De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge, Erik Suy, Monika Van Paemel en Etienne Vermeersch.
Mijnheer Eyskens, uw partij is het toneel geweest van een zware ruzie. Wilfried Martens wil niet meer op de Europese lijst staan, omdat Miet Smet die trekt, en niet hij.
Mark Eyskens: Dat is jammer. Misschien zijn er misverstanden gerezen tijdens de procedure. Ik dacht dat het voor alle ingewijden al lange tijd duidelijk was dat het partijbureau de voorkeur gaf aan een vrouw om de Europese lijst te trekken. Martens kennende, hadden wij gedacht dat hij akkoord kon gaan met een tweede plaats. Hij zou net zo goed verkozen zijn geweest, en hij had zijn functies in het Europees Parlement kunnen verderzetten. Ik denk ook niet dat zijn prestige zou zijn aangetast, wel integendeel, indien hij met een hoofse buiging een dame had laten voorgaan. In het Europees Parlement zijn 620 zitjes, waarvan de CVP er vier bezet. Niemand in Europa zou bedenkingen hebben bij het feit dat Martens in eigen land niet als Europese lijsttrekker opkomt. Dus, al heb ik begrip voor de ontgoocheling van mijnheer Martens, dan vind ik zijn reactie toch te krampachtig en een verkeerde politieke inschatting.
Waarom vervrouwelijking op de Europese lijst, en niet voor de Senaat of in Brussel?
Eyskens: Maar ook op die lijsten rukt de vervrouwelijking op. Voor de Senaat hanteren we het ritssysteem, afwisselend een man en een vrouw, terwijl de partij eigenlijk maar had geopteerd voor een “trits”: twee mannen en één vrouw. Ook op heel wat Kamerlijsten wordt gestreefd naar een evenwicht tussen mannen en vrouwen. Daardoor zendt de partij een belangrijk maatschappelijk teken uit. Ik vind wel dat verjonging en vervrouwelijking, ook al zijn ze noodzakelijk, geen absolute criteria mogen worden. Je moet in de politiek streven naar een mix van ervaring en jeugdig dynamisme.
Martens verdwijnt met bitterheid van het politieke toneel. Vreest u de dag dat u zelf aan de kant moet gaan staan?
Eyskens: Ik bereid me daar sereen op voor. Ik zit via mijn familie mijn hele leven midden in de politiek. Ik heb al zeer jong een paar belangrijke lessen geleerd. Mijn vader heeft me op het hart gedrukt: “Aan politiek doen is mooi, maar zorg ervoor dat je een stevig beroep hebt waarop je kan terugvallen.” Ik gruw van de uitdrukking “politiek dier”, die al gebruikt werd door Aristoteles. Ik heb steeds gepoogd diverse belangstellingshaarden buiten de politiek vurig te houden. Mocht de politiek wegvallen, dan zou ik dat betreuren, maar het zou geen catastrofe zijn.
De boerenbetoging in Brussel heeft de Europese landbouwpolitiek weer onder de aandacht gebracht.
Eyskens: Wij hebben sinds het begin van de Europese Gemeenschap gekozen voor een systeem van hoge landbouwprijzen, zodat de landbouwers een redelijk inkomen behouden. De keerzijde daarvan is dat je automatisch overproductie krijgt, dat je de grenzen moet sluiten voor de invoer van goedkopere producten, en dat je moet subsidiëren bij de uitvoer naar niet-EU-landen, wat de deur opent voor fraude. Dat beleid kost te veel en moet worden herzien. Anderzijds staan we voor het sociaal probleem van een niet onbelangrijke en verdienstelijke klasse in onze maatschappij, waarvoor we allemaal een aangeboren sympathie hebben.
We moeten dus een evenwicht vinden tussen wat economisch en wat sociaal nodig is. Men zoekt sinds jaren naar een alternatief voor die kunstmatig hoge prijzen, eventueel via rechtstreekse steun aan de landbouwers. Die zoektocht is in een stroomversnelling gekomen door de nakende uitbreiding van de Europese Unie. Ik geef één voorbeeld: een Belgische slachtkoe kost 35.000 frank, een Poolse 7000 frank. Stel je de grenzen open, wat gebeurt als Polen bij de EU komt, dan krijg je niet één Belgische slachtkoe meer verkocht. Dat wordt een ramp voor onze landbouw. Hetzelfde geldt trouwens voor andere, ook industriële, sectoren. Daarom pleit ik er al jaren voor om de uitbreiding van de EU in de tijd te spreiden, en in twee fasen te laten verlopen. Je kan vrij vlug de kandidaten opnemen in een politieke structuur, maar voor de economische integratie zijn wachtkamertechnieken en transitiemaatregelen aangewezen. Anders sturen we onze eigen economie, in de eerste plaats de landbouw, helemaal in de war.
