Het Forum: plein in Rome, tussen Capitool en Palatijn, waar burgers samenkwamen om publieke zaken te bespreken en recht te doen.

Willy Kuijpers: Het drama van Sabena en van Zaventem is dat in het luchtvaartverkeer een rationalisering in Europees verband onafwendbaar is. Ik heb de jongste weken weer tal van staatsnationalistische reflexen gehoord, onder andere in het aandoenlijke Bourgondisch Nederlands van Etienne Davignon en Maurice Lippens, de peetvaders van la Belgique. Maar het is zinloos om vanuit België te willen meespelen in het wereldwijde luchtruim. We moeten leren uit de evolutie in de Verenigde Staten: daar heb je een paar intercontinentale maatschappijen, de andere richten zich op de korte afstand of op gespecialiseerde vluchten. Ik hoor te weinig echte specialisten. Ook Freddy Van Gaever komt nu pas op de proppen. En waar blijft de Vlaamse regering met het luchtvaartprogramma dat door Johan Sauwens (VU) is uitgewerkt? Welke rol kunnen regionale luchthavens als Deurne en Oostende spelen, als je ziet hoe de Waalse regering de luchthaven van Gosselies kunstmatig heeft opgepompt tot Brussel-Zuid?

Ik mis in het DAT-verhaal een duidelijke strategie. Hoe past die firma in de Europese context, en hoeveel privéfinanciering is er werkelijk gegarandeerd? Men zou beter overleggen met KLM en de Scandinaven, om te zien welke plaats er voor kleine landen in het Europese luchtverkeer is. En wat de effecten voor Zaventem en Schiphol zullen zijn van de nieuwe Franse luchthaven tussen Parijs en Rijsel. Ondertussen voert DAT een dwaze prijzenslag om de alarmerende onderbezetting van zijn toestellen tegen te gaan. Je kan voor vijftig euro vliegen, maar dan alleen de heenreis. De enige die ik op zo een manier heb weten reizen was ikzelf. Toen ik actie ging voeren in Baskenland of in het Oostblok kocht ik ook alleen een heenticket, omdat ik toch zeker was dat ik in de cel zou belanden en aux frais de la princesse zou terugvliegen.

De rol van de regering in het faillissement van Sabena zal in een parlementaire commissie onderzocht worden.

Kuijpers: Dat faillissement was een doorgestoken kaart. Men heeft Sabena laten sterven en de gemeenschap betaalt het sociaal passief. Ik hoor dat Sabena in vergelijking met de concurrentie veertig procent te veel personeel in dienst had. Daar draaien wij nu met zijn allen voor op, en dan stemt het bitter dat anderen profijt zullen trekken uit goede brokken als de catering en Sabena Technics. Laat het parlement maar blootleggen hoe dat alles is kunnen gebeuren.

Volgens de CD&V voeren de liberalen een bewuste verrottingsstrategie in de overheidsbedrijven. Na Sabena komt De Post op tafel.

Kuijpers: Het is jammer dat er in het overlegsysteem geen open kaart met de vakbonden wordt gespeeld. Iedereen weet dat door het opengooien van de markt, binnen dit en anderhalf jaar zowel de Nederlandse, Duitse als Franse post hier het verdeelsysteem in handen kunnen nemen. We houden ons bezig met gepersonaliseerde postzegels, maar dat het hele postsysteem voor een revolutie staat, zwijgen we dood. Aan het onderwijs zijn terecht ‘eindtermen’ opgelegd. Idem voor de gemeentebesturen, die inzake OCMW en politiediensten aan bepaalde criteria moeten voldoen. De regering zou zichzelf ook eindtermen moeten opleggen. Er is veel te weinig toekomstvisie in delicate dossiers als luchtvaart, spoor- en wegverkeer, energiesector, post en telecommunicatie. Is De Post een openbare dienst of een commercieel bedrijf? Zelfs dat essentiële uitgangspunt wordt niet duidelijk uitgeklaard. Het verschil is nochtans aanzienlijk. Als het om een openbare dienst gaat, moet de gemeenschap ervoor betalen en moeten er ook in kleine plattelandsgemeenten postkantoren zijn. Is het een commercieel bedrijf, dan moeten onrendabele vestigingen worden afgestoten. Ik begrijp niet dat de vakbonden dat debat niet opdringen.

Over iets meer dan een maand gaat op lokaal niveau de eengemaakte politie van start. Die hervorming gaat met zware moeilijkheden gepaard.

