‘Ik weet dat de Britten eigenlijk niet wilden dat de [Europese] top zou slagen. Zij hebben een andere agenda. Zij willen van Europa een zuivere economische ruimte maken. Als we hen volgen riskeren we van de EU een kopie te maken van de Verenigde Staten.’ Deze bewering, die klinkt als een beschuldiging, komt van Europees commissaris Louis Michel die verderop in het blad zijn licht laat schijnen over de crisis binnen de Unie. Zoals andere Europese kopstukken tracht Louis Michel de uitslag van het Franse en het Nederlandse referendum over de Europese grondwet te verdringen en zoekt hij naar middelen om die grondwet alsnog door de strot van de EU-burgers te rammen. En ondertussen moeten er ook schuldigen worden gevonden voor het voorbije debacle.
Het is ze daar op het Brusselse Schumanplein blijkbaar ontgaan dat de aversie van de Fransen jegens Europa niet nieuw is. Destijds al aanvaardden ze met het kleinst mogelijke verschil het verdrag van Maastricht. En dat in een periode dat de Franse president François Mitterrand, samen met de Duitse kanselier Helmut Kohl, de Europese lijnen uitzette, en de Europese Commissie geleid werd door een van de sterkste voorzitters ooit, de Fransman Jacques Delors. Bovendien ging het Frankrijk in die dagen economisch voor de wind.
Vandaag worstelt Frankrijk met een gigantisch probleem: Jacques Chirac. Die liet destijds het verdrag van Nice in elkaar knutselen. The Economist publiceerde ooit het verslag van die onderhandelingen. Daaruit bleek dat Chirac bereid was de stichtende EU-leden een grotere impact te geven bij de besluitvorming, ten nadele van de nieuwe lidstaten. In de ogen van de Franse president was dit niet meer dan een billijke compensatie voor de inspanningen en de opofferingen die ze zich hadden getroost voor de oprichting van de Europese Unie.
Later, tijdens de Irak-crisis, zou Chirac de nieuwe vooral Oost-Europese lidstaten die de kant van de Verenigde Staten kozen tegen de kar rijden door publiekelijk te zeggen dat de nieuwkomers – ces petits pays de merde, zei een Franse diplomaat – de kans hadden verkeken om hun mond te houden. Die uitval van Chirac heeft de Europese Unie onnoemelijk veel schade berokkend. De verdeeldheid op de jongste top in Brussel is daarvan een gevolg.
Intussen volgen ze in Washington met stijgende verwondering de manier waarop de lidstaten elkaar de schuld toeschuiven voor de onmacht van de Europese Unie. Uitgerekend op een moment dat de wereldeconomie drastische verschuivingen doormaakt, dat het epicentrum van de wereldproductie zich verlegt naar Azië. Vooral naar China, met zijn nietsontziende kapitalistische economie ondersteund door een communistische methodiek, waar elke sociale actie eindigt in een werkkamp.
Indiase ondernemers en Chinese staatsbedrijven kopen almaar meer westerse bedrijven op, met als logisch gevolg dat het beslissingscentrum van die ondernemingen wordt verlegd. En aangezien westerse kapitalisten, zoals Lenin ons leerde, altijd bereid zijn het touw te verkopen waarmee ze zullen worden opgehangen, organiseren Wall Streetbanken de uitverkoop.
Vooral dat laatste leidt tot onrust in Washington. Daar hopen ze alsnog op de vorming van wat sommigen graag een Transatlantische Unie noemen, om het hoofd te bieden aan de verwoestende globaliseringsgolf die vanuit Azië komt aanrollen. Om de toenadering te bewerken, heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Condoleezza Rice zich omringd met een keur van adviseurs die Europa welgezind zijn.
Het is haar bedoeling, schreef Bill Drozdiak onlangs in de Financial Times, de militaire alliantie die het Westen ongeschonden door de Koude Oorlog heeft geloodst, om te vormen tot een globaal partnerschap tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie.
Maar volgens de Britse premier Tony Blair is Europa daar nog niet voor uitgerust. Zijn vertrouwen in het Europese model is niet erg groot. Vorige week nog sprak Blair, die eind van de week het EU-voorzitterschap opneemt, in Straatsburg het Europees parlement toe. Hij zei daar: ‘Wat voor een sociaal model is dit, met twintig miljoen werklozen, een productiegraad die lager ligt dan in de Verenigde Staten, een model dat toelaat dat India meer wetenschappers voortbrengt dan Europa?’
Vanuit het Europees parlement kwam alvast geen antwoord op de vraag van Blair. Het schijnt dat het parlement zich de jongste weken nogal onledig hield met de riante opslag die de leden zichzelf hebben toegekend.
Rik Van Cauwelaert
‘In Washington hopen ze op de vorming van een Transatlantische Unie.’
