Er bestaat niet zoiets als ‘het basisinkomen’, zegt socioloog Walter Van Trier (UGent). ‘Er zijn voor- en tegenstanders in alle politieke strekkingen en dus zal er behoefte zijn aan een sociaal compromis en goede afspraken.’
Als het basisinkomen er zou komen, zullen politici er dan geen misbruik van maken om alle sociale voorzieningen af te bouwen?
(Valentijn Gallotti, Oostende)
WALTER VAN TRIER: Misschien zouden bepaalde politici het basisinkomen daarvoor inderdaad als excuus gebruiken. Maar op zich heeft het er niets mee te maken. Het is belangrijk om te weten dat ‘hét basisinkomen’ niet bestaat. Er zijn voorstanders binnen alle politieke strekkingen, maar ze vullen het allemaal anders in. Veel hangt dus af van het bedrag en het pakket maatregelen waarin het ligt ingebed en welke andere voorzieningen blijven bestaan. Als het bedrag hoog genoeg is, kan het eventueel (een deel van) de sociale uitkeringen vervangen. Maar in een realistische versie zal het hooguit 800 euro bedragen, waardoor er nog uitkeringen op basis van andere principes of criteria moeten blijven bestaan.
Als België met zo’n basisinkomen het land van melk en honing wordt, zal dat enorm veel migranten aantrekken.
(Thomas Van Mulders, Dilbeek)
VAN TRIER: Meestal wordt ervoor gepleit om het basisinkomen op Europees niveau in te voeren: zo temper je alvast de migratie binnen Europa. Bovendien zou het oude continent daardoor het sociale imago krijgen waar het naar streeft. Maar voor migranten die van buiten Europa komen, zal het inderdaad een sterke aantrekkingskracht hebben. Daarom lijkt het realistisch om een wachtperiode van enkele jaren in te stellen. In tussentijd kunnen legale migranten dan een speciaal statuut krijgen, gekoppeld aan specifieke uitkeringen en kansen op werk en opleiding.
Wat met de knelpuntberoepen? De tekorten zullen nog toenemen als er een basisinkomen komt, want dan zullen meer mensen deeltijds werken.
(Patricia Van Hecke, Overijse)
VAN TRIER: Het basisinkomen is niet bedoeld om het probleem van knelpuntberoepen op te lossen. Wel om mensen meer vrijheid te geven om hun leven uit te bouwen. Het moet de sokkel vormen van een meer flexibele, eigentijdse sociale bescherming die het hoofd kan bieden aan de wijzigende structuur van de arbeidsmarkt.
Zullen de prijzen stijgen als er een basisinkomen wordt ingevoerd?
(Lien De Zutter, Lembeke)
VAN TRIER: Veel mensen gaan ervan uit dat een basisinkomen simpelweg bovenop de bestaande lonen zou komen. Maar dat kan natuurlijk niet: dan zou de staat miljarden extra moeten lenen (of geld bijdrukken) en zou de vraag naar goederen sterk toenemen. Dan zou er inderdaad inflatie kunnen optreden. Het basisinkomen is een vorm van herverdeling: het moet door de samenleving betaald worden. In Zwitserland leefde het idee om het basisinkomen te financieren door een bepaalde taks te heffen op elke transactie. Maar ook in dat geval zie ik niet in waarom de prijzen zouden stijgen.
Vraag van de week
Valt de financiering van een basisinkomen te rijmen met een reductie van het grondstoffenverbruik en van de consumptie?
(Jonas Van der Slycken, Zele)
VAN TRIER: Omdat ‘het basisinkomen’ niet bestaat, is het ook niet verbonden met één specifiek maatschappijmodel. Sommige voorstanders ervan verwachten dat het mensen ertoe kan aanzetten tot meer ecologisch verantwoorde productie en consumptie. Natuurlijk zal er voldoende economische activiteit nodig zijn om een voldoende hoog basisinkomen te kunnen uitkeren, net zoals dat nu het geval is om de bestaande sociale uitkeringen en voorzieningen te kunnen garanderen. Maar wat het ecologische effect zal zijn, hangt veel meer af van beleidsmaatregelen op andere domeinen dan van de invoering van een basisinkomen.
Moeten jobstudenten meer rechten krijgen? Stel uw vraag aan CAROLINE COPERS (ABVV).
Mail uw vragen naar mijnvraag@knack.be en maak kans op een boekenbon van Standaard Boekhandel ter waarde van 20 euro.
Stefanie Van den Broeck
