Geef de natuur de ruimte

SCHORRE VAN SAEFTINGHE Schorren zijn veel goedkoper en milieuvriendelijker dan dijken of dammen. © REPORTERS

Nieuwe natuur kan wereldwijd de kans op zware overstromingen indijken.

Als gevolg van de klimaatopwarming worden stormen krachtiger en stijgt de zeespiegel. Die twee elementen verhogen het risico van menselijke drama’s, zoals de tyfoon Haiyan op de Filipijnen of orkaan Sandy in New York. ‘Wanneer een zware storm zich vanaf de zee naar de kust toe beweegt, ontstaat een stormvloed die het zeewaterpeil met meerdere meters kan opstuwen’, zeggen biologen Stijn Temmerman en Patrick Meire van de Universiteit Antwerpen. Omdat op veel plaatsen natuurlijke buffers zoals schorren of mangrovebossen verdwenen zijn, kan zo’n storm veel schade veroorzaken.

Samen met Nederlandse collega’s publiceerden de twee in het topvakblad Nature een analyse van hun inspanningen om de kans op overstromingen te verminderen door middel van aangelegde ecosystemen. Ze experimenteren met nieuwe schorren langs de Schelde, zoals in de Kruibeekse polder, of zoals er in de Hedwige- en Prosperpolder op de Antwerpse Linkeroever moeten komen. Het Sigmaplan, dat de Vlaamse Scheldegebieden moet behoeden voor overstromingsrampen zoals er in 1953 en 1976 waren, voorziet in de aanleg van 4000 hectaren gecontroleerde overstromingsgebieden, waarvan 2500 hectaren schorren.

Schorren vormen een natuurlijke buffer tegen stormvloeden en kusterosie, en zijn kostenefficiënter en milieuvriendelijker dan systemen gebaseerd op dijken en afsluitdammen. Dichtbevolkte rivierdelta’s zijn de kwetsbaarste plekken voor overstromingen. Technologische kunstgrepen kunnen het risico van een ramp zelfs verhogen, omdat het water tussen de dijken nog hoger opgestuwd kan worden, of omdat het land als gevolg van het doorsijpelen van water in de bodem kan wegzakken.

Door dijken verder van de rivier aan te leggen en schorren een kans te geven, kunnen bij overstromingen grotere watervolumes geborgen worden, waardoor de kans op schade voor de mens beduidend vermindert. Schorren zijn ook efficiënte golfbrekers, waardoor het onderhoud aan de achterliggende dijken minder duur wordt. Daarbovenop zorgen biologische en geologische processen ervoor dat schorren zichzelf ophogen als de zeespiegel stijgt, terwijl dijken en andere constructies door de mens moeten worden aangepast, wat opnieuw geld kost.

Een natuurlijke verdediging is hier dus véél efficiënter dan een kunstmatige. Ze levert nog maatschappelijke voordelen op, zoals natuurbeleving en andere vormen van recreatie. Schorren zuiveren water en bieden vissen en andere diertjes interessante overlevingsmogelijkheden. Helaas is het maatschappelijk draagvlak voor het teruggeven van ruimte aan de natuur op veel plaatsen nog te klein.

DOOR DIRK DRAULANS

Dichtbevolkte rivierdelta’s zijn de kwetsbaarste plekken voor overstromingen.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content