De Waalse gewestregering heeft haar staatsbedrijf FN in de etalage gezet. Het contract met Nepal moet de privatisering van de wapenfabriek vergemakkelijken.

De Groupe FN ziet er vandaag een stuk aantrekkelijker uit dan in de voorbije kwarteeuw. Herstal kende een lange lijdensweg, met overnames, herstructureringen, sluitingen en personeelsinkrimpingen. De afgelopen jaren nam de wereldwijde groep evenwel in beterschap toe. Verleden jaar klom de omzet met elf procent tot 473 miljoen euro. De exploitatiewinst van 19 miljoen euro ging verloren aan uitzonderlijke kosten, tot een verlies van 5,8 miljoen euro. Dit jaar maakt FN echt winst. Daar bestaat geen twijfel meer over nu Nepal 5500 Minimi-mitrailleurs heeft besteld. Tegen een prijs van zo’n 5000 euro per stuk legt de regering van Sher Bahadur Deuba dus 27,5 miljoen euro op de toonbank – waarbij de Belgische overheid ongetwijfeld zal helpen om te vermijden dat het ontwikkelingsland in betalingsmoeilijkheden komt. De FN-woordvoerder juicht dat dit jaar met gemak de kaap van 500 miljoen omzet wordt gerond.

De Waalse gewestregering vindt de commotie in Vlaanderen over de levering van oorlogstuig aan een ietwat onrustig land maar flauw. Paars-groen in Namen verkeert in euforie, de liberale minister van Economie Serge Kubla kan weer lachen. De overheid heeft nogal wat met dat economisch wapengekletter te maken. FN, wereldwijd gereputeerde wapenfabrikant, is volle eigendom van het Waalse Gewest: een Waals staatsbedrijf dus. Dat is gênant en de groep staat dan ook al een paar jaar in de etalage. Zonder resultaat voorlopig. De wapenbusiness is niet meer zo lucratief als vroeger. Sinds het einde van de Koude Oorlog is de vraag gekrompen. En er zijn veel wapenproducenten, wereldwijd bestaat een grote overcapaciteit. Er zijn enorme stocks, zodat een levendige tweedehandsmarkt is ontstaan. Uiteindelijk is FN niet eens een topspeler op de markt – al willen de Luikenaars dat niet graag horen. Kubla trok paniekerig zelf op zoek naar een koper in de Verenigde Staten. Maar vandaag ziet het er dus een stuk beter uit. Bank Degroof, die de zoektocht naar een overnemer of industriële partner begeleidt, zou vier dossiers bestuderen, waarvan één Amerikaans er goed zou uitzien. FN-topman Philippe Tenneson laat er geen twijfel over bestaan: de privatisering van Herstal komt eraan.

ERFENIS VAN DE SOCIéTé GENERALE

Sinds vijf eeuwen al is er wapenindustrie in het Luikse bekken. De wapensmeden waren er zelfs de bevoorrechte leveranciers van de Russische tsaar Peter de Grote. De Fabrique Nationale d’Armes de Guerre dateert van 1887, toen het jonge Belgische leger 150.000 geweren bestelde. Twaalf ambachtelijke bedrijfjes klitten bijeen om die grote hoeveelheid Mausers te kunnen produceren. Verstand van zaken hadden die smeden wel, want nog geen tien jaar later trokken ze op met de Amerikaan John Moses Browning, de uitvinder van het repeteergeweer. Met als gevolg dat vandaag de Amerikaanse tak van FN, de Browning/US Repeating Arms, tweederde van de groepsomzet voortbrengt. De jachtgeweren Browning en Winchester zijn onder de wapenkoesterende Amerikanen populair en bovendien, de golfsticks, de bogen en het vistuig verkopen goed.

Maar in Herstal kenden ze ook tegenslag. Na de Grote Oorlog kwam de wapenfabriek in handen van de Société Générale de Belgique. Weinig dochters van ’s lands grootste holding boerden de tweede helft van de vorige eeuw met succes voort. Ook niet de Fabrique Nationale. De wapenfabrikant diversifieerde in vliegtuigmotoren, melkmachines, fietsen, roltrappen, afvalverbrandingsovens en zo meer. Tevergeefs. Naar haar goeie gewoonte investeerde de holding weinig en liet zij via uitverkoop de kassa rinkelen. Tegen 1990 was FN niet alleen een economisch probleem, maar ook een sociaal drama en dus een politieke kopzorg. Als enige uitweg restte de overname door de defensiegroep Giat, een Frans staatsbedrijf. Dat bekommerde zich weinig om de Waalse vrienden – alleen de Browning-activiteiten genoten enige belangstelling – en uiteindelijk kwamen de Fransen zelf in de problemen. Na zeven jaar stonden de Luikenaars opnieuw op straat, met een skelet van een bedrijf.