Duitsland en Frankrijk staan in deze kwestie tegenover elkaar. En op de top in Bonn was geen eensgezindheid over Agenda 2000, waarin de financiering van de EU-uitbreiding centraal staat.
Eyskens: Sinds de verkiezing van Gerhard Schröder is er iets gebroken tussen Duitsland en Frankrijk, en dat kan gevaarlijk worden. Helmut Kohl en Dietrich Genscher waren politieke leiders die de oorlog en het naziregime hebben meegemaakt. Maar deze nieuwe generatie Duitse politici, is de eerste van het post bellum. Zij heeft geen complexen meer over de Tweede Wereldoorlog. Begrijpelijk, je kan een volk niet eeuwig schuldig achten voor gruwelen uit het verleden. Voor de nieuwe generatie Duitsers is Frankrijk een land als een ander. Het besef dat Duitsland in honderd vijftig jaar tijd drie keer oorlog tegen Frankrijk heeft gevoerd, vervaagt. Dat creëert in Europa een factor van labilisering, in de plaats van de vroegere stabilisering. Kleinere landen moeten ertoe bijdragen dat de as Berlijn-Parijs opnieuw wordt verstevigd, wat het best kan door er een driehoek Berlijn-Parijs-Londen van te maken.
De confrontatie tussen Duitsland en Frankrijk, onder andere over de financiering van de landbouw, mag niet blijven aanmodderen. Helaas is in beide landen de binnenlandse druk erg groot. Dat geen enkele Franse regering de machtige Franse landbouwsector voor het hoofd durft te stoten, hoeft geen betoog. En ook de Duitse socialisten lopen op eieren. Zij zijn niet de meest natuurlijke bondgenoten van de Duitse landbouwers, die veeleer achter CDU en CSU staan. Die christen-democraten hebben vanuit de oppositie nog maar pas een groot electoraal succes geboekt in Hessen. De socialisten zijn dus zeer gevoelig voor het verwijt dat zij de Duitse boeren in de steek laten. Als ze dat niet kunnen ontkrachten, graven ze zo kort na de verkiezingen al hun eigen graf.
De EU moet ook afrekenen met het ongenoegen over de transfers van Noord naar Zuid.
Eyskens: De Belgische ziekte die zich verspreidt in Europa. Iedereen vindt dat hij te veel betaalt, maar er zijn zowel ethische als economische argumenten om die transfers te verantwoorden. Vanuit moreel standpunt zou je kunnen zeggen: we zijn nooit solidair genoeg. Dat komt misschien naïef over bij gehaaide politici of misnoegde belastingbetalers. Maar er zijn ook economische overwegingen. Solidariteit hoeft geen spel met winnaars en verliezers te zijn, het kan een spel zijn waarbij iedereen wint. Wie geeft, verwekt bij de ontvangers vaak een dynamisme waarvan hij zelf profiteert. De honderd vijftig tot tweehonderd miljard die van Vlaanderen naar Wallonië vloeien, onder meer via de kanalen van de sociale zekerheid, komen voor een deel terug als de Walen Vlaamse producten aankopen. Dat geldt ook in Europa, al kan je zoiets niet sluitend met cijfers bewijzen.
Twee maanden na de invoering van de euro blijkt, in tegenstelling tot wat sommigen verwacht hadden, dat de dollar in waarde stijgt.
Eyskens: Laten we eerst onderstrepen dat de invoering van de euro, ook in tegenstelling tot wat velen dachten, een relatief non-event is geworden. Het grote publiek spreekt er nauwelijks over. Ik vind het goed dat de media de mensen gewoon maken aan de euro, door prijzen in Belgische frank ook in euro uit te drukken. Dat de euro lichtjes daalt ten opzichte van de dollar is een goede zaak voor onze exportpositie. En de inflatie blijft laag in Europa, een zwakke euro zal die niet aanzwengelen. De sterkte van de dollar wordt veroorzaakt door de uitzonderlijke dynamiek van de Amerikaanse economie, die al zeven jaar op rij een vrij intense groei vertoont, zelfs al wordt het dit jaar iets minder. Men moet onderzoeken waarom de Amerikaanse economie het zoveel beter doet dan de Europese, die met vallen en opstaan verloopt.
