Goud was ooit de maatstaf in de financiële wereld. Het speelde zijn rol van veilige vluchthaven kwijt.
Twintig jaar geleden waren Krügerrands populair bij Belgische beleggers. De Zuid-Afrikaanse munten heetten een goed rendement op te leveren, want de goudprijs steeg gestaag. Op 20 januari 1980 piekte de koers op 850 dollar voor een troy ounce (31,1035 gram zuiver goud). Daarna begon een lange calvarie. In de herfst van 1997 tuimelde de prijs onder de 300 dollar. Beleggers en goudproducenten waren in een andere wereld beland.
Dat een goed gespreide beleggingsportefeuille minstens 5 procent goud moet bevatten, is nu een achterhaalde stelling. Voor beleggers is de rol van het goud uitgespeeld sinds de Amerikaanse president Richard Nixon begin de jaren zeventig de conversie van dollars in goud ophief. Daardoor is de dollar niet meer gedekt door goud, zelfs niet gedeeltelijk. Ook in België is de munt al lang niet meer inwisselbaar tegen goud. Het gevolg daarvan is dat de nationale overheden stelselmatig goud op de markt brengen om hun voorraden af te bouwen.
Traditioneel werd het edelmetaal beschouwd als een veilige vluchthaven in tijden van oorlog of politieke spanningen. Maar omdat constant een grote hoeveelheid te koop wordt aangeboden, en geproduceerd goud vrijwel niet verloren gaat, reageert de goudprijs nog nauwelijks op belangrijke gebeurtenissen. Begin de jaren tachtig voerden Irak en Iran oorlog en het goud gaf geen krimp. Dat deed het evenmin tijdens de beurskrach van 1987 of tijdens de Golfoorlog van 1991.
Algemeen wordt aangenomen dat goud bescherming biedt tegen hoge inflatie. Maar de inflatie is door de centrale banken uitgeroepen tot vijand nummer één en door een strikt monetair beleid zo goed als onderdrukt. Zelfs in een gunstige economische conjunctuur blijkt van inflatoire spanningen nog nauwelijks sprake.
Enkele maanden geleden doorprikte Rudolf Trinkl van de Oostenrijkse Centrale Bank op een goudconferentie de band met inflatie. In de afgelopen twee decennia zijn de consumentenprijzen ruim verdubbeld, terwijl de goudprijs bleef dalen. Volgens Trinkl biedt goud alleen over zeer lange termijn bescherming tegen inflatie. Men dient daarbij te rekenen met tijdsintervallen van vijftig jaar en dat is zelfs voor de geduldige Belgische belegger te lang.
VERDER AFGESTOTEN
In verband met de snelle afbrokkeling van de goudprijs wordt een beschuldigende vinger uitgestoken naar de centrale banken. Begin 1989 bedroeg de goudvoorraad van de Belgische Nationale Bank nog 1185 ton, nu 300 ton. Hoewel goud geen onderpand meer vormde voor het papieren en metalen geld, hielden centrale banken in het recente verleden toch een voorraad goud en vreemde deviezen in de kluizen. Ze pasten daarmee tekorten in de import en export bij. Maar met de invoering van de euro valt die noodzaak bijna weg. Het handelsverkeer met het buitenland wordt na de introductie van de eenheidsmunt gereduceerd van 65 procent tot ongeveer een kwart van het bruto binnenlands product. De handel met de tien andere landen die deel uitmaken van de Europese economische en monetaire unie zal in euro worden verrekend en dus niet meer als import of export worden beschouwd.
Volgens Wim Duisenberg, die is aangewezen als voorzitter van de Europese Centrale Bank, volstaat het voor die bank om 10 tot 15 procent van haar reserves in goud aan te houden. In dat geval kunnen de Europese centrale banken nog 2000 ton goud verkopen, of zoveel als de jaarlijkse wereldproductie. De goudmijnuitbaters zijn de dupe van de prijsdaling. Ze hebben op grote schaal moeten bezuinigingen om nog rendabel te kunnen werken. Maar ook de producenten gaan niet vrijuit. Ze hebben jarenlang steeds meer goud gewonnen, zonder veel aandacht te besteden aan marketing. In de jaren tachtig scoorde de Zuid-Afrikaanse Kamer van Koophandel met de promotie van de Krügerrand. De verkoop van de gouden munt viel echter stil omwille van deantiapartheidsmaatregelen. Via promotieprojecten zou het goud wel een oppoetsbeurt kunnen krijgen. Onder aanvoering van de Canadese producent Barrick Gold werd de millenniummunt voorgesteld. Die gouden munt wordt in het jaar 2000 op de markt gebracht en zal zo’n 1000 ton goud opslorpen. Het Zuid-Afrikaanse Anglo American, de grootste goudproducent ter wereld, steunt de opzet. Ford liet al belangstelling blijken om de millenniummunt te gebruiken bij promotieacties. Als de introductie een succes wordt en als gelijkaardige projecten goed uitgewerkt worden, kan de goudprijs op termijn wat glans terugkrijgen. Maar zoals vroeger wordt het wellicht nooit meer.
Jos Sterk
