Voor 2017 voorspellen sommige economen een hogere groei. Dat zou uitstekend nieuws zijn, en niet alleen voor de regering-Michel.
‘DE GROOTSTE UITDAGING voor België en Europa is nog altijd de economische groei weer op peil krijgen’, verklaarde Jan Smets, gouverneur van de Nationale Bank, eind vorig jaar in deze kolommen. Zijn voorganger, de vorige week op 69-jarige leeftijd overleden Luc Coene, was het daar volmondig mee eens. Als de economische groei niet aantrekt, ‘zullen onze kinderen en kleinkinderen het minder goed hebben dan wij’, verklaarde hij anderhalf jaar geleden in Knack.
ROND HET BEGIN van het nieuwe jaar verraste de Bank for International Settlements (BIS) door hogere economische groeicijfers te voorspellen. Ook het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) is optimistischer geworden. Het meent dat de groei in ons land dit jaar weleens rond de 1,7 procent zou kunnen uitkomen. Dat is nog niet de groei van vóór de crisis, maar toch een stuk meer dan de 1,4 procent die de Nationale Bank voorspelt of de 1,2 procent van vorig jaar. De hogere groei moet het gevolg zijn van de taxshift – de verschuiving van de lasten op arbeid naar andere belastingen. En we surfen mee op de Europese conjunctuuropleving, dankzij de lage rente, de goedkope euro en de stevigere groei in China en de Verenigde Staten.
NA EEN VERLOREN decennium kruipen we, zo lijkt het, langzaam uit het dal. Pas nu staat onze welvaart, gerekend volgens het bruto binnenlands product (bbp) per hoofd van de bevolking, op het hetzelfde niveau als vóór de crisis. Maar onze overheidsschuld is gestegen: bij het begin van de financiële crisis bedroeg ze 87 procent van het bbp, nu bijna 107 procent. 5 procent daarvan is toe te schrijven aan de redding van de banken, de rest aan de recessie die daarop volgde en het feit dat de overheidsuitgaven niet werden afgeremd.
DE BANKENCRISIS had ons nog meer geld kunnen kosten als Luc Coene niet zo doortastend was opgetreden, zo stond in alle in memoriams. Coene speelde tijdens de bankencrisis een cruciaal rol: ‘Terwijl iedereen rondom hem de kluts kwijt was, zocht hij hypergefocust en ijskoud, geflankeerd door de immer aanwezige thermoskan thee, naar oplossingen’, schreef Véronique Goossens op Knack.be. De Kanaal Z-journaliste brengt eind januari De geldmakers uit, een boek over de Nationale Bank waarin Coene uitgebreid aan bod komt. ‘Of hij de juiste keuzes maakte, wist hij op dat moment niet. Hij werkte binnen het politiek en praktisch haalbare, maar altijd onder een waanzinnige tijdsdruk.’ In 2003 werd Coene benoemd tot minister van staat, een eretitel die in principe alleen wordt toegekend aan parlementsleden met een lange loopbaan of aan politici die aan het land uitzonderlijke diensten hebben bewezen. Zaterdag krijgt hij een staatsbegrafenis.
DAT WE NU zo’n hoge overheidsschuld kennen, komt ook omdat de paarse regering van Guy Verhofstadt (Open VLD) vanaf 1999 een unieke kans liet liggen om onze overheidsfinanciën verder te saneren. Toen de financiële crisis uitbrak, moesten we daardoor van een te hoog schuldniveau vertrekken. Paars gaf de toenmalige rentemeevallers uit. Daarvoor is Coene, kabinetschef van 1999 tot 2003, medeverantwoordelijk. Hij werd toen na premier Verhofstadt de belangrijkste man van de Wetstraat genoemd. Coene is die paarse begrotingspolitiek nooit echt afgevallen, al gaf hij in dit blad wel schoorvoetend toe dat men toen ‘meer inspanningen had moeten leveren om die economische groei ook in meer werkgelegenheid om te zetten’. Het belette hem niet om als gouverneur de politici de levieten te lezen. Ook de regering-Michel veegde hij de mantel uit, omdat ze de begroting onvoldoende saneerde.
ONDER DE REGERING-MICHEL is in elk geval het aantal jobs, vooral in de privé, sterk gegroeid. Sinds haar aantreden, in september 2014, en september 2016 kwamen er 83.742 banen bij, waarvan meer dan 70 procent meer dan halftijds. Voor het eerst in vijf jaar tijd daalde de Vlaamse werkloosheid sterk. Als de economische groei dit jaar inderdaad aantrekt, zal dat de werkgelegenheid een extra duw geven. Dan zouden er meer belastinginkomsten naar de schatkist moeten stromen, en zou de overheid minder moeten uitkeren. Dat zou het begrotingswerk van de regering-Michel een pak lichter kunnen maken. En dankzij de groei zou de te verdelen taart opnieuw wat groter worden. Dat kan iedereen ten goede komen – als de voorspellingen van de BIS en het VBO tenminste kloppen. Gelukkig nieuwjaar!
EWALD PIRONET is senior writer van Knack.
Voor onze hoge overheidsschuld is Luc Coene, kabinetschef van premier Verhofstadt tussen 1999 en 2003, medeverantwoordelijk.
