Gooi die kalkoen niet weg

© ILLUSTRATIE BART SCHOOFS

Het is aftellen naar Kerstmis en Nieuwjaar. Ha, de gezellige sfeer, de cadeaus, het opgeblazen gevoel! Alleen jammer dat er altijd zoveel overschotten in de vuilnisbak belanden. Enkele apps helpen u ervan af.

Bent u iemand die in de versafdeling van de supermarkt systematisch naar rode etiketjes speurt? Op zoek naar producten die vandaag opgegeten moeten worden en daarom afgeprijsd zijn? Of grabbelt u altijd de achterste producten uit het rek, die nog minstens drie weken houdbaar zijn? U bent niet de enige. Supermarkten moeten dagelijks kilo’s eten weggooien. En met de feestdagen – denk: verse kalkoenen, kreeften en oesters – is het nog erger. Want al dat feestelijke eten moet écht vers zijn, en ook wie op kerstavond pas om vijf uur kan gaan winkelen, wil nog iets lekkers vinden. Supermarkten zijn daarom verplicht om genoeg in te slaan. Op tweede kerst valt zo’n kalkoen nog wel te verkopen en enkele dagen later is er nog dat rode etiket, maar tegen Nieuwjaar moet het beest onverbiddelijk de vuilnisbak in. Op een gigantische hoop rottend vlees, vis, fruit en groenten. Wereldwijd wordt een derde van alle voedsel weggegooid. En wij Vlamingen verspillen gemiddeld ruim 300 kilogram voedsel per kop per jaar.

Maar er is hoop. Sinds oktober is er de app Rekub, het geesteskind van twee Antwerpse vrouwen, Ellien Stinissen en Marijke De Jongh. Het systeem is eenvoudig: handelaars kunnen doorgeven welke voedingswaren ze met korting willen verkopen (omdat ze anders weggegooid worden) en gebruikers krijgen die op hun scherm. ‘We zijn al een tijdje begaan met voedselverspilling’, vertelt Stinissen. ‘In 2015 hadden we een pop-uprestaurant waar we alleen met voedseloverschotten werkten. Dat was een groot succes, dus die app was een logische volgende stap. Je vindt er trouwens niet alleen producten die bijna vervallen – een vooroordeel waartegen we vaak moeten opboksen -, maar bijvoorbeeld ook “lelijke” groenten en fruit. Terwijl zo’n kromme courgette best oké is.’ De app is er nog maar pas, en toch zijn er al 7500 gebruikers en 27 deelnemende handelaars. ‘Daar zit bijvoorbeeld een Proxy Delhaize bij, een groenteboer, een Oxfamwinkel, een bakker. We zouden graag een grote winkelketen overtuigen, kwestie van een voortrekkersrol te spelen. Maar daar botsen we nog op twijfels: onze app is heel gebruiksvriendelijk, maar toch vraagt het extra werk voor de winkeliers.’

Geen overproductie

Mogelijk krijgt het duo van Rekub straks concurrentie van Afgeprijsd, een Nederlandse app die voorzichtig over de grens komt kijken. Bedenker August de Vocht kwam er al in 2013 mee op de proppen. ‘Ik barbecuede elke zaterdag, maar op een keer was mijn vrouw het beu. Ze stuurde me naar de winkel met een duidelijk boodschappenlijstje. Die lekkere afgeprijsde kip moest ik dus laten liggen. Eenmaal thuis had ik spijt: waarschijnlijk zouden ze die kip nu weggooien. En dus besloot ik daar iets aan te doen.’ Het resultaat is de Afgeprijsd-app. Vergelijkbaar met Rekub, maar dan op grotere schaal. De Vocht werkt met 165 supermarkten die de producten die ze afprijzen inscannen. Gebruikers van de app, zo’n 20.000 per dag, krijgen die informatie. Maar wel op maat. ‘We willen geen Facebook van de voedseloverschotten worden, dat je voortdurend moet checken. Je geeft zelf aan wanneer en waar je winkelt. Als wij producten zien die voor jou interessant zijn, krijg je een bericht. Maar je kunt ook je boodschappenlijstje aan ons doorgeven, zodat we nog gerichter kunnen informeren. Wil je morgen een kotelet eten? Dan is het fijn om te weten dat er vandaag eentje afgeprijsd in je buurtsupermarkt staat.’ De Vocht is nog niet actief in het buitenland, maar onderzoekt de opties in België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. ‘Ons doel is de markt omgooien: niet langer aanbodgestuurd, maar vraaggestuurd. Als winkels alleen verkopen wat consumenten willen, is dat een win-win-win: de consument krijgt betere producten, de supermarkt hoeft minder weg te gooien, en de boer krijgt een eerlijke prijs want er is geen overproductie.’

Ten slotte nog één tip voor de feestdagen. Bij het pop-uprestaurant Mary Pop-in, een initiatief van de Brusselse vzw Eatmosphere, wordt elk weekend gekookt met voedseloverschotten. Van groenten die lokale boeren niet verkocht krijgen tot gebroken speculaasjes van een Brusselse fabriek. En als u zelf indruk wilt maken op uw gasten, kunt u er op 13 december een ‘Funky Fermenting’-workshop volgen, helemaal in kerststijl. Want een pompoen fermenteren is stukken lekkerder dan hem weggooien. Met een kalkoen lukt dat niet, die moet u gewoon invriezen.

DOOR STEFANIE VAN DEN BROECK, ILLUSTRATIE BART SCHOOFS

Vlamingen verspillen ruim 300 kilogram voedsel per kop per jaar.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content