Koen Meulenaere
Koen Meulenaere Van 1991 tot 2012 de satiricus van Knack

Het Forum: plein in Rome, tussen Capitool en Palatijn, waar burgers samenkwamen om publieke zaken te bespreken en recht te doen.

Mijnheer Muys, de Isvag-verbrandingsoven in Wilrijk is opnieuw in gebruik. Een nederlaag voor de groenen?

Paul Muys: Er was geen juridische grond meer voor de sluiting, en de wetenschappelijke grond ervoor was op zijn minst discutabel. Het oorzakelijk verband tussen de oven en bepaalde ziekten in de buurt, is niet aangetoond. Je kan het voorzichtigheidsprincipe ook niet eindeloos rekken. Er is vier en een half miljard geïnvesteerd in een installatie waaruit, op gevaar af wat demagogisch te klinken, minder dioxine vrijkomt dan uit de doorsnee barbecue. En er lijken op dit moment geen alternatieven voorhanden, al hoopt minister Dua er te vinden. De beste oplossing is om met zijn allen anders te gaan leven, maar dat kan je niet per decreet opleggen. Ondanks de stoere taal van Jos Geysels, denk ik dat die oven in 2005 nog altijd gebruikt zal worden.

Hebben de groenen zich te sterk geprofileerd op dit dossier?

Muys: Ze konden niet anders, maar het heeft hen in een hachelijke positie gebracht. In de regering maken ze zich onmogelijk, en ze krijgen de volle laag van hun eigen achterban, die maar één eis stelt: die oven moet dicht. Wie opdraait voor de vier en een half miljard die eraan besteed zijn, en waar men met het huisvuil naar toe moet, bekommert die mensen niet.

Probeert Geysels alleen tijd te winnen, door de sluiting naar 2003 op te schuiven?

Muys: Ik wil geloven dat hij het vandaag eerlijk meent. Maar in de politiek kan een mening snel evolueren. Feit is dat Agalev en Ecolo in de ogen van hun aanhangers te veel bakzeil halen tegen de realpolitici. En de mislukte ecotaks blijft vooraan in het geheugen zitten. Deze regering zal moeten leren leven met een coalitiepartner die er elk moment kan uitstappen.

Elke dag is er wel een minister of partij die met ontslag dreigt, of ermee bedreigd wordt.

Muys: Dat wist men vooraf. Het belangrijkste bindmiddel van deze coalitie is het verlangen om eindelijk zonder de CVP te kunnen regeren. Maar dat middel geraakt snel uitgewerkt. De regering heeft geluk dat de ontreddering in de CVP voorlopig zo groot is. Die partij heeft geen duidelijk leiderschap meer, en mist een consistente strategie. Maar dat kan veranderen. Met een sterkere oppositie was deze meerderheid misschien al onderuit gehaald.

Volgens Luc Versteylen hebben de groenen de lat voor hun regeringsdeelname te laag gelegd. Zo hebben ze hun macht uit handen gegeven.

Muys: Als hij redeneeert vanuit de groene beweging, kan hij gelijk hebben. Maar voor een partij gelden andere maatstaven. Als Agalev te veel eisen had gesteld, zou deze coalitie nooit tot stand zijn gekomen. De groene onderhandelaars hebben wellicht uit de kan gehaald wat er voor hen in zat.

De regering loopt ook over eieren met het uitwijzingsbeleid, waarvan Ecolo een breekpunt maakt.

Muys: Het is zoeken naar een simultaneïteit tussen de uitwijzingen waar de liberalen op hameren, en de regulariseringen die de groenen eisen. Die twee moeten verzoenbaar zijn, want de bezwaren van de Raad van State tegen het wetsontwerp op de regulariseringen, zijn niet onoverkomelijk. In afwachting moet men opwinding rond dit thema vermijden. De uitwijzingen zijn ook niet zo dringend, dat alles in een paar weken tijd moet gebeuren. Sinds het dispuut is losgebroken, zijn er misschien honderdvijftig mensen uit het land gezet, terwijl er ongetwijfeld veel meer zijn binnengekomen. Het asielvraagstuk past nu eenmaal in een ruimere context van niet aflatende spanning tussen rijke en arme landen. En die arme landen liggen niet meer alleen in Afrika, maar in Zuid- en Oost-Europa. Er heerst veel hypocrisie in dit domein. We zouden beter eerlijk toegeven dat wij geen herverdeling van de rijkdom willen, als dat voor onszelf een verarming betekent.

