De koersen van de internetaandelen stijgen euforisch. Een gevaarlijke zeepbel, volgens het traditionele volk van Wall Street.

De kantoordirecteuren van de KBC hebben een hectische week achter de rug. Hun cliënten en ongelooflijk veel nieuwe rekeninghouders stonden er, bij wijze van spreken, in de rij om aandelen NetVision te bestellen. Het deerde hen niet om – tegen alle gebruiken in – van tevoren te betalen, en dan nog slechts met de zekerheid om amper een fractie (of zelfs helemaal niéts) van hun verhoopte participatie te krijgen. De overboeking is fenomenaal, en de vraag is veel groter dan het aantal aandelen dat te koop is op de groeibeurs Easdaq. De Amerikaanse hype met de internetaandelen slaat ook in België toe.

NetVision, een spin-off van de Leuvense Universiteit met uitgeverij Concentra (Het Belang van Limburg) als hoofdaandeelhouder, produceert beveiligingstoestanden voor internet en intranet. Met het verse beursgeld wil het winstgevende bedrijf overnames doen in Europa, en nog méér investeren in onderzoek en ontwikkeling.

België heeft dus een eerste internetbedrijf, net op het ogenblik dat die nieuwe beurssector Amerika op zijn kop zet. Op de elektronische technologiebeurs Nasdaq schieten de internetaandelen als paddestoelen uit de grond. Net-papier klimt in de Verenigde Staten tot een kwart van de totale aandelenhandel. Internet is bijzonder populair, met naar schatting wereldwijd 85 miljoen surfers; een aantal dat nog dagelijks toeneemt. Niemand betwijfelt dat het net een belangrijke economische rol zal spelen in de 21ste eeuw. E-advertising en e-commerce zijn al dagelijkse kost. De aandelen van die bedrijven lonken als goudmijnen: alles wat met internet te maken heeft, kan niets anders dan geld opbrengen, is een diepgewortelde verwachting. Kijk maar naar Microsoft…

In cyberspace zijn vooral kleine groeibedrijven aan het werk. Techneuten starten met weinig geld en (vaak) een goed idee een nieuwe netactiviteit. De beurs verwelkomt hen met open armen. In het algemeen doen zulke aandelen het stukken beter dan de andere. Die koersexplosie is zeker geen demagogische omschrijving: wat de voorbije honderd dagen gebeurde, is nooit eerder vertoond.

MEER WAARD DAN LUCHTVAART

Voor het populaire Yahoo! dat met zijn zoekrobot op internet stevig in het zadel zit, vinden beleggers een koers van 350 keer de winst niet duur. In minder dan drie jaar beursgeschiedenis, vertwintigvoudigde het Yahoo!-aandeel in waarde. Het bedrijf heeft een hogere marktkapitalisatie dan US Airways. Broadcast.com., marktleider van beeld en geluid op het net, stond vorige zomer op Nasdaq op achttien dollar en kost nu ongeveer 245 dollar. In de twee eerste weken van januari klom de koers met liefst 200 procent. Het bescheiden bedrijf weegt even zwaar als de grote Belgische distributiegroep Delhaize. De on line boekhandel Amazon.com., de derde grootste ter wereld, zag zijn koers op twaalf maanden met 1000 procent stijgen. Het Texaanse Zapata Corporation weet alles van visolie, maar toen het bedrijf gewaagde van zijn internetplannen, verdubbelde prompt het aandeel in waarde. Sunglass Hutt kocht een zaakje on-linewinkels, en op de Nasdaq stonden tegenover elke verkoper 900 kopers. Theglobe.com. dat software slijt waarmee internetgebruikers een eigen website opzetten, haalde afgelopen november op zijn eerste beursdag een koerswinst van 600 procent.

Die helse koersstijgingen zijn ongewoon, maar nog ongewoner is dat bijna geen enkel van de internetzaken ooit winst maakte. Theglobe.com. verloor de voorbije negen maanden 11,5 miljoen dollar bij een omzet van 2,7 miljoen dollar. Broadcast.com. verloor nagenoeg evenveel als zijn omzet. De anderen vergaat het niet beter: winst maken lijkt in cyberspace verboden. Amerikaanse analisten voorspellen dat sommige van die internetbedrijven de Intels, Microsofts en Dells van de toekomst zijn, maar van 95 procent verklaren ze: “rommel”.

