De verhalen van Lena, Lea en Christine: traditioneel vs. nieuw vrijwilligerswerk.

“Ik denk niet dat er in Lourdes nog grote mirakels gebeuren. Maar de zieken die vanmorgen zijn teruggekomen van de bedevaart, waren zo gelukkig. Mandus, mijn man, is meegegaan als begeleider. Hij kan er bijna niet over spreken of zijn gemoed schiet vol.”

Lena Busschots (59) is voorzitster van de plaatselijke afdeling van Ziekenzorg in Berlaar-Heikant, nabij Lier, de afdeling van de christelijke mutualiteiten die langdurig zieken opvangt. “De Hei” telt 25 kernleden, voor 200 zieken. Zelf is ze niet meegeweest naar Lourdes, ze vindt het fysiek te zwaar. Maar er gaat geen dag voorbij zonder dat Lena in de weer is geweest voor Ziekenzorg: zieken bezoeken, vergaderen met het bestuur, feesten voorbereiden, uitstapjes organiseren, ze doet het allemaal. Vorige week nog hebben ze bijna honderd zieken meegenomen op een autotochtje langs de abdij van Tongerlo. “Mijn kinderen zeggen wel eens dat ik een fulltime job heb bij Ziekenzorg”, lacht Lena.

Christine Clinx (28) mag twee jaar Zwitserland niet meer in. Vorig jaar heeft ze er met Greenpeace de productie van een Solvay-fabriek stilgelegd. Ze heeft er een hele dag op een zoutberg gezeten, zodat de chloormachines het zout niet konden opzuigen. Samen met enkele andere actievoerders werd ze opgepakt en enkele dagen achter de tralies gezet. De Zwitserse politie trad nogal hardhandig op bij het inrekenen van de Greenpeace-leden: Christines handboeien werden zo strak aangespannen dat ze voor een halfjaar geen gevoel meer had in haar pink. Maar dat heeft haar niet van haar stuk gebracht, haar engagement voor de milieuorganisatie blijft even groot. “Een pink is ook maar een pink”, vindt ze.

IETS TASTBAARS DOEN

De Ziekenzorg-afdeling van Berlaar-Heikant is een van de jongste van de 1200 groepen die Ziekenzorg in ons land heeft. Ze bestaat net tien jaar. Lena stond destijds niet meteen te springen om lid te worden. “Zuster Margareta, de vorige voorzitster, sprak mij erover aan”, zegt ze. “De kinderen waren het huis uit en ik had tijd. Ik vond het niet eerlijk niets nuttigs te doen. Haar buurvrouw en vriendin Lea Wuyts (52) was jarenlang diamantbewerkster. Na een ernstige ziekte besloot ze haar baan op te geven en meer van het leven te gaan genieten. Het laatste waar ze zin in had, was voortdurend met zieke mensen te worden geconfronteerd. Maar Lena, die ondertussen een gedreven Ziekenzorg-ster was geworden, kon haar toch overtuigen. Nu gaan ze samen op ziekenbezoek. Lea is ook huisbezoekverantwoordelijke en organiseert creatieve middagen voor zieken die nog een beetje mobiel zijn. Dat ze zelf ziek is geweest, schept een band met de mensen die ze bezoekt. “Als je zwaar ziek bent, ga je helemaal anders tegen het leven aankijken. Je kunt dat niet uitleggen, zelfs niet aan je man of je kinderen. Ik weet wel wat die zieken voelen.”

Noorwegen, Zweden, Tunesië, Italië, Spanje, Zwitserland, Nederland, Frankrijk, Christine is er overal geweest voor Greenpeace. Ze hielp het Greenpeace-schip dat actie voerde tegen de Franse kernproeven in Mururoa in orde brengen, ze werkte mee aan een campagne tegen de overbevissing van de Middellandse Zee. Ze verzamelde clandestien informatie. Ze ketende zich vast aan een trein die chloor vervoerde. Gemiddeld is ze twee tot drie maanden per jaar in touw voor Greenpeace. De rest van haar tijd besteedt ze aan haar tentoonstellingen.

In 1992 is ze afgestudeerd aan de Academie van Antwerpen. Ze volgde er beeldhouwkunst, nu maakt ze voornamelijk installaties. Haar engagement bij Greenpeace en haar werk als jonge kunstenares vullen elkaar aan. “Misbruik van macht is een belangrijk thema in mijn werk. Ik wilde niet alleen op een abstract niveau bezig zijn, ik wilde ook iets tastbaars doen. Greenpeace probeert op een heel concrete manier machtsmisbruik op het gebied van het milieu tegen te gaan.”

