Van flaptekst tot verkoopargument : literaire marketing kent geen grenzen meer.
EERST WAREN HET flapteksten en biootjes van schrijvers met leuke koppies. Vervolgens mochten literaire autoriteiten op de jas van het boek kond doen hoe fantastisch ’s schrijvers fantasie binnenin wel was. Nog niet zo lang geleden pochte de uitgever excuseer : de marketeer met de promotie- en publiciteitscampagne die van het boek een onverbiddelijke seller zouden maken. Sindsdien wordt in de aanbiedingen (de folders waarmee uitgevers hun waar aan de boekhandelaars slijten) steevast opgeschept over de interviews, tv-optredens of signeersessies die op komst zijn.
In het prospect voor dit najaar pakt uitgeverij Meulenhoff (met haar Vlaamse bijhuizen Kritak en Manteau) zelfs met een primeur uit. Eindelijk krijgen de argeloze lezer en minder argeloze boekhandelaar en criticus de kans zich te verkneukelen in heuse verkoopargumenten die voorafgaan aan de praatjes over publiciteit, bio en inhoud. Waspoeder verkoop je toch ook niet in een witte trommel !
De salestalkpeople bij Meulenhoff laten er geen twijfel over bestaan waar ze geld hopen mee te verdienen. De nieuwe Jay McInerney krijgt drie bladzijden om zich te afficheren. Daarmee scoort deze golden boy het absolute record want alle anderen moeten met hooguit twee pagina’s tevreden zijn (de Vlamingen vanzelfsprekend met één). De eerste bladzijde voor de nieuwe Mac pronkt met vijf verkoopargumenten en zes promotie-elementen waaronder een advertorial, een auteursposter voor op de slaapkamer en natuurlijk ?aandacht in toonaangevende bladen?. Hoewel het maar de vraag is waarom die ?toonaangevende bladen? in godsnaam zoveel aandacht moeten schenken aan een big shot op z’n retour ?
TEASER.
Toch moet dit Amerikaans promotiewonder het qua verkoopargumenten afleggen tegen de Nederlander Jan Siebelink, de knusse schrijver van het ?gewone geluk? en zo oersaai als hij oerhollands is. Zeven verkoopargumenten, niemand doet beter ! Voor de rest volstaan drie luttele woordjes ?auteurstournee, interviews, advertenties? onder de hoofding ?promotie?. Marcel Möring, het hoofd immer peinzend in de handen, mag ook niet klagen. Zes verkoopargumenten en zeven promotionele stunts vallen hem te beurt, waarmee hij in die laatste rubriek de hoofdvogel afschiet. De kassa rinkelt al van tevoren bij Meulenhoff, want Mörings ?In Babylon? wordt ?de grote potentiële bestseller voor de opening van 1997? (verkoopargument nummer 4) en alleszins, ietwat gereserveerder, ?een nieuw Nederlandstalig succes van Meulenhoff? (nummer 5). Even lijkt het erop alsof de commerciële copywriter hier de eigen twijfels moest wegbazuinen, maar niet getreurd, want er volgen fluks zeven publiciteitsvoorzetjes, waaronder een erotisch aandoende ?teaseractie?, met niet alleen ?aankondigingsadvertenties? maar ook ?follow up-advertenties?.
De Vlamingen komen er bij zoveel internationaal en Nederlands geweld maar bekaaid vanaf. Op de Vlaamse literaire markt valt nu eenmaal weinig te verdienen voor de Hollandse heren in maatpak. Van de nieuwe essaybundel van Patricia de Martelaere wordt, luidens de vier verkoopargumenten, toch wel iets verwacht. ?Filosofie kan ook humoristisch zijn?, zo staat er leutig-vergoelijkend naast de sceptische blik van Patricia en de weinig humoristische donderslag van de titel : ?Over tijd, ziekte en waarheid?. Willy Spillebeen, die met een zoveelste klassieke roman, ?Thersites?, voor de dag komt, krijgt het langst geformuleerde verkoopargument aangemeten dat dan ook tautologisch is gestileerd : ?Klassieke teksten doen het weer. De lezer heeft ruim aandacht voor klassieke teksten, hun personages en hun thematiek.?
VOORDRAGEN.
Bij de keuze uit het verzamelde poëtische oeuvre van Hedwig Speliers verstomt het gekakel. Zoals bij een linnen broek het authentieke, ?eerlijke? materiaal wordt geprezen, zo luidt het dat Speliers gedichten schrijft ?voor de liefhebber van fraaie poëzieverzamelbundels?. Lezen hoef je zulk een boek immers niet, je moet er alleen maar naar kijken of het even in de hand koesteren. Ook niet mis is één van de vijf (5) verkoopargumenten voor een ?mariale? documentaire van Laurens De Keyzer, ?Wees gegroet, Maria?, waarin de protestanten uit het hoge Noorden niet worden vergeten : ?Maria is de centrale figuur in de religieuze renouveau, zelfs bij de protestanten.? Zonder meer subliem is het eerste verkoopargument bij een verzamelbundel over de ontkenning van de holocaust, het zogenaamd negationisme. ?De verdwenen gaskamers?, samengesteld door Georgi Verbeeck, heet ?een brandend actueel thema? te zijn.
Vallen nog op : de gedichten van Carla Bogaards met twee karig verwoorde verkoopargumenten, maar het tweede mag er zijn : ?Carla Boogaards kan prachtig voordragen.? Mooi meegenomen voor wie graag een boek leest. Uiteraard is daar de onvermijdelijke Walt Disney die dankzij de tekenfilm ?De klokkenluider van de Notre Dame? een steuntje in de rug betekent voor de gelijknamige roman van Victor Hugo : ?Na Pocahontas en Lion King nu de beurt aan De klokkenluider !? De promotiemachine van Meulenhoff breekt in gejubel uit bij zoveel herkenning. Is Disney niet in alles hun lichtende voorbeeld ?
Eén auteur is blijkbaar ontsnapt aan de commerciële handigheidjes van de verkoopjongens. Bij de nieuwe poëziebundel van Arjen Duinker, ?Het uur van de droom?, ontbreekt elk spoor van een verkoopargument én van een promotionele of anderssoortige campagne. Duinker bestaat het zelfs om uit te pakken met een gedichtfragment in plaats van de salestalk. Is de literatuur dan toch een eenmanszaak geworden ? Ik denk dat ik zijn boekje maar eens zal kopen in afwachting dat Meulenhoff binnenkort met merchandising begint : een opblaasbare Van Dis-pop mét putje-in-de-kin voor de lezeressen of een meer gedistingeerd Van Dis-parfum voor de heren van stand.
Frank Hellemans