Een nieuwe goudkoorts waait door de Verenigde Staten. Ingenieurs, informatici en andere whizz kids slaan met hun technologische kennis aan het ondernemen – de voedingsbodem is er vruchtbaar. Snel rijk worden is niet de minste van hun idealen. Bill Gates van Microsoft, ’s werelds rijkste man, is hun grote voorbeeld. Enkelen is dat ook al aardig gelukt. Jerry Yang en David Filo, studeerden pas af in 1994, en nu zijn ze met hun Yahoo! al dollarmiljardairs. Vier jaar geleden verliet Jeffrey P. Bezos het speculatiefonds waarvoor hij werkte, voor Amazon.com., vandaag is zijn pakketje aandelen tien miljard frank waard. Todd Krizelman en Stephan Paternot, de twintigers van Theglobe.com., worden met de minuut rijker.

SPECULEREN VIA DE LAPTOP

Een hele industrie van advocatenkantoren en andere consultanten zwermt rond het beurswerk van de internetbedrijven – en geniet er met volle teugen van. Deze deskundigen vonden het niet goed om meteen met een groot pakket aandelen op de beurs te komen. Een schaars aanbod houdt het vuur van de vraag brandend. Een klein pakket scoort meteen zeer hoog, en de verkopers kunnen niet anders dan er beter van worden. Ook de splitsing van aandelen in kleinere aandeeltjes is een vruchtbare techniek. Het verlaagt de koopdrempel en geeft het gevoel er véél te bezitten. Dat geldt althans voor de kleinere belegger, maar om hém is het met de internetaandelen vooral te doen.

In de nethandel gaat het om kleine orders, honderd of tweehonderd aandelen. Dat aantal is niets voor institutionele beleggers als verzekeringsmaatschappijen of pensioenfondsen, maar voor hobbyisten. Naar schatting steunt de handel voor 90 procent op kleine beleggers. Miljoenen, meestal heel gewone Amerikanen tokkelen uren per dag op hun laptop; het beursspel wint het van de tv-soaps. Op de financiële websites van Siliconinvestor.com., TheStreet.com. en andere informatieverschaffers krijgen zij minuut na minuut nieuwe gegevens over koersverloop, marktvolume, en zelfs regelrechte roddel over de internet-aandelenhandel. Kopen en verkopen gaat rechtstreeks over het scherm, on line. Traditionele analisten, bankadviseurs en beurshandelaars spelen niet meer mee.

De internetspeculanten zijn er trouwens zeker van dat de oude beurswereld er toch niets van snapt. Die huisvaders – en niet minder -moeders – koesteren het pluk-de-dag-sfeertje. Wat de ervaren beurshandel hen kan leren over omzet, boekwaarde, winst of verlies van de onderneming achter het aandeel, is aan hen niet besteed. Amazon.com. publiceerde net zijn jaarcijfers met een verlies van 75 miljoen dollar, dubbel zoveel als het jaar ervoor. Dat het verlies even snelt groeit als het bedrijf, is voor de aandeelhouders geen ramp. Zij hadden een groter verlies verwacht, en bijgevolg steeg de koers opnieuw. De verliezen liggen hoog, de winstverwachtingen nog hoger. De economische rationaliteit is zoek, het is een pure wild-weststrijd tussen vraag en aanbod.

DE HANDEL STEUNT OP HEBZUCHT

De traditionele beurs stelt zich vragen. Hoe bepaal je de waarde van een internetaandeel als er geen winst is, en nauwelijks activa? Het gaat immers om software, niet om fabrieken. In de praktijk is de waarde de laatste koers op het scherm, plus een paar dollar. Het lijkt op de gekte met de aluminiumaandelen – “het materiaal van de toekomst” – op het einde van de jaren vijftig, of de biotechaandelen in het begin van de jaren negentig. De euforie was voorbij, nog voor ze goed en wel tot wasdom kwam.

Gereputeerde adviseurs voorspellen dat de handel in internetaandelen een zeepbel is die snel uiteen zal spatten. Zij verbergen hun misprijzen niet voor dit soort economie met beschrijvingen als “waanzin, decadentie en hebzucht”. De beroemde beursmakelaar Merrill Lynch, zelf van geen kleintje vervaard, heeft het over de zelfvernietiging van de kleine beleggers. Zijn handelaars kregen opdracht de on-linehandel in internetaandelen af te raden, en naar verluidt konden zij honderdduizenden orders liquideren.

Onlangs leek het raak. Yahoo!, AtHome, eBay en andere tuimelden omlaag. Maar koersschommelingen van 50 procent zijn ze in cyberspace gewend. Goudzoekers zijn niet snel te vermurwen.

Guido Despiegelaere