Waarom vindt Knack dit boek zo bijzonder? Dit moet een Russische roman zijn, denkt u wellicht wanneer u Nino Haratischwili’s bijna dertienhonderd bladzijden dikke roman vastneemt, maar nee dus. Dit boek vol liefde, verdriet en doodslag gaat over de wijze waarop de Russen Georgië, het vaderland van de schrijfster, de voorbije eeuw geterroriseerd hebben. Het is dus een Georgische roman, ook al heeft Haratischwili hem in het Duits geschreven. En een heel speciale roman omdat de schrijfster erin slaagt de grote geschiedenis te laten verdwijnen achter de kleine, die van de familie van de Brilka uit de titel. Natuurlijk komen Jozef Stalin en het hoofd van diens geheime politie, Lavrenti Beria, aan bod in het boek, hoe zou het ook anders kunnen, ze waren immers zelf ook Georgiërs, maar als een hedendaagse Tolstoj vindt Haratischwili het interessanter te tonen welke invloed hun terreur op de gewone mensen had.
Welk personage zal u kunnen inspireren? Het achtste leven is niet alleen een treurlied voor Georgië, het is ook een ode aan de Georgiërs en dan vooral aan de Georgische vrouwen. Meer zelfs, in feite heeft Haratischwili voor de mannen alleen maar bijrollen bedacht. Vertelster Nitsa trekt het boek en met haar oog voor detail en verbanden geeft zij ook betekenis aan het verhaal, dat de levens van alle vrouwen tussen haar overgrootmoeder Stasia en haar nichtje Brilka overspant. En dat is vooral een verhaal van misbruik en uitbuiting. Een van die vrouwen veroorzaakte de val van Beria, wil de legende, maar pas nadat ze door hem verkracht was in een operaloge.
Welke muziek speelt u op de achtergrond? Muziek speelt een grote rol in Haratischwili’s roman. Het is haar middel om gebeurtenissen te verankeren in de tijd. De titel van de proloog luidt wellicht ook niet toevallig ‘De partituur van de vergetelheid’. En dan is er Nitsa’s oudtante Kitty natuurlijk, die de Praagse Lente opvrolijkt met haar gitaar en een beroemde zangeres wordt. Maar om bij te lezen, zouden we toch voor pianomuziek van Rachmaninov, Chopin of Schubert gaan.
Waar leest u dit boek het best? Op de nachttrein van de Georgische hoofdstad Tbilisi naar het Russische Sint-Petersburg. Dan reist u Stasia achterna, die bij haar luitenant wilde zijn die van de Witten was overgelopen naar de Roden en sindsdien in Sint-Petersburg was gestationeerd. Tegen de ochtend zult u het boek niet uit hebben, maar Haratischwili’s woorden, gelezen op de cadans van de wielen over de stalen rails, zullen u een nacht bezorgd hebben om nooit meer te vergeten.
Wat vonden anderen van dit boek? ‘De roman van het jaar. Fenomenaal’ oordeelde de Frankfurter Allgemeine. ‘Een van de belangrijkste stemmen uit de hedendaagse Duitse literatuur’, voegde Die Zeit eraan toe, en volgens de recensent van The New York Times was het boek niet minder dan ‘enorm briljant’.
Wanneer moet u dit boek níét lezen? De geschiedenisnerds onder ons zouden Het achtste leven (voor Brilka) wel eens een reusachtige teleurstelling kunnen vinden. Nieuwe historische inzichten bevat de roman immers niet en onbekende details zul je er ook niet in aantreffen. Het is en blijft een roman, volgens een aantal critici een soap voor intellectuelen zelfs, geschreven door een romantische ziel.
U hebt het boek uit: wat nu? Bent u helemaal verslingerd geraakt aan Haratischwili, probeer dan misschien De kat en de generaal, haar roman die tegen de achtergrond van de Eerste Tsjetsjeense Oorlog speelt. Wilt u opnieuw iets wat een halve wereld en een halve eeuw overspant, ga dan voor Johan Harstads Max, Mischa & het Tet-offensief.
Het achtste leven is een ode aan de Georgiërs, en dan vooral aan de Georgische vrouwen.
Dit boek maakt deel uit van de Knack 50 boekencollectie. U vindt deze week bij dit nummer een voucher waarmee u het boek aankoopt voor slechts ? 9,99 bij Standaard Boekhandel. De volledige collectie bestelt u via www.knack.be/Knack50 voor ? 49.
