Rik Daems (VLD) is minister van Telecommunicatie, Overheidsbedrijven en Participaties en krijgt daar nu, als gevolg van de Lambermont-overstap van Jaak Gabriëls (VLD) naar de Vlaamse regering, Kleine en Middelgrote Ondernemingen bij. Na de zomervakantie legt hij een beleidsnota-KMO’s voor – ‘middenstand ken ik nogal goed van vroeger’. Voor Kris Peeters en zijn zelfstandigenheir is dat geen goed nieuws. Met dan nog goed een jaar te regeren, valt geen indrukwekkend middenstandsbeleid van de invoegminister te verwachten.
Toch kan de nieuwe bevoegdheid de liberale excellentie troosten. Want aan zijn dagelijkse bezigheid beleeft Rik Daems weinig plezier. Zo daagt hij in het Sabena-dossier stoer Swissair voor de rechter, terwijl achter zijn rug de regeringsleider en de Zwitserse opperbaas snel een minnelijk akkoord bekonkelen. De minister is gefrustreerd. Hij roept de pers bijeen om uit te leggen hoeveel schoon werk hij verzet en welke mooie realisaties in de pijplijn zitten. Waarover hij echter niets concreets publiek kan maken en bijgevolg niet politiek kan scoren. ‘Plezant is anders.’
Daems noemt zichzelf graag general manager. Hij beheert de overheidsactiva. Uit zijn recentste Progress Report blijkt dat hij met een veertigtal bedrijven en eigendommen bezig is: bekende dingen als Belgacom, Sabena en De Post, minder bekende financieringsvehikels als Socobesom of Bim en quasi-anekdotes als Europese scholen en het Atomium. Hij heeft de impliciete opdracht waarde te creëren. Voor hem gaat dat nogal vanzelfsprekend de richting van privatisering uit, vanuit het dogmatische geloof dat een privé-bedrijf beter presteert dan een overheidsonderneming.
In het geval van de overheidsparticipaties kan dat zelfs kloppen. ‘Het is een rommeltje en de lijken blijven uit de kasten vallen’, aldus de minister. Sommige zaken zijn wettelijk scheef opgericht om het bedrijfsleven te steunen, andere zijn het resultaat van de Belgische wafelijzerpolitiek. In veel gevallen liet de overheid zich door andere aandeelhouders rollen en meestal werden ze verwaarloosd omdat geen politieke overheid zich er op een coherente manier mee bezighield.
General manager Rik Daems kan, ten voordele van de belastingbetaler, goed werk leveren. Politiek succes is daarbij niet voor hem weggelegd, want hij moet als een privé-manager discreet handelen. En protest van gevestigde belangen incasseren. Van zowel de postmannen die de privatisering van hun bedrijf moeilijk incasseren als van het georganiseerde bedrijfsleven dat de verkoop van Delcredere, de goedkope staatsverzekeraar van exportrisico’s, nooit zal lusten. En tegenwerking van collega’s in de regering pareren – niet iedereen in paars-groen gelooft evenveel in de weldaden van de vrije markt. Voor Rik Daems blijft frustratie wel de regel.
Guido Despiegelaere