De euro slaagt er op deze manier niet in om op de internationale markten de dollar te verdringen.
Eyskens: Geen zinnig econoom heeft beweerd dat dat onmiddellijk zou gebeuren. Het is wel mogelijk op langere termijn. Olielanden, bijvoorbeeld, zouden hun transacties kunnen afsluiten in euro, en reserves aanleggen in euro. En dan komt de dag dat de wereldmarkt verdeeld is over twee grote monetaire blokken, die een akkoord kunnen sluiten over een echt internationaal muntsysteem. Geen Bretton Woods bis, want de omstandigheden van 1945 bestaan niet meer. Maar wel een stabilisatie van de wisselkoersen, wat gunstig is voor de internationale handel.
In het Europees Parlement is commissaris Edith Cresson opnieuw onder vuur genomen. En half maart komt de commissie van wijzen met haar verslag over mogelijke fraude. Dreigt de Europese Commissie te ontploffen?
Eyskens: Zo kort voor de verkiezingen lijkt me dat niet waarschijnlijk. Commissievoorzitter Jacques Santer poogt al wat vooruit te lopen door inderhaast de invoering van drastische controlemaatregelen aan te kondigen. De volgende Europese Commissie zal moeten timmeren aan haar geloofwaardigheid. Door de toepassing van het Verdrag van Amsterdam, krijgt het Europees Parlement al wat meer inspraak in de samenstelling van de Commissie en de aanstelling van haar voorzitter. Maar belangrijk is ook dat de regeringen de Commissie niet beschouwen als een vergulde promotie voor verdienstelijke politici, die in het binnenland uit de boot vallen. De Commissie is het embryo van de Europese regering, en moet door de bekwaamste mensen worden bemand.
In de Duitse regering staan rood en groen tegenover elkaar over de bevriezing van de dubbele nationaliteit. Het afbouwen van kernenergie is ook op een laag pitje gezet.
Eyskens: Daaruit blijkt dat regeren met de groenen, op basis van een droomprogramma, niet mogelijk is. Wij zijn allemaal een beetje groen geworden, maar er is een verschil tussen het vrijblijvend propageren van het groene gedachtegoed, en het daadwerkelijk uitvoeren ervan. De Duitse groenen willen alle kerncentrales sluiten. Dat is niet alleen een revolutie, maar ook een dwaasheid. Die bovendien niet eens gunstig is voor het leefmilieu. Want ze zal de pollutie, in de vorm van CO2-verspreiding, doen toenemen. Gelukkig hebben wij onze atoomcentrales nog. De nucleaire technologie is van kapitaal belang voor de toekomst. En België heeft in dat domein een grote knowhow opgebouwd, die we absoluut moeten behouden en verder ontwikkelen. Want in de loop van de volgende eeuw zal men overgaan van kernsplitsing naar kernfusie, wat een oplossing zal bieden voor het energieprobleem in de hele wereld. Op dat moment maak je, bij wijze van spreken, energie uit water. De politiek van de groenen in Duitsland is pure nonsens. Voor zover hij dat al niet wist, heeft Schröder het nu ingezien, en hij remt af op de vier wielen.
De kwestie van de dubbele nationaliteit kostte hem de meerderheid in Hessen, en bijgevolg in de Bundesrat.
Eyskens: Dat is iets anders. Uit allerlei enquêtes, ook in Vlaanderen, blijkt dat de onverdraagzaamheid van de mensen toeneemt. Dat heeft te maken met de criminaliteit, al schrijft men die te gemakkelijk aan vreemdelingen toe. De Franse filosoof Emmanuel Lévinas heeft het in zijn prachtige boeken geschreven: we zijn maar onszelf in het spiegelbeeld van de anderen. Het is evident dat we, met horten en stoten, evolueren naar een multiculturele samenleving. Wie zich daartegen verzet, voert een achterhoedegevecht, dat voor een stuk egoïstisch en onethisch is. We moeten ons daar met zijn allen tegen verzetten.
MARK EYSKENS
Koen Meulenaere
