Als weglopen niet meer lukt, is het tijd voor actie. Maar ‘antidepressiva kunnen leiden tot blijvende seksuele stoornissen en niemand weet of ze echt helpen’, schreef psychiater en columnist Bram Bakker samen met twee andere hardlopers vorige week in deVolkskrant. ‘Voor vier van de vijf patiënten is runningtherapie (hardlopen) een veel beter alternatief.’
Is dat zo, mijnheer Bakker? ‘Bij mensen met een ernstige depressie is opname en medicatie onvermijdelijk’, benadrukt hij aan de telefoon. ‘Maar ernstige depressies maken maar hooguit twintig procent uit van het totaal. Bij lichte tot matige depressies waarvoor nu óók antidepressiva worden voorgeschreven, verdient een minder ingrijpende interventie de voorkeur.’
Looptherapie is een soort start to run, een programma van twee à drie maanden onder begeleiding van een looptherapeut. Patiënten joggen alleen en/of in groep, ongeveer drie keer per week. De focus ligt daarbij niet op presteren – sneller! verder! – maar op plezier beleven. ‘Een rustig tempo dus, waarbij je nog kunt praten’, zegt Juriena de Vries. Zij doctoreert over het onderwerp aan de Radboud Universiteit Nijmegen en nuanceert de claim van Bakker. ‘Strikt genomen is de verhouding vier op vijf niet bewezen. Wat wel vaststaat, is dat looptherapie inderdaad even effectief is, dat ze geen bijwerkingen heeft, en dat patiënten in vergelijking met een antidepressivabehandeling minder kans hebben om te hervallen.’
Twee Vlaamse psychiaters aan wie we de wetenschappelijke publicaties bezorgen waaruit dat alles volgens De Vries moet blijken, reageren gematigd sceptisch. Didier Schrijvers (UAntwerpen), die in het psychiatrisch ziekenhuis van Duffel werkt, noemt het bewijs ‘hoopgevend’, maar voorlopig niet meer dan dat. Antidepressiva corrigeren een verstoord neurotransmitter- systeem in de hersenen, legt hij uit. ‘Neurotransmitters zijn de boodschappers die zorgen voor signaaloverdracht. We weten dat je door te lopen endorfines produceert. Maar mensen met een ernstige depressie hebben vooral een serotoninetekort. Dat er bij lopen ook serotonines vrijkomen, wordt niet overtuigend bewezen. Over de vraag waarom looptherapie doeltreffend is, weten we nog niet veel.’
De onderliggende idee dat therapie met duursporten – lopen, maar dat kan ook fietsen of roeien zijn – voor een grote groep patiënten even doeltreffend is als antidepressiva, strijdt Schrijvers evenwel niet af.
Psychiater Stephan Claes (KU Leuven) evenmin. Maar dat geldt volgens hem hooguit voor drie op de vijf patiënten. ‘Want veertig procent, en geen twintig procent zoals Bakker zegt, is ernstig depressief. Alles wat geen pillen zijn (stressreductie, lichaamsbeweging, mindfulness…) verdient de voorkeur. Maar de realiteit is dat je een ernstig depressieve patiënt niet aan het lopen krijgt. Lusteloos zijn is net een van de kernsymptomen.’
Mensen die echt antidepressiva nodig hebben, hoeven zich overigens niet ongerust te maken, zegt Claes. ‘In Nederland is er discussie over de vraag of die ook na het stoppen nog seksuele bijwerkingen hebben. Wel, dat is het eerste wat ik daarover hoor. We kennen die pillen al dertig jaar, en tot nu toe is dat nooit zo vastgesteld.’
Naar schatting 13 procent van alle Belgen heeft vorig jaar antidepressiva geslikt. Over de zin en onzin van die massale consumptie brengt Canvas op 17 april een Panorama-reportage.
Conclusie:
Experts onderschrijven dat looptherapie een valabel en verkieslijk alternatief is voor antidepressiva, maar de verhouding ‘voor vier op de vijf patiënten’ noemen ze overdreven. Knack beoordeelt de stelling daarom als grotendeels waar.
GROTENDEELS WAAR
Jan Jagers
‘Voor vier op de vijf patiënten is runningtherapie veel beter dan antidepressiva’ Psychiater BRAM BAKKER, in de Volkskrant.