In oktober 1997 neemt het Waalse Gewest de groep over om de sluiting te voorkomen. Colt lonkte toen naar FN, maar niemand vertrouwde dat, want de defensieafdeling interesseerde de Amerikaan geen ene moer. Om de Brownings en de Winchesters was het hem te doen, zodat de sluiting van Herstel onafwendbaar leek. De Waalse regering stak 2,5 miljard frank belastinggeld in zijn defensiegroep. De tijd dat de overheid zelf kapitalist speelde, was toen al voorbij, maar de Waalse socialisten konden FN in Herstal niet laten vallen – omwille van de werkgelegenheid en om een technologische groeipool in het Luikse te behouden, wat achteraf zwak klinkt als argument. Ooit was de groep een bastion met 14.000 werknemers. Bij de overname in 1997 waren dat er nog enkele duizenden. Vandaag telt de Groupe FN 2500 medewerkers, waarvan slechts een kleine 1500 in België. De anderen opereren vooral in de Verenigde Staten en in fabrieken van Italië tot Japan.

hypocriet

Morele problemen over de wapensmederij hadden ze in Wallonië nooit. De socialistische erfgenamen van het ‘gebroken geweer’ lieten hun FN niet vallen. De FGTB-vakbondslui waren en zijn de grootste verdedigers van de wapenfabriek. Als Herstal het niet maakt, produceren ze het elders, redeneren ze eenvoudig. Bovendien gelden strenge voorschriften voor de uitvoer (wat niet bewezen is). Overigens komt het Luikse product tweedehands wel in ongecontroleerde handen. Het Fal-geweer, het voormalige succes van Herstal, is na de kalasjnikov het populairste wapen ter wereld, en haast elke avond op televisie te zien met kindsoldaten in dienst van krijgsheren.

De Walen vinden de Vlaamse gewetensnood hypocriet. Vlaamse hightechbedrijven als Barco produceren evenzeer militaire systemen, al ziet die elektronica er minder wreed uit dan de schietgeweren. De Vlaamse militaire export is groter dan de Waalse. Het keurige Vlaams Economisch Verbond waakt erover dat dit zo blijft. En wie nog meer argumenten nodig heeft, krijgt te horen dat 68 procent van FN’s omzet uit burgerlijke activiteiten komt en dat de defensietak – FN Herstal, effectief ook in Herstal – eenderde van zijn wapens aan de Verenigde Staten slijt, een land boven elke verdenking.

Terwijl de overnamegesprekken in het grootste geheim verlopen, bereidt de Groupe Herstal zich voor op de privatisering. Gedelegeerd bestuurder Philippe Tenneson, die indertijd van het Franse Giat meekwam, haalde vorig jaar nog de bezem door de groep. Hij sloot alle Browning-activiteiten, die ver- liesgevend waren. In België ging alle productie richting Herstal. De ondernemingsraad bereidt zich voor op nazomerse discussies over het nieuwe strategisch plan 2002-2010. Dat vertrouwelijke document houdt rekening met de intrede van nieuwe industriële partners. De bonden zijn alvast gerustgesteld. De Groupe wordt niet opgesplitst in een defensie- en een burgerlijke afdeling. Dat zou immers de toekomst van de wapenmakers in het Luikse op de helling zetten. Om het gedrang op de internationale wapenmarkt te ontlopen, positioneerde Herstal zich met twee nieuwe revolutionaire producten. Het intelligente pistool ( safe gun) herkent zijn gebruiker en weigert alle anderen dienst. En voor het geweer-dat-niet-doodt-maar-tijdelijk-buiten-strijd-stelt bestaat bij ordehandhavers over de hele wereld grote belangstelling. Het zou naar verluidt goeie diensten bewijzen bij gewelddadig straatprotest of hooliganisme.

Voor het eerst in 25 jaar blijft FN zelf buiten schot. De Vlaamse heisa over de verkoop aan Nepal zal wel koelen zonder blazen, weten de Walen. Bovendien, als het nu eens waar is wat het Duitse Heckler & Koch vertelt, dan gaan geen 5500 maar een veelvoud aan Minimi’s richting Nepal. Misschien wel 65.000. Herstal, een wereldproducent.

Guido Despiegelaere

In Wallonië vinden ze de Vlaamse morele bezwaren hypocriet.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content