?Dit is mijn laatste Renault.? Veel consumenten zijn solidair met de ontslagen werknemers. Een succesvolle boycot vergt een sterke organisatie.
De mensen in de Kempen worden aangeraden geen Victoria -koekjes meer te eten, of geen chocolade Martougin en geen schoenen Shoe Post te gebruiken. Letterlijk heet het : Zo zal minister Bossaert aangeraden worden zijn Victoria-koekjes en chocolade te fabriceren uitsluitend ten zijnen gerieve, terwijl minister Van Audenhove zijn Shoe Post-schoen zelf zal verslijten. Verder zal Martougin zijn chocolade en snuisterijen nog enkel mogen verkopen aan de logebroeders.?
Tijdens de schoolstrijd riep de CVP op om geen producten meer van liberale fabrikanten te kopen, tot woede van de liberale pers, de jonge Karel Poma in het bijzonder (De Lierenaar, 14 april 1955). Volgens Poma deed de CVP aan ?broodroof, dwang en onderdrukking?. Boycots zijn van alle tijden, al blijven de gevolgen veelal beperkt.
Het Japanse megabedrijf Mitsubishi stak als een doorn in het oog van beschermers van het regenwoud. Omwille van de Palestijnen waren Israëlische sinaasappelen taboe. Kaaps fruit gold als synoniem voor steun aan het Zuid-Afrikaans Apartheidsregime en na de nucleaire tests op Mururoa 1995 lieten vooral Scandinaven de Franse wijn in de rekken liggen.
Duitse automobilisten boycotten het Nederlands/Britse Koninklijke Shell dat het boorplatform Brent Spar in zee wilde dumpen. Het werkte. De verenigde consumenten kregen de hautaine multinational op de knieën. Greenpeace, dat zwaar campagne voerde, had de symboolwaarde van de Brent Spar goed ingeschat, al moest de milieumultinational nadien toegeven dat de milieugevolgen waren opgeklopt. De beweging had wat publiciteit nodig. Shell bleef grote winst maken.
DE FAX VAN JEF SLEECKX
Na de aankondiging dat de Renault-vestiging in Vilvoorde dicht zou gaan, kwamen er in de stroom van solidariteit ook vragen om een boycot. Op auto’s verschenen aankondigingen als : Dit is mijn laatste Renault. De Waalse gemeente Ans zag af van de aankoop van een Espace ; in Ans is de federale minister van Verkeer Michel Daerden (PS) burgemeester. Minister van Binnenlandse Zaken Johan Vande Lanotte (SP) zegde een bijkomende levering af van 150 Renaults Mégane voor de rijkswacht. Onder meer Leuven, Namen en Luik weigerden nieuwe Renaults in stadsdienst te nemen. De gemeenteraad van het Antwerpse Sint-Katelijne-Waver roept in het gemeentelijk informatieblad de bevolking op om geen Renault meer te kopen.
Bert Anciaux (Volksunie) wilde tot een boycot mobiliseren. Vlaams parlementslid Jef Sleeckx (SP) begon met zijn jonge Beweging mensen van goede wil een faxcampagne, onder het motto : Renault weg in Vilvoorde ? ? Dan ook uit mijn garage. Sleeckx is enthousiast. ?Op korte termijn heb ik 150 faxen verstuurd met de vraag om elke fax vijf keer door te sturen. Anderen doen hetzelfde. De respons is zeer goed.? Sleeckx vindt de affaire-Renault een test voor het sociaal Europa, dat niet bestaat en er volgens hem snel moet komen. Hij neemt solidariteit met de ontslagen werknemers in Vilvoorde waar. Maar de vakbeweging staat zwak. ?De arbeiders van Renault in Spanje en Frankrijk zijn solidair, maar zij hebben niets te zeggen in dit Europa. Consumenten vormen de enige tegenmacht. Naar hen wordt nog geluisterd.?
Sleeckx zette zijn actie op in overleg met de werknemers. ?Ik doe alles in overleg met de arbeiders.? Dat een boycot van Renault bijkomend vierduizend banen in de distributie en in de garages bedreigt, neemt de Kempenaar erbij. ?Elke staking levert problemen op. Als we Renault Vilvoorde willen openhouden, moeten we zware druk uitoefenen om de bedrijfsleiding tot andere inzichten te brengen. We beschikken over geen andere macht.?
POMA WERD NOG MINISTER
Of een Belgische boycot van Renault hetzelfde succes kan boeken als de Duitse campagne tegen Shell, lijdt twijfel. De binnenlandse markt is klein : in 1996 vond elf procent van de auto’s die in Vilvoorde werden geassembleerd, een Belgische klant. De rest is voor de export bestemd. Maar zelfs als de Belgische consument Renault harder zou kunnen treffen, blijft het succes van een consumentenboycot onzeker. Consumptie is namelijk een individuele aangelegenheid. Er is weinig sociale controle. Behalve, uitgerekend, bij de aanschaf van een auto, het statussymbool bij uitstek. Dat ligt anders bij de aankoop van sinaasappelen.
In Vlaanderen werd de invloed van de actievoerende consument nog niet wetenschappelijk geanalyseerd, zegt professor Stefaan Walgraeve (UIA) die de andere nieuwe sociale bewegingen (vrede, vrouwen, milieu,…) bestudeert. Het ethisch consumeren zit wat in de lift en mensen kopen graag waspoeders met een, dikwijls misleidende, milieuvriendelijke boodschap. Maar een consumentenboycot tot een goed einde brengen, vereist in de eerste plaats organisatie. En dat is niet het opvallendste kenmerk van de nieuwe sociale bewegingen. ?Sociale bewegingen zijn almaar minder georganiseerd,? constateert Walgraeve. ?Vakbonden zijn veel sterker georganiseerd dan de nieuwe sociale bewegingen en die waren nog beter gestructureerd dan de recente Witte Comités.?
Het blijft dus onduidelijk of de consument zijn Renault uit de garage haalt en of dat Vilvoorde kan redden. Het dealernet van de Franse constructeur is fijnmazig en er groeide dikwijls een band tussen de consument en de garagist. Overigens startte Renault net voor de sluiting een bevraging van de Renaultrijders. ?Zou u opnieuw een wagen kopen van hetzelfde merk wanneer u uw huidige wagen zou moeten vervangen ?? Karel Poma is ook nog minister geworden in regeringen met de CVP.
P.R.
Greenpeace voerde succesvol actie tegen Shell. De milieuorganisatie kreeg veel publiciteit, Shell bleef winst maken.
