Needcompany in woord en beeld.
Rock-‘n-roll. Dat is de eerste gedachte die opduikt bij het bekijken van de foto’s van Maarten Vanden Abeele. Ze vormen de hoofdmoot van “De luciditeit van het obscene/het obscene in de luciditeit”, het naar een kunstcatalogus lonkende boek over de Vlaamse theatergroep Needcompany. Een wat cryptische titel, zoals een acteur in het tekstgedeelte achterin opmerkt. “Een titel? Nee, eerder een gedachtewolk, een woordraadsel, een rebus”, riposteren de samenstellers in hun inleiding. Op de omslag ontbreekt trouwens een titel en wrijft een wazig geportretteerde vrouw (de actrice Ina Geerts) een restje slaap uit de ogen.
Rock-‘n-roll dus. De soms grofkorrelige, soms wazige en dan weer vlijmscherpe momentopnamen van een theaterfamilie onderweg, stralen die typische verlatenheid en ongebondenheid uit. Of zijn het de verwante, overbekende beelden van Anton Corbijn, de hoffotograaf van onder andere U2, die die indruk in de hand werken? Een ding staat als een paal boven water: een “theaterboek” in de enge zin van het woord is “De luciditeit van het obscene/het obscene in de luciditeit” niet geworden. Het bevat geen beelden uit de theaterproducties, noch zuiver informatieve essays die het werk van Needcompany situeren. Het is integendeel een fotoboek met “verhalen” van Rudi Laermans, Stefan Hertmans, Jan Denolf en Lieven De Cauter, dat rustig op zichzelf kan staan, dat ook los van het werk van Needcompany kan bestaan.
Kijk maar naar de beelden van Maarten Vanden Abeele, een jonge Vlaamse fotograaf die de jongste jaren niet alleen het danstheater van Pina Bausch, maar ook de eigentijdse Antwerpse rockscène op de gevoelige plaat vastlegde. De foto naast de titelpagina van het boek toont het achterhoofd van een man die naar een tegen een spiegel geplaatste foto kijkt en zichzelf net boven die foto weerspiegeld ziet. Een haast symbolisch beeld: de lezer ziet als het ware zichzelf in de rol van de kijker naar de komende foto’s. Wie met het werk van Needcompany vertrouwd is, herkent bovendien de thematiek van de voyeuristische blik. Een betekenis die nog wordt versterkt door het feit dat het Jan Lauwers zelf is – een van de samenstellers van het boek overigens – die in de spiegel blikt.
Het thema van het voyeurisme vind je om de haverklap in het boek terug. De acteurs van Needcompany op hun hotelkamer of in de loge, verwikkeld in dagdagelijkse handelingen die door de fotograaf met veel flou artistique worden “geënsceneerd”. Soms triest, dan weer grappig. Samen met de verlaten beelden van autowegen, straten, luchthavens, treinstations en kamers vormen ze misschien het obscene van de luciditeit.
Een uitgave van Needcompany i.s.m. Uitgeverij IT & FB, Brussel/ Amsterdam, 1998. Verdeling Kritak.
Paul Verduyckt
