Haïti redt het (voorlopig) zonder B-FAST

B-FAST houdt zich klaar om alsnog hulp te bieden in Haïti. 'Bij de Wereldgezondheidsorganisatie weten ze dat we wereldtop zijn.' © BelgaImage

Veertig vrijwilligers van B-FAST waren klaar om in Haïti hulp te bieden na de doortocht van orkaan Matthew. Niet Didier Reynders hield hen tegen, maar wel het uitblijven van een vraag vanuit Haïti.

Vorige week trok de orkaan Matthew een spoor van vernieling door Haïti. De voorlopige balans: 900 doden, en in het zuidelijke deel van het Caraïbische eiland is 90 procent van de gebouwen vernietigd. Matthew heeft in één klap zowat alles tenietgedaan wat sinds de aardbeving van 2010 werd opgebouwd. Die aardbeving, met meer dan 100.000 slachtoffers een van de dodelijkste aller tijden, blijft een ‘hoogtepunt’ in de twintigjarige geschiedenis van het Belgian First Aid & Support Team (B-FAST). Honderden Haïtianen werden toen door Belgische reddingswerkers onder het puin vandaan gehaald of in Belgische veldhospitalen behandeld. Dit keer moeten de Haïtianen het voorlopig zonder B-FAST stellen. Volgens De Standaard en Het Nieuwsblad was alles in gereedheid gebracht. Veertig vrijwilligers – urgentieartsen, verplegers en ingenieurs – hadden hun verlof al geregeld, en materiaal voor medische hulp, waterzuivering en sheltering lag klaar om op dinsdag 11 oktober te vertrekken. Maar de vlieger ging niet op. Omdat, aldus de kranten, minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) geen groen licht gaf.

‘Ongegronde heisa’

Daarmee zou de kans op eerherstel na het debacle van Nepal verkeken zijn. Ter herinnering: na de Nepalese aardbeving van 25 april 2015 arriveerde B-FAST daar te laat en met slecht gekozen materiaal. Achteraf weerklonken in het parlement scherpe vragen over het functioneren en zelfs het bestaansrecht van B-FAST. Het nieuws over de ‘afgeblazen Haïti-missie’ reet die oude wonde weer open. N-VA-Europarlementslid en arts Louis Ide trok andermaal de zin van B-FAST in twijfel, en ook Groen-Kamerlid Wouter De Vriendt reageerde kritisch: ‘Het probleem van B-FAST is de interne besluitvorming. Landsverdediging, Volksgezondheid, Buitenlandse Zaken, Binnenlandse Zaken: te veel departementen zijn bij de missies van het team betrokken. Dat moet anders. Je kunt noodhulp niet los zien van diplomatie. Laat de coördinatie daarom over aan Buitenlandse Zaken, terwijl Landsverdediging de logistiek verzorgt.’

Heeft die kritiek wel een aanleiding? Nee, zegt Didier Reynders. Volgens hem is er helemaal geen sprake van een afgeblazen Haïti- missie. België houdt zich klaar om alsnog hulp te bieden, weliswaar in overleg met VN-organisatie UNDAC, die de bijstand aan de getroffen landen coördineert. ‘De heisa is ongegrond’, zegt Gerlant van Berlaer, urgentiearts in het UZ Brussel en B-FAST-oudgediende. ‘Het materiaal lag klaar, stond in de krant. Uiteraard: het ligt altijd klaar, in een hangar in Peutie. En ja, er stond ook een team klaar. Maar dat betekent niet dat ze al met pak en zak op de militaire luchthaven van Melsbroek stonden. ‘Paraat staan’ wil zeggen dat ze het nodige hebben gedaan om zich, indien nodig, op hun werk te laten vervangen. Haïti had 24 uur voor de doortocht van de orkaan bij de Verenigde Naties om hulp gevraagd. Preventief, wat een primeur was in de urgentie. Die aanvraag is ook bij B-FAST terechtgekomen. Maar om te kunnen vertrekken, moest er nog een concrete vraag van Haïti komen, en dat is nooit gebeurd. Waarom? Vaak zie je dat de nood onmiddellijk na de ramp wordt onderschat, zeker in een land met een rampzalige communicatie-infrastructuur, zoals Haïti. Misschien heeft het daarmee te maken.’

Van Berlaer betreurt dat B-FAST andermaal onder vuur wordt genomen. ‘Nepal was een pijnlijke ervaring’, zegt hij. ‘Maar we blijven niet bij de pakken neerzitten. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is al een paar jaar bezig met het Emergency Medical Teams Initiative, dat moet garanderen dat alleen competente teams noodhulp verlenen. B-FAST is een van de teams die het verst gevorderd zijn met de certificering. We zijn wereldtop, en bij de WHO weten ze dat.’

Erik Raspoet

‘Ja, er stond een team klaar. Maar dat betekent niet dat ze al met pak en zak op de luchthaven van Melsbroek stonden.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content