Binnenkort is het weer zover: familiefeest! Maar wat als oom Frans tijdens de paasbrunch zijn jaarlijkse lofzang op de N-VA afsteekt, terwijl tante Gerda zweert bij links? Specialisten geven tips om de vrede te bewaren.

Als u in Gent woont, zal het op de komende paasbrunch ongetwijfeld vonken geven. Want geen gezelschap zo gezellig of er zullen meningsverschillen zijn over het nieuwe circulatieplan van de stad. Ook in de rest van Vlaanderen is de polarisatie groot. De tijd dat heel West-Vlaanderen voor de CVP stemde en alle grote steden voor links, is al lang voorbij. Vandaag heeft elke familie minstens één overtuigde N-VA-oom, één tante die vindt dat we gewoon normaal moeten doen, en een stuk of wat links-groene neefjes en nichtjes. De vraag is natuurlijk: hoe houden zij het toch beschaafd, tussen het eitjes rapen en het paaslam door? Wij vroegen raad bij Jeroen Wils, die als ex-journalist en communicatie-expert professionals beter leert debatteren. Want eerlijk is eerlijk: sommige familiefeesten hoeven niet onder te doen voor een scherpere aflevering van Terzake.

Wils heeft één basistip om te voorkomen dat een politieke discussie ontaardt in een fikse ruzie. ‘Probeer altijd een beetje mee te stappen in de redenering van je tegenstander. Zeg dat je zijn standpunt begrijpt, maar… Dankzij dat stukje empathie gaan jouw argumenten veel makkelijker binnen. Als je meteen zegt dat de ander “onzin” verkoopt, sta je met getrokken messen tegenover elkaar. Uiteraard hoef je niet te menen dat je het standpunt van de ander begrijpt – soms ís het ook complete onzin – maar dit is pure strategie: maak duidelijk dat je geen ruzie wilt.

Het helpt ook om de tegenpartij een figuurlijk bloemetje toe te werpen. Je kunt bijvoorbeeld zeggen dat je een bepaald argument slim gevonden en scherp geformuleerd vindt. Zo trek je de ander in jouw kamp. En vervolgens dien je de genadeslag toe.’

Ook humor werkt volgens Wils. ‘Zeker bij familie of vrienden pak je het maar beter niet te rationeel en koel aan. Hier en daar een kwinkslag of grappige beeldspraak levert veel meer punten op.’

Vergeet ook niet je standpunten aanschouwelijk te maken. ‘Vermijd vooral dat het een stellingenoorlog wordt. Door voorbeelden te geven uit de dagelijkse praktijk, toon je dat je niet vanuit een ivoren toren kijkt.’

‘Kip zonder kop!’

Verder geldt volgens Jeroen Wils één stelregel voor elke debater: speel niet op de man. ‘Het heeft geen zin om je tante een “kipzonder kop” te noemen. In plaats daarvan moet je rationeel naar haar argumenten luisteren en die proberen te weerleggen. Als de ander jou toch persoonlijk aanvalt, is het zaak om extreem rustig te blijven. Dan wordt die agressie veel tastbaarder voor de omstanders. En dan is de kans groot dat jij als morele winnaar uit de discussie komt. Dat heeft niets te maken met wie écht gelijk heeft, wel met wie het beste kan overtuigen. Als dat bovendien lukt zonder dat de rest van de familie de paasbrunch voortijdig heeft verlaten, zit het helemaal snor.’

En zelfs als er ruzie van komt, hoeft dat volgens psychotherapeute Nele Eyckerman, die bij The School of Life in Antwerpen de klas Hoe overleef je je familie?’ geeft, geen probleem te zijn. ‘Veel mensen zijn bang om ruzie te maken, ze vinden het zelfs een beetje marginaal. Maar eigenlijk is het een normaal communicatiemiddel. In families waar nooit ruzie wordt gemaakt, blijven de onderliggende conflicten soms jaren sluimeren. Het is vooral belangrijk om een “aanval” tijdens een discussie niet persoonlijk te nemen. Probeer in te schatten waarom oom Frans het nodig vindt om telkens weer te provoceren. Misschien moet hij een hele week zwijgen van zijn introverte vrouw en wil hij eindelijk eens zijn ei kwijt. Als je daarbij stilstaat, is het veel makkelijker om zijn gedrag een plaats te geven.’

Betrokkenheid, empathie en geduld: dat zijn volgens Eyckerman de drie sleutelwoorden om het gezellig te houden in de familie. ‘Dat begint al van jongs af. Als je open communiceert met en écht luistert naar je kinderen, kun je hen tot goede gesprekspartners opleiden. En als je je familieleden goed kent, is het ook makkelijker om empathisch te zijn. In een onbekend gezelschap – je nieuwe schoonfamilie, bijvoorbeeld – is het verstandig om veel te luisteren en minder te spreken. Toch zeker als er gevoelige thema’s zoals politiek worden aangesneden.’

Tot slot heeft Eyckerman nog één gouden tip: vermijd alcohol zo veel mogelijk. ‘Je kunt wel allerlei plannen maken om de discussies beschaafd te houden. Maar als iedereen katjelam is, werkt het niet. Dan laat je die politieke debatten beter achterwege.’

Oom Frans is gewaarschuwd: dat worden eitjes zonder likeurvulling.

Door STEFANIE VAN DEN BROECK, illustratie BART SCHOOFS

‘Veel mensen zijn bang om ruzie te maken. Maar eigenlijk is het een normaal communicatiemiddel.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content