JA

Opgetekend door Hannes Cattebeke

‘Toen ik een tijd geleden het voorstel lanceerde om de Vlaamse en de federale verkiezingen op hetzelfde moment te laten plaatsvinden, kreeg ik de wind van voren. Ondertussen heb ik de indruk dat meer en meer mensen zo’n systeem genegen zijn. Die aparte verkiezingen waren op zich wel goedbedoeld, maar er zijn te veel nadelen aan verbonden.

Het was een nobele doelstelling om de verkiezingen apart te houden om zo aan de bevolking duidelijker het onderscheid aan te geven tussen de Vlaamse overheid en de federale, maar we moeten durven toegeven dat die doelstelling niet gehaald is. Verkiezingen in België zullen altijd over de beide niveaus blijven gaan. Er zijn geen homogene bevoegdheidsafbakeningen: huisvesting is voor 90 procent een Vlaamse bevoegdheid, maar mijn voorstel over woonpremies is bijvoorbeeld wel een federale materie. Ook op het vlak van mobiliteit overlappen beide niveaus elkaar.

Ik heb respect voor de Vlaamse parlementsleden die naar eer en geweten niet meedoen aan de federale verkiezingen, maar de kiezers vragen zich af waarom ze niet kunnen stemmen op hun vertrouwde kandidaten. Dat is niet langer houdbaar.

Als we de verkiezingen apart houden, krijgen we een eindeloze reeks van verkiezingen. Dit jaar zijn er federale verkiezingen, het jaar daarna Vlaamse. Als er in 2005 een regering valt, moeten we opnieuw naar de stembus en in 2006 staan er alweer gemeenteraadsverkiezingen op de agenda.

Door de verkiezingen op hetzelfde moment te houden, zouden we het geheel bovendien transparanter kunnen maken. Een eenvoudige regel kan er dan voor zorgen dat niemand op verschillende lijsten mag staan: de verkiezingen op één dag en iedereen kan op maximaal één lijst staan.

Je mag ook niet over het hoofd zien dat het voor de kiezer sowieso mogelijk blijft om voor het Vlaamse parlement anders te stemmen dan voor het federale. Dat de verkiezingen op hetzelfde tijdstip plaatsvinden, doet daar niets van af.’

‘Aangezien in ons duale systeem de deelstaten over exclusieve bevoegdheden beschikken, is het perfect mogelijk om aparte verkiezingen te houden. Politici klagen nu dat de kiezers het onderscheid niet kennen tussen het Vlaamse en het federale parlement. Maar door de verkiezingen na één keer opnieuw samen te organiseren, krijgt de bevolking de tijd niet om aan het nieuwe systeem te wennen.

In elke volwassen federale staat moet een asymmetrie tussen de federale regering en de regeringen van de deelstaten mogelijk zijn. Duitsland is het voorbeeld dat het kan. Ik heb de indruk dat onze politici de mogelijkheid op asymmetrische regeringen op voorhand willen uitsluiten. Nochtans hoeven verschillende coalities niet noodzakelijk een extra probleem te vormen voor de coördinatie tussen de twee beleidsniveaus.

Die strubbelingen doen zich trouwens ook voor tussen ministers van dezelfde politieke strekking. De spanningen tussen Vlaams minister van Werkgelegenheid Renaat Landuyt (SP.A) en zijn federale collega Laurette Onkelinx (PS) waren daar de voorbije vier jaar een goede illustratie van. Ik zie niet in waarom er grotere problemen zouden zijn tussen Landuyt en bijvoorbeeld een federale CD&V-minister.

De ware reden voor het opgeven van aparte verkiezingen is volgens mij dat de politieke partijen zoveel mogelijk macht willen. Daarom zijn ze voorstander van een alles-of-nietssysteem: ofwel overal in de regering, ofwel nergens. Daarnaast zijn gescheiden verkiezingen voor de partijen een duurdere aangelegenheid, omdat ze dan twee jaar na elkaar campagnes moeten financieren.

In een perfect symmetrisch systeem, waar we gezien de meningen van veel vooraanstaande politici opnieuw naartoe gaan, blijft het voor de Waalse liberalen en socialisten bovendien mogelijk om door hun onderlinge afspraken ook de samenstelling van de Vlaamse coalitie te bepalen. Dat lijkt me geen ernstige situatie.’

NEE

‘De verkiezingen op één dag en iedereen op één lijst.’

‘De Walen bepalen de vorming van een Vlaamse coalitie.’