Kuijpers: Het is als met het Vernieuwd Secundair Onderwijs: de politiehervorming vertrekt in de mist en zal in de mist stranden. Er is holderdebolder toe besloten na de Witte Mars, maar ze zal haar doel voorbij schieten. De moeilijkheden zijn niet te overzien, en Binnenlandse Zaken heeft de kostprijs schromelijk onderschat. Antoine Duquesne (PRL) moet zowat de zwakste minister zijn sinds de doortocht van Herman De Croo (VLD) op Onderwijs. Hij heeft zich door de politiebonden laten rollen in de aanloop naar Euro 2000. Geen toegeving was gek genoeg, alles kregen ze voor elkaar met een staking als chantagemiddel. De factuur van al die beloften is gigantisch en onbetaalbaar, en creëert daarenboven onaanvaardbare salarisverschillen met het andere gemeentepersoneel. Het ACOD eist nu al een algemene loonsverhoging van vier procent. En door de inperking van de oproepbaarheid van agenten heb je er nu acht nodig waar je vroeger met zes genoeg had. In Herent komt er zo op een politiebegroting van 32 miljoen frank (793.000 euro) in één jaar tijd 27 miljoen frank (669.000 euro) bij.

De hervorming zorgt voor tal van praktische obstakels die wij in de gemeenten aan den lijve ondervinden, maar waarvoor ze in Brussel potdoof blijven. Het is niet door een veldwachter een andere titel te geven of een hoger salaris, dat je een betere agent hebt. Als vroeger in Herent een moord werd gepleegd, moesten wij de heren van Leuven bellen, die dan met veel zwier naar hier afzakten, eerst onder elkaar ruzieden over welke politiedienst de zaak in handen mocht nemen, en vervolgens onze agenten vanuit de hoogte opdroegen om het verkeer te regelen en de plastieken linten te hangen. Nu moeten wij een moord zelf oplossen. We moeten naast een zone- en een wijkcommissariaat ook een afdeling recherche uitbouwen, maar wij hebben daar het gekwalificeerde personeel niet voor. Als federalist juich ik het principe toe dat je ter plaatse moet oplossen wat je ter plaatse kunt oplossen, maar dan moet je de nodige mensen en middelen krijgen. Van ons nieuwe politiebudget zal 89 procent naar personeelsuitgaven gaan, en slechts 11 procent naar werkingsuitgaven. Dat is niet werkbaar.

Onder druk van de PS zal de federale regering de extra kosten voor zich nemen.

Kuijpers: Eén maand voor we van start moeten gaan, weten wij niet eens hoe hoog de federale dotatie zal zijn. Onze politiebegroting had vóór 1 november goedgekeurd moeten zijn. Dat hebben we moeten uitstellen waardoor ook de gemeentelijke begroting geblokkeerd is. Het zonaal veiligheidsplan is niet klaar, eenvierde van de zonechefs is niet aangesteld…, dat is onzindelijk bestuur. In Wallonië is het nog veel erger omdat Waalse gemeenten hun ordehandhaving altijd hebben afgewenteld op de rijkswacht. Die werd door de federale overheid betaald, en dus mee door Vlaanderen. In Wallonië waren er per duizend inwoners acht keer meer rijkswachters dan in Vlaanderen. Acht keer! Nu moeten ze zelf voor de kosten instaan en dat is voor de meesten een regelrechte ramp. Vandaar dat de PS in de bres springt, en de hervorming zou willen uitstellen. Binnenlandse Zaken heeft alle politiezones ingedeeld in vier groepen, van Q1 tot Q4. In Q1 zitten de zones die ad vitam aeternam een beroep kunnen doen op de nationale solidariteit. Wel, Q1 omvat 25 politiezones, allemaal Waalse. Die dus beloond worden omdat ze vroeger hun plicht niet hebben gedaan. En Vlaanderen betaalt twee keer. Dat is toch een schande? Maar men schijnt dat niet te weten, want ik hoor weinig protest.

Onderschat de regeringstop het gevaar van de politiehervorming?

