloeddruk naar beneden. We maken minder adrenaline aan, waardoor we vanzelf rustiger worden. Vandaar het zeer ontspannen gevoel als we wakker worden. En het heeft ook medische voordelen: door dat adrenalinepeil te doen dalen, heb je minder risico op een hartinfarct, een beroerte of hartritmestoornissen. Slaap is zeer cruciaal voor onze gezondheid. Dat blijkt bijvoorbeeld bij de overgang van winter- naar zomertijd, wanneer we een uur minder kunnen slapen. De eerste dag na die omschakeling stijgt het aantal hartinfarcten met vijf procent. Wie gevoelig is voor zulke aanpassingen, moet dan extra opletten.’
Moeten we nu allemaal powernappen om gezond te blijven? ‘Dat hoeft zeker niet’, benadrukt Verbraecken. ‘Wie een hele dag wakker en alert kan blijven, heeft daar zeker geen behoefte aan. Maar er kampen nu eenmaal veel mensen met slaapproblemen. Door stress bijvoorbeeld, of door jonge kinderen die hen ’s nachts wakker houden. Dan kan zo’n powernap wel een oplossing zijn. Ik vind het dus een goede zaak dat bedrijven dat beginnen in te zien: beter een medewerker die af en toe een microdutje doet, dan een zombie die op automatische piloot werkt.’ Dus, beste bedrijfsleiders: investeer liever in een nap pod dan in een superdeluxe espressomachine. Of nee: investeer in allebei. ‘Uit onderzoek blijkt dat koffie wel degelijk een goed middel is om onze alertheid te verhogen. Maar het gevaar is dat je een uur later een dip kunt krijgen. De ideale manier om de middag te overleven, is eerst een koffie drinken en vervolgens twintig minuten dutten. Dan begint de koffie precies op tijd te werken, en voel je je perfect uitgerust.’
DOOR STEFANIE VAN DEN BROECK, ILLUSTRATIE BART SCHOOFS
‘Beter een medewerker die af en toe een microdutje doet, dan een zombie die op automatische piloot werkt.’
