Het Vlaamse cultuurbudget is de afgelopen tien jaar verdubbeld. De sector is grondig hervormd, maar iedereen vreest dat de vinger op de knip gaat. Tenzij er extra geld gevonden wordt: bij mens en bedrijf.

Na tien jaar Bert Anciaux als minister van Cultuur hopen zelfs de grootste critici dat zijn opvolger met evenveel succes extra geld voor de sector zal kunnen vergaren. Tussen 1999 en 2009 steeg het cultuurbudget van 222,7 miljoen euro naar 451,3 miljoen euro (+102,8 %). De kunstensector kreeg 136,6 % meer (van 76,3 miljoen euro naar 180,5 miljoen euro). De erfgoedsector explodeerde van 5,8 miljoen naar 28,8 miljoen euro (+393 %). Het sociaal-culturele werk steeg nog fors met 78,4 % naar 161,5 miljoen euro. Het ACW geeft binnenskamers toe dat zelfs een CD&V-minister hun verenigingen niet beter had kunnen soig-neren dan Anciaux.

1Haal het geld bij bedrijven

Een nieuwe forse stijging van het cultuurbudget zal er niet komen. Daarom pleiten verschillende partijen (zelfs Groen! en SP.A) voor een alternatieve financiering. Het voorbeeld is CultuurInvest, een onafhankelijk investeringsfonds dat renteloze leningen, overbruggingskredieten en participaties ter beschikking stelt van risicovolle cultuurprojecten die een kans maken om rendabel te worden. Dit instrument moet versterkt worden, zodat er iets minder op veilig wordt gespeeld.

De uitbreiding van de tax shelter – een fiscale stimulans door de (federale) overheid – van de film- naar de hele cultuursector zou een vliegwieleffect kunnen hebben. De sector zelf is ook niet langer vies van privé-kapitaal, zoals blijkt uit het advies van de Strategische Adviesraad voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media. Die SARC bezweert de politici wel om dit soort financieringsbronnen alleen te zien als aanvulling bij de bestaande subsidies.

2Haal het geld bij de mensen

In de Verenigde Staten zijn alle burgers een beetje cultuurminister. Zij pompen verhoudingsgewijs – in de vorm van fiscaal aftrekbare giften – even veel ‘publiek’ geld in cultuur als bij ons de overheid. In de Kamer ligt een CD&V-wetsvoorstel ter goedkeuring dat ook hier giften aan cultuur aftrekbaar moet maken. English Heritage of soortgelijke fondsen in Nederland en de VS tonen aan dat burgers en de non-profitsector een cruciale rol kunnen spelen in het cultuur- en mediabeleid. De sector van de ontwikkelingssamenwerking dankt zijn onafhankelijkheid én zijn maatschappelijk draagvlak aan de fiscaal aftrekbare giften (11.11.11). Wanneer burgers mee het cultuurbeleid gaan bepalen, vermindert bovendien ook de rol van de omstreden Beoordelings-commissies.

3Grote Instellingen tonen de weg

Vlaanderen telt een aantal grote cultuurinstellingen, van de Vlaamse Opera over het Ballet van Vlaanderen tot deSingel. Die moeten voldoende geld krijgen om zowel nationaal als internationaal de toon te zetten. Dat veronderstelt een samenwerking met de grote federale cultuurinstellingen zoals de Koninklijke Bibliotheek, de Munt, de Musea voor Schone Kunsten et cetera.

Maar ook in Vlaanderen is samenwerking noodzakelijk. De regio is te klein om drie stadstheaters op internationaal niveau te laten meespelen, om alle cultuurcentra kunstencentrum te laten spelen en alle musea te laten wedijveren met het Louvre. Het samenwerkingsakkoord met de Franse Gemeenschap is een historische erfschuld die de twee Belgische deelstaten eindelijk moeten inlossen.

4Cultuurop school

Een kwalijk en onbedoeld neveneffect van de maximumfactuur in het onderwijs is dat scholen nu vooral besparen op culturele uitstappen en schooltoneel. Dat staat haaks op de roep (van álle partijen) om meer cultuureducatie. In de cultuursector hebben veel verenigingen al jarenlang knowhow opgebouwd om kinderen en jongeren goesting te doen krijgen in kunst. Zonder een structurele samenwerking met onderwijs en een cofinan-ciering vanuit dat departement, blijft het bij morrelen in de marge en blijft cultuur een ‘luxeproduct’ in de scholen.

5Cultuurminister = mediaminister

De volgende minister van Cultuur moet ook minister van Media worden. Samenwerking tussen de cultuursector en de openbare omroep kan schitterende resultaten opleveren. Bovendien moet de VRT meer kunnen putten uit de geldstromen van het departement Cultuur. Dat vermindert de commerciële druk op de openbare omroep, zodat die op termijn zonder reclame kan.

DOOR KARL VAN DEN BROECK

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content