Recent kondigde de oliegigant Shell aan dat hij zijn investeringen in hernieuwbare energiebronnen drastisch terugschroeft. Bij de huidige olieprijs blijken ze niet meer rendabel. Ondertussen krijgt de consument verre vliegtuigreizen voorgeschoteld voor een appel en een ei. Voor enkele honderden euro’s vlieg je heen en terug naar Tokio. Terwijl één intercontinentale vlucht alle inspanningen op het vlak van milieubewust consumeren van een heel jaar overvleugelt.

Het is duidelijk dat de markt geen geheugen heeft. Nog geen negen maanden geleden piekte de olieprijs historisch hoog. Eindelijk leek de samenleving zwanger van een energiebewustzijn. Het eindige van fossiele brandstoffen werd een legitiem gespreksonderwerp: sinds enkele jaren overtreft het mondiale olieverbruik de reserves die men jaarlijks ontdekt. Noord-Amerika heeft nog makkelijk bereikbare bronnen voor een dozijn jaren. En de plaatsen waar olie langer voorradig is, blinken niet uit in politieke stabiliteit of democratie. En wie dacht dat we olie veilig kunnen vervangen door gas, kreeg afgelopen winter een geheugensteuntje toen de Russen de kraan dichtdraaiden.

De uitdaging is dus enorm. Meer dan ooit hebben we nood aan een trendbreuk richting hernieuwbare energiebronnen. De aardolie raakt op, en de gastoevoer is niet verzekerd. En dan hebben we het nog niet over de klimaatuitdaging. Maar door de opnieuw lage marktprijs voor energie stoppen bedrijven hun ecologische investeringen. En met de financiële crisis worden concrete projecten zoals de windmolens in de Noordzee afgeblazen omdat de financierende banken, waaronder Dexia, afhaken.

Om de uitdaging aante gaan hebben we geen nieuw idee nodig. We moeten gewoon de essentie van de linkse politiek van een maakbare samenleving van onder het stof halen: dat de democratie de taak heeft om te zorgen voor een toekomstgericht beleid en in functie daarvan de markt stuurt. Na de val van de Berlijnse Muur is dat idee opgeborgen. Door de financiële crisis komt het weer naar boven, maar nog te veel in termen van het behoud van de bestaande structuren. Voor een veilige wereld – ook op stuk van energie – is echter meer nodig, zoals politieke vooruitziendheid. Is het echt zo moeilijk om een maatregel te bedenken waarbij staatssteun aan banken wordt gekoppeld aan de verplichting om financiering voor investeringen in duurzame energiebronnen te behouden en vooral uit te breiden?

De markt heeft geen geheugen. Hopelijk leert de democratie wel uit het verleden.

DIRK HOLEMANS EN MARC HEUGHEBAERT ZIJN REDACTIELEDEN VAN OIKOS – TIJDSCHRIFT VOOR SOCIAAL-ECOLOGISCHE VERANDERING.

Dirk Holemans en Marc Heughebaert