Brussel is het jongste gewest van België, maar grote groepen jongeren hebben er nauwelijks toekomstperspectieven.

In de aanloop naar de regionale verkiezingen zijn de Brusselse Staten-Generaal, een platform van honderden wetenschappers en verenigingen, begonnen met een grote studie- en discussieronde over de problemen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Er verschenen al wetenschappelijke nota’s over diverse onderwerpen zoals de gezondheidszorg, de arbeidsmarkt en het onderwijs in Brussel. Vervolgens werd daarover op verscheidene locaties met het publiek van gedachten gewisseld.

Er is werk aan de winkel, zoveel is duidelijk. De rode draad door alle publicaties is de vaststelling dat Brussel in toenemende mate een duale en gesegregeerde stad is, met rijke oudere inwoners in welvarende stadsdelen in het zuiden, en straatarme jonge migranten in de volkswijken langs het kanaal.

Die ongelijkheid uit zich ook op het vlak van de gezondheid. De Brusselse jongeren – veelal arm en afkomstig uit de migratie – verkeren in aanmerkelijk minder goede gezondheid dan hun leeftijdsgenoten in Vlaanderen en Wallonië. Onderzoekers noemen de toestand bij Brusselse kinderen ronduit verontrustend. Een op de drie kinderen, zo blijkt uit analyse van de geboortecertificaten, wordt geboren in een gezin zonder inkomen uit arbeid.

In 1991 was Brussel nog het oudste gewest van het land, vandaag het jongste, met een snel groeiende bevolking. Als de huidige trends aanhouden, zal Brussel midden deze eeuw 1.300.000 inwoners tellen. De druk op het onderwijs, de woningmarkt en de zorginstellingen laat zich raden. Parallel aan die bevolkingstoename is er sprake van een constante daling van het gemiddelde inkomen van Brussel. Het gewest en de gemeenten moeten dus met steeds minder middelen een steeds kwetsbaarder stedelijke bevolking zien op te vangen.

Brusselse migrantenjongeren stapelen intussen de sociale handicaps op. Het onderwijs dat ze volgen, bestendigt hun achterstand. Er zijn overvolle gettoscholen aan de ene kant, witte elitescholen aan de andere kant. De onderzoekers gewagen van apartheid in het onderwijs. De resultaten zijn navenant. Bijna een op de drie Brusselse jongeren heeft geen diploma secundair onderwijs. De gemiddelde jeugdwerkloosheid in Brussel bedraagt 35 procent. In Brussel zitten driemaal meer jongeren bij het OCMW dan in de andere gewesten. En ook na aftrek van factoren van sociale ongelijkheid blijven grote groepen jonge Brusselaars in de kou staan. Praktijktests laten zien dat bij 34 procent van de aanwervingen sprake is van discriminatie. In een gewest waar een op de twee inwoners van buitenlandse afkomst is.

Er is in Brussel dus wel wat meer aan de hand dan een lokettenruzie. Feit is ook dat de toestand Brussel boven het hoofd is gegroeid. In de woorden van de onderzoekers: ‘De uitdaging overstijgt de mogelijkheden van een gewest dat fiscaal dreigt dood te bloeden.’ Wallonië heeft al een marshallplan, Brussel heeft er dringend een nodig. Maar Brussel redt het niet zonder de hulp van Vlaanderen en Wallonië.

door Han Renard