In een referendum keurden de Zwitsers de toetreding van hun land tot de Schengengroep goed.
De meerderheid van de Zwitserse kiezers (55 %) heeft zijn fiat gegeven: de Zwitserse regering mag alle maatregelen nemen om toe te treden tot de groep van landen die het Verdrag van Schengen ondertekenden. Praktisch gevolg: mensen uit die 15 lidstaten zullen zonder identiteitscontrole Zwitserland binnen kunnen. Vanaf begin 2008 wel te verstaan. Zwitserland krijgt immers ook toegang tot het Schengen Informatie Systeem, waar gezochte misdadigers geseind worden, en tot Eurodac, de database waarin (afgewezen) asielzoekers zijn geregistreerd. Pas als al die computerlijnen werken, zal er geen controle meer zijn van de Schengenburgers.
Veel zullen wij daar niet van merken, want nu al wordt maar drie procent van de 700.000 Europeanen die elke dag Zwitserland binnenkomen gecontroleerd. En de douanecontrole blijft, ook na 2008, bestaan. Net als het bankgeheim trouwens.
Maar de uitslag van het referendum is volgens vele waarnemers een opsteker voor Europa, zeker na het Franse en Nederlandse ‘nee’ tegen de Europese grondwet. ‘Dat heeft maar weinig invloed gehad’, zegt Almut Bonhage. Zij is secretaris-generaal van de pro-Europese beweging Nouveau Mouvement Européen Suisse (Nomes). ‘De meeste mensen stemmen per post en hadden hun stem al uitgebracht voor de uitslagen in Frankrijk en Nederland bekend waren.’
Meer Europa
Bonhage is niet verbaasd dat Zwitserland ‘ja’ zei: ‘Het was duidelijk dat dit over een zeer praktische kwestie ging, namelijk de samenwerking tussen onze politie en die van de Europese lidstaten. We zijn eerder verrast door de grote groep die tegenstemde. Maar na de emotionele campagne was dat eigenlijk wel te verwachten.’
Die emoties kwamen van de rechtse Schweizerische Volkspartei (SVP). Die haalde in 2003 bij de parlementsverkiezingen een stembusoverwinning dankzij een anti-EU-programma en wil in geen enkel geval meer Europa in Zwitserland. Secretaris-generaal Aliki Panayides is dan ook zwaar aangeslagen door de uitslag. ‘Met de hetze die regering en media tegen ons voerden, moesten we wel verliezen’, stelt Panayides. ‘Nu lopen we het gevaar dat de regering Zwitserland binnen de EU brengt en dat we onze economische autonomie en onze identiteit verliezen’.
De grote werkgeversorganisatie Economiesuisse had zich nochtans achter het ‘ja’ geschaard. ‘Omdat ze door de regering gegijzeld werd’, zegt Panayides. ‘De gewone mensen weten wel beter! Zij zien in dat onze jobs en onze levensstandaard bedreigd zijn.’ De SVP zal daarom nog harder ijveren dat de kiezers op 25 september tegen het vrije verkeer van personen uit de tien nieuwe Europese lidstaten stemmen. Zelfs met het risico dat Europa in dat geval de bilaterale verdragen met Zwitserland opschort? Panayides: ‘Dat gebeurt niet. Brussel heeft te veel voordeel bij Zwitserland.’
‘En Zwitserland bij Europa’, werpt Bonhage tegen. ‘Zestig procent van de Zwitserse export gaat naar de EU-lidstaten. Het is bewezen dat de Europese samenwerking ons banen oplevert. De Zwitsers weten dat ook, ze hebben duidelijk tegen het isolement gestemd.’
Wat niet wil zeggen dat Zwitserland morgen lid wordt van de EU of in september het vrij verkeer van personen uit álle Europese lidstaten zal goedkeuren. Bonhage: ‘Om dat referendum te winnen, zullen we de kiezers er absoluut van moeten overtuigen dat meer Europa de Zwitserse manier van leven niet aantast.’
Misjoe Verleyen