Marc Verwilghen dreigde ook al met ontslag, indien zijn ontwerp over snelrecht niet wordt goedgekeurd.

Muys: Dat schermen met een regeringscrisis wordt ook uitgelokt door de pers. Er wordt tegenwoordig geen interview meer afgenomen of de tweede vraag is: “Zal u ontslag nemen als u uw zin niet krijgt?” Er bestond al een vorm van snelrecht voor straatcriminaliteit. Men kan dus toetsen wat dat heeft opgeleverd. Is de “kleine criminaliteit” verminderd? Is het onveilgheidsgevoel afgenomen? Is er meer blauw op straat? Of leert het experiment dat de kern toch in de eerste plaats de sociale uitsluiting blijft? Het snelrecht staat in het regeerakkoord ingeschreven, ik kan begrijpen dat Verwilghen niet duldt dat daar binnen de coalitie verzet tegen komt. Dat hij magistraten en advocaten hun aanmerkingen laat maken, en waar nodig de modaliteiten aanpast. Met voldoende oog voor de rechten van de verdediging, want die blijven essentieel in een rechtsstaat. Mits die garanties zijn ingebouwd, zie ik geen bezwaren tegen snelrecht. En het kan bij slachtoffers en ordehandhavers de frustratie wegnemen die ontstaat als gearresteerde criminelen meteen weer moeten worden vrijgelaten.

De Boekenbeurs in Antwerpen is van start gegaan met een rel rond het nieuwe boek van Herman Brusselmans, dat niet meer mocht verkocht worden na een klacht van Ann Demeulemeester.

Muys: Jammer genoeg krijgt zijn boek daardoor veel meer aandacht dan het op basis van de kwaliteit ervan verdient. Schrijvers met meer talent en ideeën komen heel wat minder aan bod. Maar helaas wordt ook de literatuur opgeslokt door een op relletjes beluste mediacultuur, wat leidt tot een verschraling van de berichtgeving erover. Eén van de symptomen daarvan is dat je in Antwerpen wel een drukbezochte boekenbeurs hebt, maar hooguit anderhalve boekhandel. Ik heb weinig bewondering voor deze auteur, die meer commercieel succes heeft dan goed voor hem is. Maar het wapen waarmee het gerecht schiet, is een kanon dat op een mug wordt gericht. De vrijheid van mening en van drukpers is één van de grootste verwezenlijkingen van onze democratie, we moeten verhinderen dat ze in het gedrang komt. Ook al is die bezorgdheid eigenlijk een beter doel dan Brusselmans waard.

De werkloosheidscijfers in Vlaanderen staan op het laagste niveau sinds twintig jaar. Drie vier jaar geleden was de werkloosheid de gesel van onze maatschappij.

Muys: De gunstige cijfers kunnen snel weer omslaan, want werkgelegenheid correleert met demografie en conjunctuur. We blijven ook geconfronteerd met tweehonderdduizend werkzoekenden, terwijl tienduizenden vacatures niet opgevuld raken. Vraag en aanbod zijn niet op elkaar aangesloten. Men probeert dat op te lossen met ad hoc maatregelen, die niet altijd even doordacht zijn. Zo wordt de pensioenleeftijd eerst verlaagd, en kort daarna weer verhoogd. De regering wil ook het zwartwerk beteugelen. Een noodzakelijke maar ook delicate opdracht, want zwartwerk van allerlei aard zit in onze economie ingebakken. Het succes van de PWA-klusjesdiensten en de schildercheques bewijst dat er vraag is naar een bepaald soort werk, zolang dat tegen “zwarte tarieven” wordt uitgevoerd. Het volstaat niet zwartwerk strenger te bestraffen, want dan wordt dat werk niet meer uitgevoerd, ook niet in het wit. De sociale kaart in de bouw en de horeca is ook niet doeltreffend gebleken. Wat meer continuïteit zou de overheid alvast geen kwaad doen. Miet Smet heeft allerlei initiatieven genomen, maar vooraleer die effect kunnen hebben schaft Laurette Onkelinx ze alweer af en vervangt ze door andere.

In Frankrijk neemt Dominique Strauss-Kahn ontslag als minister van Economie en Financiën. Hij wordt beschuldigd van het ontvangen van vergoedingen voor fictieve prestaties.