Kuijpers: Ik vrees van wel, en hij kan niet beweren dat de burgemeesters niet tijdig aan de alarmbel hebben getrokken. Wij hebben deze schermutseling eerder al meegemaakt met de brandweer. Zo is de vervroegde pensionering op 55 jaar, waar het onderwijs voor staakt, eerder bij de brandweer ingevoerd. Het sociaal passief daarvan is immens. Dat iemand van 55 niet meer dertig meter hoog op een ladder moet kruipen, wil ik aanvaarden. Maar 55-plussers kunnen bijvoorbeeld wel instaan voor preventie-inspecties, die op lange termijn kostenbesparend zijn, maar nu achterwege blijven omdat het personeel er geen tijd voor heeft. Idem voor de politie. Er zijn zoveel nuttige diensten die niet verleend worden omdat er te weinig manschappen zijn. Niet moeilijk, als men een pak mensen vijf of tien jaar te vroeg uit de dienst schrapt. Ook in het onderwijs zijn er voldoende alternatieve taken voor oudere leerkrachten die liever niet meer voor de klas staan. Laat 55-plussers deeltijds werken, maar zet zo’n grote massa niet buiten het arbeidscircuit. Dat is niet goed voor hen, en het zadelt de komende generaties op met een onbetaalbare last. Ik had in deze kwestie graag wat meer inzicht van de vakbonden gemerkt.

De Vlaamse meerderheidspartijen willen de volgende koning alle politieke macht ontnemen.

Kuijpers: Mocht Laken verstandig zijn, zou het zelf voorstellen doen over zijn rol in de nieuwe Europese Unie. Maar de koningshuizen hebben de media ontdekt, en laten met grote bereidwilligheid alle prinsen en prinsessen in een populariteitsbad dompelen. Dat de media daar niet kritischer tegenover staan, is erg. Het illustreert dat in de pers commerciële overwegingen vaak zwaarder wegen dan journalistieke. Er moet gedebatteerd worden over het instituut monarchie. En als op federaal niveau bepaalde partijen de discussie blokkeren, dan moet het maar in het Vlaams parlement. Collega-Forumlid Robert Senelle zegt: ‘Als de vorst zich aan de grondwettelijke bepalingen houdt, is er geen probleem.’ Maar als de koning informateur en formateur mag aanstellen en ministers benoemen, dan geeft de grondwet zelf hem de invloed en de macht die hij niet zou mogen hebben. Ik pleit ervoor om de koning enkel een protocollaire functie te geven. En ik zou hem zeker de bevoegdheid ontnemen om nieuwe adel te benoemen, want dat gebruik is ronduit belachelijk en een belediging voor wie niet wordt uitverkoren.

De storm rond de nieuwe politieke partijen is een beetje geluwd. Hoe kijkt u daarop terug?

Kuijpers: Wat mijn eigen Volksunie betreft met een bloedend hart. Het uiteenvallen van iets waaraan ik met vele vrienden mijn leven heb gewijd, heeft me diep geraakt. Ik ben tot op het laatste blijven hopen dat het niet zo ver zou komen, omdat de politieke visies van de verschillende groepen echt wel met elkaar te verzoenen waren. Maar door de koppigheid en de eerzucht van een veertigtal mensen is een erfgoed, dat met grote liefde en kameraadschap was opgebouwd, kapot gemaakt. En hoe het verder moet, weet ik eerlijk gezegd niet. Ik zou alvast beducht zijn voor een kiesdrempel van vijf procent.

Tot welke partij behoort u nu? Tot de N-VA of tot Spirit?

Kuijpers: Wel, dat men mij dat eens komt zeggen. Ik stap naar geen van de twee, en ik weiger mij te onderwerpen aan een referendum waarin mij een onmogelijke keuze wordt voorgelegd. Wij zijn Volksunie-Herent en we bewijzen dat je vanuit dat VU-erfgoed, gekoppeld aan een visie op de toekomst, aan de basis wél goed kan werken. Maar wij zijn, op ons niveau, meer een beweging dan een partij. Het begrip partij is volgens mij versleten. Door de democratisering is de burger ontvoogd en met zijn stem gaat hij shoppen tussen de verschillende partijen, die trouwens nauwelijks verschillend zijn. Een politieke beweging is een stabielere grondslag van de democratie. Bij verkiezingen komt het erop aan om de mensen die zich in die beweging kunnen vinden te verenigen in een coöperatie. Zoals Jordi Pujol in Catalonië heeft gedaan. Wat nu gebeurt in de Volksunie en de CD&V is een splitsing, de herverkaveling moet nog volgen. En als ze niet volgt, gaan we de zoveelste Zwarte Zondag tegemoet.

Koen Meulenaere

Willy Kuijpers is politicus (VU), en burgemeester van Herent.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content