GEEN MISSIONARISSEN

Lena en Lea zijn allebei ook lid van de Katholieke Arbeidersvrouwen (KAV) en van het Katholiek Vormingswerk voor Landelijke Vrouwen (KVLV), beter bekend als de Boerinnenbond. Ze zingen ook in het koor van Sint-Rumoldus, de parochie van Berlaar-Heikant. “Zonder vrijwilligerswerk zou de parochie uiteenvallen”, zegt Lena. “De catechese, de wijkwerking, de parochieraad drijven allemaal op vrijwilligers.”

Voor Lena heeft haar engagement bij Ziekenzorg zeker wel te maken met haar geloof, maar de zieken zelf hoeven helemaal niet katholiek te zijn. “Met de paasviering zijn er die de mis overslaan en onmiddellijk naar de feestzaal gaan. Dat kan geen kwaad. Wij weten meestal niet eens bij welke vakbond of ziekenfonds de zieken zijn.” Lea zou hetzelfde werk evengoed binnen een vrijzinnige organisatie kunnen doen. “Pas op, ik ben geen heiden. Maar ziekenzorg is er voor de mensen. Dat staat los van het geloof. Wij zijn geen missionarissen.”

Christine heeft na haar studies gesolliciteerd voor vrijwilligerswerk bij Greenpeace. Na een selectieprocedure kon ze aan de slag als actievoerster. Het klikte onmiddellijk met haar collega’s. “Ik vond het heel positief dat de helft van de actievoerders vrouw is. Een actie kan ook even goed door een vrouw worden geleid als door een man. Er wordt echt geen onderscheid gemaakt. Je hebt vrouwelijke stuurmannen en je hebt mannen die voor het eten zorgen. Ik heb altijd op katholieke meisjesscholen gezeten, voor mij was dat een openbaring.”

Ze engageert zich ook op andere manieren. Ze heeft enkele maanden geleden mee het Antwerpse ICC bezet, dat gesloten zou worden voor jonge kunstenaars. Ze heeft ook een tijdje voor Payoke gewerkt, een opvangtehuis voor (ex-)prostituees. Maar ze had niet het gevoel daar erg nuttig werk te leveren. “Met mijn knowhow kon ik die vrouwen niet opvangen. Wat kon ik doen? Luisteren ja, maar hun problemen kon ik niet oplossen. Ik ben geen psychologe. Iedereen heeft zijn eigen capaciteiten. Als ik dokter was, zou ik mij wellicht inzetten voor Artsen zonder Grenzen. Ik heb op de Academie leren lassen, nu las ik de boten van Greenpeace.”

HET STILLE GELUK

Ziekenzorg zullen Lena en Lea niet snel opgeven. “Ik hoef geen voorzitster te blijven, dat heeft geen belang”, zegt Lena. Maar “het stille geluk tussen een zieke en bezoeker” wil ze niet missen. “Dat contact is ook heel belangrijk voor mij”, zegt Lea. “Mensen die vrijwilligerswerk doen zijn mensen die van mensen houden.” Lena: “Soms is het natuurlijk wel zwaar, maar we lachen ook veel. En we leren bij. We hebben zelfs leren planten oculeren.”

Actie voeren is afzien, vindt Christine. “Het regent vaak of het is koud. Je kunt je niet wassen. Je mag bijna niet eten en drinken, want je kunt niet naar het toilet. Je slaapt in de benardste omstandigheden.” Wat haar motiveert? De resultaten, die zowel op korte als op lange termijn worden geboekt: “Door Greenpeace is de verbrandingsoven van Ronse dicht, door Greenpeace mogen er geen olieplatformen meer tot zinken worden gebracht, door Greenpeace worden de mensen milieubewuster.” Ook de menselijkheid vindt ze belangrijk. Van buurtbewoners die koffie en taart komen brengen, bijvoorbeeld.

Ja, ze wil nog een tijd actievoerster blijven. Hoe lang? Christine: “Geen idee. Als ik wat ouder ben, wil ik misschien niet meer op de barricaden. Ach, ik wil ook niet trouwen, ik geloof niet in dingen die voor het leven zijn. Niks is voor altijd.”

Christine Albers