‘Gelijkheid der geslachten is een westers cliché’

© Reuters

Vooral hoogopgeleide vrouwen vinden in Iran moeilijk een baan. Ayatollah Khamenei ontmoedigt openlijk vrouwenarbeid, en de verkiezingsbeloftes van president Rohani blijven dode letter. ‘Ik was razend dat de banken mij niets wilden lenen.’

Rehaneh (29) zit achter de toonbank van haar pas geopende boetiek verveeld in een tijdschrift te bladeren. Geen klanten voor haar felgekleurde damesmode. Maar ze geeft de moed niet op: ‘Een klantenkring opbouwen heeft tijd nodig. Je moet het hebben van mond-tot-mondreclame.’

Rehaneh is een uitzondering, want in Iran werken relatief weinig vrouwen buitenshuis. Vrouwen vormen slechts 12,4 procent van de werkende bevolking. Het aantal vrouwelijke ondernemers bedraagt 9,2 procent.

Opvallend genoeg zijn het net de hoogopgeleide vrouwen uit de grote steden die het moeilijk hebben om een baan te vinden, liefst 43 procent blijft werkloos, terwijl 90 procent van de vrouwen op het platteland bijdraagt aan het gezinsinkomen. Velen werken op het land of weven tapijten. Hoewel vrouwen de afgelopen jaren massaal zijn gaan studeren en zelfs de meerderheid uitmaken op de Iraanse universiteiten, blijven de meesten na het afstuderen zonder passende baan.

Iraanse cultuur

Voor een deel heeft dat te maken met de Iraanse cultuur, waarin de man als kostwinner wordt gezien. Daardoor hebben sommige studentes niet direct het voornemen om met hun diploma ook daadwerkelijk de arbeidsmarkt op te gaan. ‘Het geeft status, waardoor ik een rijkere man kan vinden’, zegt studente architectuur Samira (21). ‘Maar eigenlijk heb ik helemaal geen zin om in de architectuur te gaan werken.’

Parttimebanen zijn er nauwelijks. ‘Iemand die in Iran een vaste baan heeft, moet veel uren maken voor relatief weinig salaris’, zegt socioloog Saman Rahimi. ‘Veel vrouwen vinden het te zwaar om werk en gezin te combineren.’ Verder vinden vooral conservatieve families dat het voor een vrouw ongepast is om zich op de werkvloer onder mannen te begeven. ‘Wettelijk heeft een vrouw hiervoor toestemming van haar man nodig.’

De werkloosheid onder vrouwen begon te stijgen onder voormalig president Mahmoud Ahmadinejad, die tot 2013 regeerde en zijn beleid baseerde op uitspraken van Ali Khamenei. De grootayatollah ontmoedigt vrouwenarbeid en vindt dat werkende vrouwen aan twee voorwaarden moeten voldoen: hun werk buitenshuis mag hun belangrijkste taken als echtgenote en moeder niet ondermijnen, en de religieuze grenzen tussen mannen en vrouwen moeten op de werkplaats worden gerespecteerd.

In een speech die hij vorige maand op moederdag hield, zei Khamenei nog dat het huis voor een vrouw de beste plek is: ‘Waarom moeten we een wezen dat zowel lichamelijk als geestelijk voor een bepaalde omgeving is gemaakt, daaruit wegtrekken?’ Gelijkheid der geslachten noemde hij een ‘westers cliché’.

Tot verrassing van velen ging de Iraanse president Hassan Rohani de dag erna daar recht tegen in. Volgens hem moet de gelijke behandeling van man en vrouw op alle vlakken van de maatschappij worden doorgetrokken. Als reactie op Khamenei’s zorgen over de werkende vrouw, verklaarde hij: ‘Als een vader gaat werken, vergeet hij zijn vaderlijke plichten toch ook niet? Op dezelfde manier zal een moeder dat ook niet doen wanneer ze buitenshuis werkt.’

Economische realiteit

Structurele hervormingen om het ondernemerschap van vrouwen te promoten, kunnen de Iraanse economie een broodnodige stimulans geven. Maar de realiteit is wel dat veel kredietverstrekkers de capaciteiten van vrouwen te laag inschatten. Rehaneh weet daarover mee te praten. ‘Ik was razend dat de banken mij niets wilden lenen. Uiteindelijk heeft mijn vader mij geld voorgeschoten om deze winkel te beginnen. Wedden dat ik volgend jaar een rijke zakenvrouw ben?’

Bij zijn verkiezing beloofde president Rohani zich in te zetten voor vrouwenparticipatie, maar het pakte anders uit. Er kwam een overheidscampagne om vrouwen te stimuleren meer kinderen te krijgen, vanwege de krimpende bevolking. Er kwam een wet die het zwangerschapsverlof optrok van zes naar negen maanden, maar die zorgt ervoor dat werkgevers liever mannen aannemen. Een derde van de vrouwen verliest tijdens haar zwangerschapsverlof haar baan, en dat aantal blijft stijgen.

CAROLIEN OMIDI

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content