In het wetsvoorstel om fiscale fraude te bestrijden, is de politiek alweer de essentie uit het oog verloren.
Op het eerste gezicht oogde het doorwrocht en ambitieus, het wetsvoorstel dat SP.A-Kamerfractieleider Dirk Van der Maelen tijdens een persconferentie aan het publiek presenteerde. Volgens Van der Maelen had een handvol academici, parketmagistraten en inspecteurs van de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) (de fraudebestrijders van de fiscus) een jaar aan het voorstel gewerkt.
‘Sloop de muren tussen de fiscus en de parketten’, vraagt het wetsvoorstel-Van der Maelen. Vandaag worden fiscale onderzoeken nog altijd twee keer gevoerd: bij de inspecteurs van de BBI en in de speciale cellen van de gerechtelijke diensten van het arrondissement (de GDA’s, die de Bijzondere Opsporingsbrigade en de gerechtelijke politie onder één paraplu verenigen).
‘Geef het parket een auditoraat met fiscale specialisten.’ Fiscaliteit is een technische materie, en gebrek aan expertise en gespecialiseerde kennis doen onderzoeken al te vaak verzanden. ‘Verleen de Bijzondere Belastinginspectie het statuut van gerechtelijke politie, en creëer een overlegstructuur waarbinnen parketten en fiscale ambtenaren gecoördineerde acties kunnen opzetten.’ Het zijn allemaal best wel interessante pistes om de fraudebestrijding meer performant en efficiënter te maken. Maar ze zijn niets meer dan heel kleine druppeltjes op een hete plaat.
Van der Maelen raamt het totaal aan ontdoken belastingen op 15 miljard euro per jaar – ‘méér dan de totale overheidsrente, bijna evenveel als België uitgeeft voor gezondheidszorg’. Die schatting wijkt nogal af van eerdere extrapolaties uit academische hoek: Max Franck, de éminence grise van de schattingen over Belgiës grijze economie, had het jaren geleden al over 17 miljard euro aan ontdoken belastingen per jaar, de Oostenrijkse economieprofessor Friedrich Schneider sprak zelfs over 50 miljard. Over de cijfers valt dus misschien te redetwisten, maar over de omvang van het probleem niet: er worden in België meer belastingen ontdoken dan goed voor ons is. En dat probleem is niet (alleen) terug te brengen tot een gebrek aan controle, zoals het wetsvoorstel lijkt te suggereren.
De belangrijkste reden waarom Belgen zo veel belastingen ontduiken, ligt in ons belastingsysteem zelf. De Belgische fiscaliteit schijnt er nogal filosofisch van uit te gaan dat alle Belgen ondanks die gigantische druk op arbeid hun belastingen correct wíllen betalen. Intussen grossiert het systeem in uitzonderingetjes, speciale regeltjes, achterpoortjes en andere ongetwijfeld goedbedoelde maatregelen die naar hartenlust misbruikt worden en waarop nauwelijks kan worden gecontroleerd. Al die ontsporingen help je niet uit de wereld door meer controleurs op pad te sturen of een kliklijn voor die achterpoortjes in te stellen. Je moet ze bij de wortel aanpakken, door simpelweg de bezem door het hele fiscale systeem te halen. Maar daarvoor ontbreekt elke politieke wil, dat maakten de discussies over de vlaktaks (één tarief voor alle belastingplichtigen) in 2005 al duidelijk. De eerlijke belastingbetaler zal nog wel een tijdje de lasten moeten dragen voor de fiscale fraudeurs.
Frank Demets
