Het NTG speelt ?De rand van het verstand?.

De veelzijdige Sam Shepard (1943) is de zoon van een Amerikaanse legerpiloot. De herinneringen aan de conflicten met zijn vader zijn duidelijk verwerkt in ?De rand van het verstand? (?A lie of the mind?, 1985), dat in een regie van Victor Löw door het Nederlands Toneel Gent (NTG) wordt gespeeld.

Boven de scène hangt een sterk uitvergroot speelgoedvliegtuig en naast een sofa staat een kistje met de as van de vader-piloot die stomweg door een camion werd overreden. Zijn dood, of liever zijn onafwendbare vernietiging, moet tot bepaalde inzichten leiden. Althans bij Jake ( Eddy Vereycken). Hij breekt uit de enge kamer waarin zijn dictatoriale moeder hem gevangen houdt. Hij smeert zijn gezicht in met de asse van zijn vader, nadat hij zijn Beth ( Mirjam de Rooij) uit jaloersheid zodanig heeft toegetakeld dat ze voor dood achterblijft. Beth wordt gered maar blijft mentaal gehandicapt, al heeft ze lucide momenten. Ze was ooit op weg om actrice te worden en speelt nu op de rand van waan en werkelijkheid.

Al wonen ze mijlenver uiteen, Shepard zet de families van Beth en Jake scherp tegenover elkaar. In beide gevallen gaat het over machteloze mensen en extreme gevallen. Sterk uitvergrote prototypen die de keerzijde van the American dream incarneren. Ze leven in een ruwe en rauwe wereld, waarin fysiek geweld het enige is dat telt.

Het decor van Hugo Moens bestaat uit enkele rijen identieke sofa’s met daarachter een aantal kleerkasten. De comfortabele zitmeubels symboliseren alles wat mensen samenbrengt, maar zijn ook barricades tussen families en individuen. Voor boeteling Jake vormen ze een lange en lastige weg naar zijn innerlijke bevrijding. De kasten hebben wel deuren, maar die bieden geen uitweg, evenmin als het vliegtuig dat boven alles en iedereen hangt.

Regisseur Löw laat alle registers opentrekken. Dat leidt tot overacting, hysterisch schreeuwen en hyperrealisme, af en toe ironisch maar niet altijd overtuigend. Er is nog te veel kramp en grimas.

Shepard was liever een rockster geworden en dat blijkt ook uit de manier waarop dit stuk is ?gecomponeerd?. Hij zet zijn teksten in weinig tijd en in een soort trance op papier. Het is moeilijk om er een sluitende interpretatie voor te vinden. Uitvergroten ligt voor de hand en is een te waarderen benadering, maar zeker niet grensverleggend genoeg. Alleen de Beth van Mirjam de Rooij maakt daar aanspraak op.

Roger Arteel

Tot 8/3 in KNS, St-Baafsplein, Gent. Reserveren : 09/225.32.08.

Herman Coessens en Mirjam de Rooij : te veel kramp en grimas.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content