Moet ook België afstotelijke pakjes zonder merklogo verplichten, nu in Australië blijkt dat het aantal rokers er spectaculair door daalt?
Een merknaam van een multinational verbieden doe je niet zomaar. Sinds Australië eind 2012 als eerste land ooit generische verpakkingen invoerde voor alle sigaretten, waarop het logo van merken als Marlboro niet wordt vermeld, hebben tabaksexporteurs als Cuba en Honduras klacht ingediend bij de Wereldhandelsorganisatie wegens belemmering van de vrije handel. Ze worden daarbij gesteund door de tabaksfabrikanten, die zelf ook niet bang zijn om een overheid aan te pakken voor haar gezondheidsbeleid.
Maar de maatregel werkt wel. De resultaten van een grootschalige en anonieme overheidsenquête in Australië zijn spectaculair. Op drie jaar tijd is het aantal regelmatige rokers gedaald van 15,1 tot 12,8 procent. Ter vergelijking: in België ligt dat cijfer nog altijd op 21 procent.
De gewoonte lijkt in Australië ook uit te sterven. Steeds meer jongeren hebben er nog nooit gerookt, al ligt dat ook aan de prijs van 14 euro per pakje. En wie het wel doet, geeft aan dat de kwaliteit van zijn of haar sigarettenmerk verminderd is, of dat sigaretten allemaal hetzelfde smaken. ‘Waarom denk je dat grote bedrijven zoveel investeren in hun merk?’, zegt Carel Jansen, professor persuasieve communicatie aan de Universiteit van Groningen. ‘We proeven net zo goed met ons hoofd als met onze zintuigen.’
Dat hoofd wordt nu bijgestuurd door wat er wel op het pakje mag: afschrikwekkende foto’s, waarbij de Europese braaf afsteken tegen de Australische. ‘Anders werkt het niet’, volgens Jansen. ‘Neem het beeld van die afbuigende sigaret op Belgische pakjes, dat erop moet wijzen dat roken tot impotentie leidt. Dat heeft geen enkel effect. Als je het gewoontegedrag van mensen wilt veranderen, volstaan zulke cryptische boodschappen niet. Dan moet je helder communiceren. Je móét dus ver gaan. Maar je moet de mensen tegelijk ook duidelijk maken dat ze er iets aan kunnen doen. Anders creëer je alleen frustratie. Daarom moet er ook info over rookstophulp op de pakjes staan.’
Van de EU moeten vanaf 2016 ook Belgische pakjes bovenaan worden bedekt met een waarschuwing en een foto. ‘Maar of die beelden even ver zullen gaan als in Australië, betwijfel ik’, zegt Luk Joossens van de Stichting tegen Kanker. ‘België mag ook zelf beslissen of het generische verpakkingen invoert, maar daar hoor ik bij onze politici niet veel over. Ierland gaat het wel doen; Groot-Brittannië, Frankrijk en Noorwegen overwegen het. We moeten afwachten of de nieuwe federale regering ons rookprobleem even belangrijk vindt.’
Jelle Henneman
