Bij Theater Zuidpool, dat dit seizoen met een vernieuwde ploeg is gestart, moeten acteurs en actrices niet enkel acteren, maar ook regisseren, kostuums of decors ontwerpen, teksten schrijven of vertalen. Na Jan Steen en Marijke Pinoy maakt nu Johan Heldenbergh met ’t Schemert van David Mamet zijn debuut als regisseur.
Met Mamet begeef je je op glad ijs. Dat Theater Zuidpool er niet op uitglijdt, is vooral te danken aan de sterke, taalgevoelige vertolking van Jan Steen, Eva Schram en Jobst Schnibbe. Kleine gebaren, subtiele houdingen, nauwelijks merkbaar handenspel onthullen een wereld van zielenpijn. Daarbij komt nog de strakke regie van Johan Heldenbergh, die een mooi evenwicht vindt tussen de vertolkers onderling – en tussen wat op de scène gebeurt en wat vertoond wordt op het videoscherm als een verwijzing naar de tastbare realiteit buiten de bar.
Maar hoe kwam hij ertoe voor z’n regiedebuut deze tekstfragmenten van Mamet te nemen?
Johan Heldenbergh: ‘Ik ben gefascineerd door film en ik vind Mamet niet alleen een groot toneelauteur, maar zeker een van de beste scenarioschrijvers ter wereld. Dus dacht ik aan een tekst van Mamet die hier nog niet was gespeeld en die tegelijk aan mijn filmische fantasie tegemoetkwam. Bob Snijers bracht korte scènes mee die Mamet wel ooit had gepubliceerd maar zelf nooit had gebruikt. Er was eerst twijfel over wat we daarmee konden aanvangen tot onze artistieke directeur, Koen De Sutter, de knoop heeft doorgehakt en mij deze opdracht gaf.
Wat geeft uiteindelijk de doorslag: de auteur, het stuk of het soort theater dat u wil maken?
Heldenbergh: Iedere theatermaker heeft zijn liefdes, zijn fantasieën, maar uiteindelijk beslis je welk theater je wilt maken en ga je vandaaruit op zoek naar wat je wilt vertellen. Ik ben soms nogal cynisch en Mamet is dat ook. En na het naturalisme van Sierens en Platel (Heldenbergh speelde twee jaar lang in Allemaal indiaan, nvdr.) was het voor mij gewoon heel plezant om te doen.
Wat heeft een theatermaker nu nog te vertellen aan de wereld ?
Heldenbergh: Theater heeft een sociale functie, daar kan je niet onderuit. Eind jaren zeventig zeiden ze ‘daar doen we niet meer aan mee’, en toen hebben ze het kind met het badwater weggegooid. Goed theater pakt die sociale functie weer op, zonder dat het ‘vormingstheater’ wordt. Goed theater gaat erover hoe mijn relatie is met mijn partner, mijn familie, mijn vrienden en kennissen en met de wereld. Daarom vond ik Allemaal indiaan zo goed, omdat daarin theater en het sociale aspect ervan zo perfect samengaan.
U werd als acteur voor het eerst opgemerkt in de televisiereeks ‘Ons Geluk’ van VTM. Was dat voor u een definitieve erkenning ?
Heldenbergh: Daardoor ben ik bij een breed publiek bekend geworden. Maar voor het theater ben je met die bekendheid weinig. Ik denk niet dat men weet wie Johan Heldenbergh is, de mensen spreken mij aan met René Hox. Persoonlijk heb ik aan die serie veel gehad natuurlijk. Maar een direct verband met theater zie ik daar niet in, vooral ook omdat ik in mijzelf een beetje ontgoocheld was. Maar hoe langer het geleden is, met hoe mooiere gevoelens ik aan die periode terugdenk.
Een filmcarrière zegt u niets ?
Heldenbergh: Och, wat is dat, een filmcarrière in Vlaanderen ? Ik ben er niet mee bezig. Na Ons Geluk heeft niemand mij gebeld. Ik zat toen trouwens boordevol energie om weer theater te doen, en daar teer ik nog altijd op.
U leeft samen met de actrice Joke Devynck, bekend van de VRT-reeks ‘Flikken’. Hebben jullie nog een leven buiten theater en tv?
Heldenbergh: Joke is momenteel met Tita bezig, ons onlangs geboren dochtertje, en ik werk bij Zuidpool, maar theater speelt bij ons thuis niet zo’n grote rol. We hebben allebei onze hobby’s. Joke beeldhouwt en tekent en ik heb mijn videocollectie. Ik zie bijna alle films in alle genres die op de markt komen. Ooit wil ik met een paar vrienden zelf een film maken, iets onnozels misschien, maar we zullen het doen, voor de fun.
Roger Arteel
”t Schemert’, nog tot 02/02 in Theater Zuidpool (03-231 57 58), Lange Noordstraat 11, Antwerpen.
Reisvoorstellingen in culturele centra in Dilbeek, Oudenaarde, Kortrijk, Mechelen, Tongeren, Lokeren, Geel, Leuven, Utrecht, Aalst, Tielt, Aarschot, Brussel, Gent, Amsterdam.
