Info : De auteur is journalist bij de VRT-radionieuwsdienst.
Hopla. Het sombere circus van Zimbabwe is een attractie rijker. Vier Siberische tijgers. Ze zullen goed gedijen in de eeuwige sneeuwvelden van de savanne. Met een meesterdompteur als Robert Mugabe, president bij gods gratie en die van zijn wapens, zitten de tijgers er goed. De echte roofdieren zitten immers in de vroegere eenheidspartij ZANU. Met sardonisch cynisme gaat elke oppositie voor de bijl. Ian Smith, Joshua Nkomo, en nu Morgan Tsvangirai. Straatprotest herdefinieerde Mugabe als poging tot moord op de president. Tot de oppertemmer van het circus in augustus plots alle aanklachten liet vallen. Homerisch gelach.
In ruil voor de Siberische tijgers heeft Zimbabwe antilopen naar China ge-stuurd. En olifanten. En zebra’s. De voorraad leeuwen was al wat uitgedund. Driekwart van de dieren die in het wild leven, zijn al in de kookpot of in handen van ivoorstropers gevallen. Want het eten is op. De circuspolitiek om alle blanke boeren te onteigenen en hun landerijen te verdelen onder oorlogsveteranen heeft de voorbije vijf jaar de voedselvoorziening grondig gefnuikt.
Zopas veranderde Zimbabwe zijn grondwet zo dat naasting van grootgrondbezit nu rechtsgeldig is. De laatste 400 van de ooit 5000 achtergebleven Rhodesische boeren mogen zich opmaken om snel te verdwijnen. Als ze al niet vermoord of in elkaar geslagen zijn, zoals twee families vorige week nog is overkomen. Duizenden klachten zijn in een handomdraai geseponeerd.
Maar tegelijk zijn de gewone mensen van Mugabe vervreemd. Zij maakten nochtans zijn politieke opmars mogelijk. Met de operatie Murambatsvina (‘gooi alle afval eruit’) gaan alle sloppenwijken rond de steden onder de sloophamer. Alle straatmarkten moeten verdwijnen. Alle geldwisselaars ook (al is het bruto binnenlands product in vijf jaar tijd met 50 procent weggesmolten). Onderwijs-minister Aeneas Chigwedere oppert droogjes dat elke Zimbabwaan wel een huis op het platteland heeft. Zijn collega voor Veiligheid én Landhervorming Didymus Mutasa gebruikt hetzelfde woord ‘afval’ of ‘vuil’ voor de resterende blanke boeren. Weg er-mee.
Al een half miljoen vluchtelingen lopen verdwaasd in het rond, uitgemergeld door aids en gebrek aan eten, werk en rechten. Ze trachten tevergeefs de grens over te steken. Buurlanden Botswana, Zambia en Mozambique houden de deur op slot. Zot hebben ze de oppertemmer nog niet verklaard. Maar van enige verkalking is bij de 81-jarige man zeker sprake, hij die de Nelson Mandela van Oost-Afrika wou zijn, maar eindigt als een kruising tussen Mobutu en Siad Barre.
De wereld ziet verbijsterd maar terughoudend toe. Er zijn eerder al Afrikaanse landen onder onze ogen gedesintegreerd: Tsjaad, Liberia, Sierra Leone, Somalië. Maar nergens op zo’n schijnheilige manier als in Zimbabwe. Mugabe vangt overal bot, zelfs in zijn laatste toevluchtsoord China, dat hem net 500 miljoen dollar hulp geweigerd heeft. Hij kreeg wel honderd computers (die in het Chinees communiceren). En vier tijgers.
Dat is minder dan de inflatie. Die beloopt 255 procent. Drie op de vier Zimbabwanen zitten zonder werk. Het Gemenebest heeft twee jaar geleden het lidmaatschap van Zimbabwe geschorst. De VN hebben een toezichthoudster gestuurd. De Afrikaanse Unie zet oud-president Joaquim Chissano van Mozambique in om een burgeroorlog te voorkomen. Het IMF overweegt de schrapping van het land. De zwarte markt overheerst de economie, zegt de Wereldbank. En terwijl de armen creperen, weigert Mugabe 30 miljoen dollar voedselhulp aan de ontheemden.
Er zitten gieren op de kooi, snauwt de circusbaron: de buitenlandse mogendheden. Maar het zijn de Zim-babwanen die in een kooi bijeengedreven zijn. ‘Voor hun eigen veiligheid’. En Mugabe heeft er een plakkaatje aan gehangen: verboden te voederen.
Lukas De Vos
