Hubert van Humbeeck

Met Angela Merkel krijgt Duitsland zijn eerste vrouwelijke bondskanselier.

De peilingen voor de verkiezingen waren duidelijk. De Duitsers, zo bleek, wilden een zogenaamde ‘grote coalitie’ van christen-democraten en sociaal-democraten, met Gerhard Schröder als kanselier. Ze krijgen straks de helft van wat ze hebben gevraagd: een grote coalitie – de eerste sinds 1966. Zondagavond was zeker dat de SPD het kanselierschap aan de CDU/CSU en Angela Merkel zou laten. Haar partij verloor dan misschien wel bij de verkiezingen, maar ze heeft in de Bondsdag nog altijd vier zetels meer dan de SPD – daar kon uiteindelijk niemand naast kijken.

Na lange gesprekken onder acht ogen tussen Gerhard Schröder, zijn partijvoorzitter Franz Müntefering, Angela Merkel en de Beierse CSU-leider Edmund Stoiber kwam er zo een antwoord op de K-Frage. Want eerst moest worden uitgemaakt wie de nieuwe regering als kanselier zou leiden. Pas daarna kon er echt over de inhoud van een regeerprogramma worden onderhandeld. De nieuwe Bondsdag komt op 18 oktober voor het eerst bijeen, maar het staat nu al vast dat het tot midden november zal duren voor er in het parlement over de kandidatuur van Merkel zal worden gestemd.

Schröder en Müntefering hebben hun huid duur verkocht. Dat moest wel, zeiden ze, omdat hun partij Merkel anders nooit als bondskanselier zou aanvaarden. De SPD zou met de CDU/CSU overeengekomen zijn dat de sociaal-democraten in ruil voor het kanselierschap twee vakministers meer krijgen dan de christen-democraten. Om de sociaal-democratische achterban verder over de brug te halen, zouden Schröder en Müntefering ook hebben bedongen dat de christen-democraten straks de scherpe kanten van hun sociaal-economische programma afvijlen. Schröder zat ondertussen behoorlijk met zijn vriend Peter Hartz in de maag, die uiteindelijk zelf ook bij het schandaal aan de top van Volkswagen betrokken blijkt te zijn. De kanselier liet de personeelsdirecteur van VW maatregelen uitwerken om de Duitse arbeidsmarkt te hervormen, die diep in het vlees van veel traditioneel rode kiezers sneden.

Er komt nu wellicht een einde aan de politieke carrière van Gerhard Schröder. Tijdens het weekeinde liep nog even het gerucht dat hij genoegen zou nemen met de functie van vice-kanselier en minister van Buitenlandse Zaken. Maar het is in de Duitse politiek zeer ongewoon dat een kanselier een trapje lager gaat staan. Het enige bekende voorbeeld is dat van Gustav Stresemann, een politicus uit de jaren twintig van de vorige eeuw die eerst kanselier was en daarna minister van Buitenlandse Zaken.

Wellicht wil de SPD in de regering toch de toekomst voorbereiden. Dan kan ze beter een voorbeeld nemen aan Willy Brandt. Die was in de jaren zestig eerst minister van Buitenlandse Zaken om daarna met succes een gooi te doen naar het kanselierschap. Alleen: als het van Angela Merkel en haar partij afhangt, kan het even duren voor de SPD daar weer aan toekomt.

Hubert van Humbeeck

Met het voorbeeld van Willy Brandt voor ogen wil de SPD in de regering de toekomst voorbereiden.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content