Muys: Een ernstige slag voor de regering Jospin, die het tot nu toe aardig heeft gedaan in haar moeizame cohabitatie met president Chirac. Strauss-Kahn was als liberaal socialist een belangrijk tegenwicht voor de meer orthodoxe socialiste Martine Aubry, de dochter van Jacques Delors, die de 35-urige werkweek heeft ingevoerd. Dat de Franse werkgevers dat, goedschiks of kwaadschiks, hebben geslikt is mede te danken aan Strauss-Kahn, die ook een belangrijke rol heeft gespeeld in de verdediging van de euro. Hij is ook meertalig, in Frankrijk en in de Franse politiek een zeldzaamheid. Het is jammer als mensen van dat gewicht uit de politiek verdwijnen. Zeker als ze zelf geen fouten hebben gemaakt, wat we in dit geval moeten afwachten.

In de Indiase provincie Orissa zijn vijftien tot twintig miljoen inwoners getroffen door een cycloon. Er zijn tienduizenden doden.

Muys: De omvang van de ramp is mede te wijten aan de enorme bevolkingsdichtheid in dat gebied, en aan het feit dat India als arm land niet bij machte is om adequaat op te treden in dit soort situaties. Ik denk dat er in Orissa tachtig miljoen mensen wonen, die evacueer je niet zomaar. En de infrastructuur is totaal onderontwikkeld. Ik was ooit in Chennai, het vroegere Madras, toen de moesson uitbrak. Honderden mensen verdronken, omdat er geen afwatering was. Je ziet in eigen land al hoeveel ellende er kan volgen op overvloedige regenval, dan kan je je inbeelden wat er gebeurt in een land waar ze niet eens riolering hebben. Het is ook geen wonder dat de hulpverlening niet georganiseerd raakt. De wegen in India dateren uit de tijd van de Engelsen en zijn sindsdien nauwelijks onderhouden of opgeknapt. China staat op dat gebied stukken verder. Ik haal dat altijd aan als ik westerse criticasters hoor afgeven op het gebrek aan mensenrechten, zoals onlangs weer bij het bezoek van Jiang Zemin aan Frankrijk. Het lot van de dissidenten is een marginaal probleem, dat absoluut niet opweegt tegen de verwezenlijkingen van de Chinese overheid. Die krijgt ook haar deel van de natuurrampen, maar de Chinezen zijn beter gewapend. Ze hebben bijvoorbeeld goed uitgeruste havens en wegen, en moderne transport- en communicatiemiddelen.

India heeft geen wegen, maar wel geld om een atoombom te ontwikkelen.

Muys: Vanuit hun optiek is dat begrijpelijk. India, Pakistan en China passen dezelfde wederzijdse afschrikking toe, die het Westen jarenlang gehanteerd heeft tegenover de Sovjet-Unie: we hebben die wapens nodig om ze niet te moeten gebruiken. Dat kan een verkeerde keuze lijken, maar ze is noodzakelijk om in India, de grootste democratie ter wereld, verkozen te worden. Niet de natuurrampen bepalen het stemgedrag, maar het behoud van Kasjmir of Punjaab, en de conflicten tussen verschillende religies.

Is het bezoek van de paus een provocatie voor de hindoes?

Muys: Het handjevol protesterende demonstranten dat wij in onze journaals zien, is niet representatief. Er zijn in India maar een paar procent christenen, voornamelijk in de vroegere Portugese gebieden. Dat de hindoes van de paus excuses eisen voor de gedwongen bekeringen die vele eeuwen geleden, in het kielzog van Vasco da Gama, hebben plaatsgevonden, is bij de haren gesleurd.

De coalitie rond de hindoepartij BJP van premier Vajpayee is al een tijdje aan de macht. Heeft dat de lekenstaat, waar de Congrespartij voor ijverde, in gevaar gebracht?

Muys: Ik denk het niet. Ik heb me laten vertellen dat de BJP op dat gevaar geanticipeerd heeft, en vooral op lokaal niveau voor een redelijke openheid heeft gepleit. Er zijn trouwens veel verschillende soorten hindoes, en die zijn niet allemaal even fanatiek. Er zijn gevaarlijke groepen, zoals de Shiv Sena die het stadsbestuur van Bombay in handen heeft. Dat zijn gewelddadige fundamentalisten die de stad willen zuiveren van moslims. De BJP neemt daar duidelijk afstand van, hoewel ze op haar rechterflank onder druk staat. Dat de Congrespartij eindelijk aan de kant moet gaan staan en niet langer kan vegeteren op de Gandhi-dynastie, is een goede zaak. Laat die partij zichzelf maar eens uitzuiveren. Het is een beetje de Indiase CVP.

PAUL MUYS

Koen Meulenaere

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content