INFO : De auteur doceert internationale politiek aan de Universiteit Gent.
Europa moet een grootmacht worden, net zoals Amerika. Dat vindt bijna driekwart van alle Europeanen (als we maar niet te veel moeten uitgeven aan defensie, zo voegt de helft er weliswaar meteen aan toe). Maar hoe kan de Europese Unie ooit een grootmacht worden als het nieuwkomers geen European dream kan aanbieden – zoals de Verenigde Staten hun burgers een American dream geven.
Dertigduizend Afrikaanse migranten, ergens in de Marokkaanse en de Algerijnse woestijn, geloven in Europa. Zij wachten op een kans om het beloofde land binnen te treden. Als ik erin slaag, zei een van hen, zal ik mij eindelijk nuttig voelen – voor mijn familie en voor de Europese gemeenschap.
Maar hun zwerftocht heeft veel weg van een nachtmerrie.
Maanden, en soms zelfs jaren, leven ze in het midden van nergens, geen dak boven het hoofd, geen eten, geen drinkbaar water, levend van de kruimels die ze toegeschoven krijgen. Hoeveel zouden het halen van zij die vertrekken? Een tiende?
Even heeft hun dramatische lot de voorpagina’s gehaald, toen een duizendtal onder hen de vlijmscherpe prikkeldraad rond de Spaanse enclaves Ceuta en Melilla trachtte te forceren. Verscheidene doden, enkele tientallen gewonden en hartverscheurende beelden op televisie.
De reactie van de Europese Unie was Europa op zijn kilst. We versterkten het cordon sanitaire rondom ons, met hogere hekken, meer politie en ontradingscampagnes in de landen van herkomst. We belegden een topbijeenkomst waar nogal wat Europese ministers van Binnenlandse Zaken uit onverschilligheid niet kwamen opdagen. En we schoven de hete aardappel door naar Marokko, Algerije, Libië.
Intussen is de aandacht voor deze menselijke ramp aan onze grenzen weggezogen door natuurrampen elders in de wereld. Maar ze zitten er nog steeds, de Afrikaanse migranten, in even groten getale als vorige maand, geklemd tussen een onwaarschijnlijke toegang tot Europa en een smadelijke terugkeer naar de eigen familie, die dikwijls alles heeft verkocht om zoon of dochter die kans te geven.
Vroeg of later zullen we beseffen dat we het probleem niet meer kunnen ontvluchten. De wanhoopspogingen aan de Europese enclaves worden frequenter en wanhopiger, en het aantal migranten aan de grenzen van Europa zal blijven toenemen, van de Spaanse enclaves in Marokko tot Mayotte in de Indische Oceaan.
Een Europees migratiebeleid wordt met de mond beleden. Niemand durft het immers aan om een migratiebeleid te bepleiten dat verder gaat dan repressieve maatregelen. Niemand durft hardop te zeggen dat een migratiebeleid een essentieel onderdeel kan zijn van economische groei (hier in Europa en ginder in de landen van herkomst), een hefboom om de gevolgen van de vergrijzing op ons continent op te vangen en de enige remedie om de greep van maffiose netwerken van mensensmokkelaars losser te maken.
Wij Europeanen geloven nogal snel dat ons imago in de wereld beter is dan dat van de Amerikanen. Naarmate het lot van deze migranten mensonwaardiger wordt, zal het imago van de Unie verkleuren in de straten van Dakar, Bamako, Yaoundé en Abuja. De snel dalende waardering voor Europa bij de Turkse publieke opinie is een veeg teken.
Europa moet schijnen – zoals het Vrijheidsbeeld. Dat is nog belangrijker dan meer geld aan defensie uit te geven. Dan pas kan Europa een grootmacht zijn.
Rik Coolsaet
